W jaki sposób, w świetle dostępnych na rynku różnych preparatów, w tym przeciwko meningokokom grupy B, należy szczepić dzieci przeciwko meningokokom? Czy stosować równolegle szczepienia przeciwko grupom C i B? Czy można łączyć obydwa rodzaje szczepień? W jaki sposób zaszczepić dotychczas nieszczepione dzieci 4-letnie i 7-letnie?
Postęp w dziedzinie wakcynologii polega na zapobieganiu coraz większej liczbie chorób zakaźnych poprzez zastosowanie nowych szczepionek. Meningokoki grupy B są groźnymi drobnoustrojami, które mogą wywołać ciężkie zakażenia inwazyjne, posocznicę i zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (ZOMR), głównie u małych dzieci. Szczepionki przeciwko meningokokom grupy B należy stosować równolegle z innymi rutynowymi szczepieniami, w tym przeciwko meningokokom grupy C. Zgodnie z informacją producenta, jedyną dostępną obecnie szczepionkę przeciwko meningokokom grupy B (Bexsero) można podawać jednocześnie ze szczepionkami nieskojarzonymi i skojarzonymi przeciwko: błonicy, tężcowi, krztuścowi (szczepionka bezkomórkowa), Haemophilus influenzae typu b (Hib), polio (inaktywowaną), wirusowemu zapaleniu wątroby (WZW) typu B, pneumokokom (skoniugowana szczepionka 7-walentna [PCV-7], obecnie zastąpiona przez preparat 13-walentny [PCV-13]), odrze, śwince, różyczce, ospie wietrznej i meningokokom grupy C (MCV-C) skoniugowaną z toksoidem błoniczym. Nie znamy natomiast jeszcze wyników badań dotyczących równoczesnego stosowania Bexsero i szczepionek innych niż wymienione. Z ogólnych zasad szczepień (np. zaleceń ACIP) wiemy, że różne szczepionki generalnie można podawać jednocześnie, tj. podczas tej samej wizyty. Z kolei z badań przedrejestracyjnych wiadomo, że białkowa rekombinowana szczepionka przeciwko meningokokom grupy B (4CMenB) stosunkowo często powoduje na ogół łagodne odczyny poszczepienne (takie jak gorączka, niepokój, ból w miejscu wkłucia), a u niemowląt stosowana łącznie z innymi szczepionkami zwiększa ryzyko wystąpienia gorączki. Rozsądne wydaje się zatem ich osobne podawanie w pewnym odstępie od innych szczepień. W Wielkiej Brytanii w celu zmniejszenia liczby wizyt u lekarza w ramach programu powszechnych szczepień niemowląt podaje się wprawdzie Bexsero w schemacie 2+1 (niezarejestrowanym w charakterystyce produktu leczniczego [ChPL]) jednocześnie ze szczepionkami wysoce skojarzonymi oraz PCV-13, ale rutynowo stosuje się przy tym paracetamol profilaktycznie przed ewentualnym wystąpieniem gorączki. W polskim programie szczepień ochronnych (PSO) w kwestii szczepień przeciwko meningokokom grupy B znajduje się zalecenie: „Liczba dawek i cykl szczepienia według wskazań producenta szczepionki” (czyli zgodnie z ChPL).
Przypomnę, że preparat Bexsero jest przeznaczony do podawania w różnych grupach wiekowych (p. tab. 1.).
| Tabela 1. Zalecane schematy szczepień rekombinowaną szczepionką przeciwko meningokokom grupy B (Bexsero) | |||
|---|---|---|---|
| Wieka | Szczepienie pierwotne | Odstęp między dawkami szczepienia pierwotnego | Dawka przypominająca (uzupełniająca) |
| 2–5 mies. | 3 dawki | ≥1 mies. | 1 dawka w wieku 12–23 mies. |
| 6–11 mies. | 2 dawki | ≥2 mies. | 1 dawka ≥2 mies. po szczepieniu pierwotnym |
| 12–23 mies. | 2 dawki | ≥2 mies. | 1 dawka 12–23 mies. po szczepieniu pierwotnym |
| 2–10 lat | 2 dawki | ≥2 mies. | brak wskazań |
| ≥11 lat | 2 dawki | ≥1 mies. | brak wskazań |
| a w chwili rozpoczynania szczepienia | |||
Przechodząc do konkretów: szczepienie przeciwko meningokokom dzieci, które ukończyły 2. rok życia, jest proste – zaleca się podanie 2 dawek w odstępie co najmniej 2 miesięcy. Tak postąpimy w przypadku wspomnianych w pytaniu dzieci 4- i 7-letnich. Szczepienie przeciwko meningokokom grupy C oraz 4 serogrupom (A, C, W i Y) wymaga tylko jednej dawki. Zatem najprostszy schemat to: szczepionka 4CMenB, po miesiącu MCV-C lub skoniugowana 4-walentna szczepionka przeciwko meningokokom grupy A, C, W-135 i Y (MCV-4), a po kolejnym miesiącu 4CMenB.
Najtrudniej jest wkomponować szczepienia przeciwko meningokokom grupy B w wieku niemowlęcym. W tabeli 2. przedstawiono jeden z wielu możliwych schematów.
| Tabela 2. Schemat szczepienia niemowląt z uwzględnieniem szczepionki przeciwko meningokokom | |||
|---|---|---|---|
| Wiek | Szczepienia obowiązkowe | Szczepienia przeciwko meningokokom | Pozostałe szczepienia zalecane |
| 6 tyg. | WZW B, DTP, Hib, PCV | rotawirusy | |
| 8 tyg. | MenB | ||
| 12 tyg. | MenB | ||
| 14 tyg. | DTP, Hib, polio, PCV | MCV-C | rotawirusya |
| 16 tyg. | MenB | ||
| 22 tyg. | DTP, Hib, polio | MCV-C | |
| 7. mż. | WZW B | ||
| 13. mż. | MMR, PCV | MCV-C | |
| 14. mż. | MenB | ||
| 14. mż. | MCV-4b | ||
| 16.–18. mż. | DTP, Hib, polio | ||
| a Jeżeli zastosowano 5-walentną szczepionkę przeciwko rotawirusom, należy podać trzecią dawkę po upływie ≥4 tygodni. b Opcjonalnie, w przypadku szczególnych wskazań (wyjazd na tereny endemicznego występowania zachorowań wywołanych przez te grupy serologiczne, choroby przewlekłe zwiększające ryzyko inwazyjnych zachorowań). Szczepienie preparatem Nimenrix można rozpocząć w wieku 6–12 tygodni. DTP – szczepionka przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi, MCV-C – skoniugowana szczepionka przeciwko meningokokom grupy C, MCV-4 – skoniugowana 4-walentna szczepionka przeciwko meningokokom, MMR – szczepionka przeciwko odrze, śwince i różyczce, PCV – skoniugowana szczepionka przeciwko pneumokokom, WZW – wirusowe zapalenie wątroby | |||
Piśmiennictwo:
1. Carter N.J.: Multicomponent meningococcal serogroup B vaccine (4CMenB; Bexsero): a review of its use in primary and booster vaccination. BioDrugs, 2013; 27: 263–2742. Charakterystyka Produktu Leczniczego Bexsero
3. www.mp.pl/szczepienia/programszczepien
