W ramach profilaktyki zakażeń wywołanych przez Streptococcus pneumoniae pacjentom bez śledziony (brak anatomiczny lub czynnościowy) w pierwszej kolejności należy podać 13-walentną szczepionkę skoniugowaną (PCV-13) w schemacie dostosowanym do wieku.
Pacjentom >2. roku życia, po upływie co najmniej 8 tygodni od podania ostatniej dawki PCV-13, zaleca się szczepienie 23-walentnym preparatem polisacharydowym (PPSV-23 [zgodnie z informacją od producenta szczepionka Pneumo 23 nie będzie już dostępna po wyczerpaniu się jej zapasów w Polsce – przyp. red.]). Natomiast 5 lat później należy podać pierwszą dawkę przypominającą preparatu PPSV-23, drugą dawkę przypominającą po ukończeniu 65. roku życia, jeżeli ostatnią dawkę PPSV-23 podano w wieku ≤64 lat.
Dzieci w wieku 2–5 lat, które wcześniej nie otrzymały szczepienia przeciwko pneumokokom lub otrzymały niepełny schemat, należy zaszczepić 2 dawkami PCV-13 w odstępie co najmniej 8 tygodni, a dalsze szczepienia prowadzić zgodnie z zaleceniami podanymi powyżej.
W przypadku pacjentów, którzy jako pierwszą otrzymali PPSV-23, zaleca się podanie PCV-13 co najmniej rok po PPSV-23, a następnie co najmniej 8 tygodni po PCV-13 oraz minimum 5 lat po pierwszej dawce preparatu polisacharydowego, dawkę przypominającą PPSV-23. Kolejną dawkę przypominającą PPSV-23 podaje się po ukończeniu 65. roku życia, jeżeli wcześniejszą dawkę podano przed tym wiekiem.
Zgodnie z zaleceniami amerykańskimi (CDC), australijskimi i brytyjskim, profilaktyka inwazyjnej choroby meningokokowej (IChM) u pacjentów bez śledziony powinna przebiegać w następujący sposób:
- szczepienie przeciwko meningokokom B: zgodnie ze schematem dla wieku, takim samym jak u osób zdrowych – co najmniej 2 dawki, bez dawki przypominającej
- szczepienia przeciwko meningokokom grupy A, C, W, Y – 2 dawki szczepionki skoniugowanej 4-walentnej (Men-ACWY) w co najmniej 8-tygodniowych odstępach. Zalecenia te mówią również o podawaniu dawek przypominających co 5 lat. Zalecenia amerykańskie i australijskie różnią się od schematów opisanych w charakterystyce produktu leczniczego (ChPL) szczepionek skoniugowanych przeciwko meningokokom i są przykładem stosowania preparatu off label. Producent szczepionki Menveo dopuszcza stosowanie dawek przypominających zgodnie z lokalnymi rekomendacjami. Należy pamiętać, że pacjenci bez śledziony stanowią grupę zwiększonego ryzyka ciężkich zakażeń bakteryjnych i podejmowana profilaktyka czasami wybiega poza rejestrację produktu. Podobnie jest w przypadku profilaktyki zakażeń wywołanych przez Hib u pacjentów >5. roku życia.
Jeżeli pacjent otrzymał już szczepienie pierwotne przeciwko meningokokom grupy C, zaleca się podanie 1 dawki skoniugowanej szczepionki 4-walentnej przeciwko meningokokom grupy A, C, W-135 i Y (MCV-4) i dalsze postępowanie zgodnie z zaleceniami opisanymi powyżej.
Piśmiennictwo:
1. CDC: Updated recommendations for use of meningococcal conjugate vaccines – Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP), 2010. MMWR, 2011; 60: 72–762. CDC: Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP): Recommended immunization schedule for adults aged 19 years and older – United States, 2015. MMWR, 2015; 64: 91–92
3. CDC: Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP): Recommended immunization schedule for persons aged 0 through 18 years – United States, 2017. www.cdc.gov
4. Pneumococcal vaccine timing for adults. www.cdc.gov
5. www.spleen.org.au
6. CDC. Use of 13-valent pneumococcal conjugate vaccine and 23-valent pneumococcal polysaccharide vaccine for adults with immunocompromising conditions: recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR, 2012; 61: 816–819 (p. www.mp.pl/szczepienia/artykuly/wytyczne/)
7. Kobayashi M., Bennett N.M., Gierke R. i wsp.: Intervals between PCV13 and PPSV23 vaccines: recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR, 2015; 64: 944–947