Jak szczepić 31-letniego mężczyznę, który nie chorował wcześniej na typowe choroby wieku dziecięcego (ospa wietrzna, świnka, różyczka)? Prawdopodobnie w dzieciństwie był szczepiony przeciwko odrze. Pacjent zgłosił się do POZ na szczepienie MMR (planowane jest także szczepienie przeciwko ospie). Ile dawek szczepionki MMR powinna otrzymać osoba dorosła? Czy wystarczy jedna dawka? Czy można w jednym dniu podać osobie dorosłej drugą dawkę szczepionki MMR i szczepionkę przeciwko ospie wietrznej?
Szczepionka skojarzona przeciwko odrze, śwince i różyczce (MMR) charakteryzuje się ogólnie bardzo dobrą skutecznością. Jest to jednak szczepionka trójskładnikowa i odpowiedź na jej poszczególne składniki jest różna. Uważa się, że pojedyncza dawka MMR praktycznie chroni przed różyczką (skuteczność 97–99%) i bardzo dobrze przed odrą (skuteczność >90%). Nieco słabsza jest ochrona przed świnką (około 69–81%). Podanie drugiej dawki zwiększa skuteczność szczepienia, między innymi dzięki wzbudzeniu odpowiedzi poszczepiennej u około 10% osób, które nie odpowiedziały na pierwszą dawkę szczepienia przeciwko odrze (tzw. nieskuteczność pierwotna).
Producenci szczepionek zasadniczo zalecają podanie pojedynczej dawki, odsyłając do zaleceń lokalnych władz sanitarnych. Dla przykładu, w Charakterystyce Produktu Leczniczego (ChPL) M-M-RVaxPro czytamy: „Pacjenci w wieku 12 miesięcy i starsi powinni otrzymać jedną dawkę szczepionki w wybranym dniu. Drugą dawkę można podać co najmniej 4 tygodnie po pierwszej, zgodnie z oficjalnymi zaleceniami. Druga dawka przeznaczona jest dla osób, które z jakiejkolwiek przyczyny nie zareagowały na pierwszą dawkę”. Polski Program Szczepień Ochronnych na 2014 rok zaleca podanie 2 dawek szczepionki MMR: „Osobom nie szczepionym przeciw odrze, śwince i różyczce w ramach szczepień obowiązkowych należy podać dwie dawki szczepionki w odstępie co najmniej 4 tygodni”. Amerykański Komitet Doradczy ds. Szczepień (ACIP), Amerykańska Akademia Pediatrii (AAP) oraz Amerykańska Akademia Lekarzy Rodzinnych (American Academy of Family Physicians – AAFP) zalecają podanie wszystkim osobom dorosłym, które nie chorowały na odrę, świnkę lub różyczkę jednej lub dwóch dawek szczepionki MMR w odstępnie przynajmniej 4 tygodni. WHO zaleca dwie dawki ze względu na ochronę przed świnką.
Podsumowując obecny stan wiedzy, dotąd nie szczepionym i wrażliwym na zachorowanie osobom dorosłym można podać od jednej do dwóch dawek szczepionki MMR, przy czym aktualny polski PSO zaleca podanie 2 dawek. Liczba dawek zależy od podatności pacjenta na zachorowanie (tj. jakie choroby przechorował z tych trzech chorób, przeciwko którym chroni szczepienie MMR), aktualnej sytuacji epidemicznej, grupy ryzyka (np. personel placówek opieki zdrowotnej powinien otrzymać 2 dawki MMR). Szczepionkę można podać podczas jednej wizyty (ale w inną okolicę anatomiczną) razem ze szczepionką przeciwko ospie wietrznej (szczepienie podstawowe także składa się z dwóch dawek). Osoba opisana w pytaniu nie chorowała na świnkę, poza tym nie ma pewności (w postaci dokumentacji lekarskiej), że była szczepiona przeciwko odrze, zatem moim zdaniem powinna ona otrzymać dwie dawki szczepionki MMR.
Piśmiennictwo:
1. Marin M., Güris D., Chaves S.S. i wsp.: Prevention of varicella: recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR Recomm. Rep., 2007; 56 (RR-4): 1–40
2. Charakterystyka Produktu Leczniczego Priorix
3. Charakterystyka Produktu Leczniczego M-M-RvaxPro
4. http://www.mp.pl/szczepienia/programszczepien/polska.html
5. Demicheli V., Rivetti A., Debalini M.G. i wsp.: Vaccines for measles, mumps and rubella in children. Cochrane Database Syst. Rev, 2012; 2: CD004407. doi: 10.1002/14651858.CD004407.pub3.
6. Rubella vaccines. WHO position paper. http://www.who.int/immunization/wer7520rubella%20_May00_position_paper.pdf (cyt. 24.05.2013)
7. Mumps virus vaccines. WHO position paper. http://www.who.int/wer/2007/wer8207.pdf (cyt. 24.05.2013)
