Czy szczepienie przeciwko ospie wietrznej chroni przed półpaścem?

Data utworzenia:  23.10.2013
Aktualizacja: 26.02.2015
dr med. Ernest Kuchar
Katedra i Klinika Pediatrii i Chorób Infekcyjnych Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu

Aktualna wiedza wskazuje, że szczepienie przeciwko ospie wietrznej zapewnia częściową ochronę przed półpaścem. Na ten temat nie mamy jednak pełnych danych. W ChPL Varilrix podano jedynie krótką informację, że „u pacjentów z białaczką częstość występowania półpaśca jest niższa po szczepieniu przeciwko ospie wietrznej w porównaniu z grupą pacjentów nieszczepionych”. W amerykańskim badaniu oceniającym epidemiologię półpaśca u dzieci w okresie realizacji programu powszechnych szczepień przeciwko ospie wietrznej stwierdzono znamiennie mniejszą zapadalność na półpasiec u dzieci zaszczepionych przeciwko ospie. Podobne wnioski wyciągnięto również po analizie programu szczepień w Australii.

Z raportu amerykańskiego Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) wynika, że wśród pacjentów uodpornionych szczepionką zawierającą atenuowany szczep wirusa ospy wietrznej i półpaśca (VZV) Oka obserwowano rzadkie przypadki latentnego zakażenia wirusem szczepionkowym i kliniczne reaktywacje w postaci półpaśca. Półpasiec wywołany przez wirusa szczepionkowego miał zwykle łagodny lub umiarkowany przebieg i nie pozostawiał trwałych następstw. Ryzyko półpaśca spowodowanego przez szczepionkowe szczepy Oka jest jednak znacznie mniejsze niż po naturalnym zachorowaniu. Można to uzasadnić ochroną przed zakażeniem dzikim VZV i rzadszym występowaniem latencji atenuowanego wirusa szczepionkowego. Wśród dzieci z zaburzeniami odporności, które otrzymały szczepionkę przeciwko ospie wietrznej, obserwowano o około 65% mniej przypadków półpaśca w porównaniu z dziećmi, które przebyły ospę wietrzną. Ryzyko półpaśca wśród immunokompetentnych dzieci zmniejszało już podanie pojedynczej dawki szczepionki. W amerykańskim badaniu kohortowym w trakcie 14-letniej obserwacji ponad 7 tysięcy dzieci zaszczepionych przeciwko ospie stwierdzono, że zapadalność na półpasiec w tej grupie była mniejsza o ok. 40% od zapadalności obserwowanej przed wprowadzeniem programu szczepień. U dzieci zaszczepionych 2 dawkami szczepionki nie zarejestrowano żadnego zachorowania na półpasiec (p. Szczepionka przeciwko ospie wietrznej zapewniała trwałą ochronę).

W badaniach przeprowadzonych w latach 80. i 90. XX wieku obserwowano odwrotną zależność pomiędzy zapadalnością na ospę wietrzną wśród dzieci w wieku <5 lat i występowaniem półpaśca u osób dorosłych w wieku 15–44 lat, Badanie kliniczno-kontrolne przeprowadzone w Wielkiej Brytanii udokumentowało zmniejszenie ryzyka półpaśca proporcjonalnie do liczby kontaktów z ospą wietrzną w ciągu 10 lat. Analiza wieloczynnikowa wskazuje na 74% redukcję ryzyka wystąpienia półpaśca wśród osób z 3–4 epizodami ekspozycji na ospę wietrzną w wywiadzie w porównaniu z osobami nienarażonymi na kontakt z chorobą. Oszacowano, że efekt ochronny ekspozycji utrzymywał się średnio przez 20 lat (95% CI: 7–41 lat). Powyższe dane budziły obawę, że powszechne szczepienia przeciwko ospie wietrznej doprowadzą do zwiększenia liczby zachorowań na półpasiec u osób dorosłych. Jednak w Stanach Zjednoczonych wzrost zapadalności na półpasiec wśród dorosłych obserwowano jeszcze przed wprowadzeniem szczepień przeciwko ospie wietrznej, co można tłumaczyć np. zwiększeniem się średniej długości życia czy liczby pacjentów w immunosupresji – dokładna przyczyna tego wzrostu nie jest znana.

Podsumowując, szczepienie przeciwko VZV zmniejsza ryzyko wystąpienia półpaśca u zaszczepionych dzieci, choć nie wiemy dokładnie, w jakim stopniu. Odsyłam do interesującej korespondencji na ten temat opublikowanej na łamach Medycyny Praktycznej–Pediatrii 5/2013.

Piśmiennictwo:

1. Charakterystyka Produktu Leczniczego Varilrix
2. Takayama N., Takayama M., Takita J.: Herpes zoster in healthy children immunized with varicella vaccine. Pediatr. Infect. Dis. J., 2000; 19: 169–170
3. Hardy I.B., Gershon A., Steinberg S. i wsp.: The incidence of zoster after immunization with live attenuated varicella vaccine. A study in children with leukemia. N. Engl. J. Med., 1991; 325: 1545–1550
4. Gershon A.A.: Live-attenuated varicella vaccine. Infect. Dis. Clin. N. Amer., 2001; 15: 65–81
5. Prevention of Herpes zoster. Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR, 2008; 57: 1–30
6. Garnett G.P., Grenfell B.T.: The epidemiology of varicella-zoster virus infections: the influence of varicella on the prevalence of herpes zoster. Epidemiol. Infect., 1992; 108: 513–528
7. Thomas S.L., Wheeler J.G., Hall A.J.: Contacts with varicella or with children and protection against herpes zoster in adults: a case-control study. Lancet, 2002; 360: 678–682
8. Brisson M., Gay N.J., Edmunds W.J. i wsp.: Exposure to varicella boosts immunity to herpes-zoster: implications for mass vaccination against chickenpox. Vaccine, 2002; 20: 2500–2507
9. List do Redakcji. Szczepienie przeciwko ospie wietrznej a ryzyko półpaśca. Med. Prakt. Pediatr., 2013; 5: 118–120
10. Hales C.M. i wsp.: Examination of links between herpes zoster incidence and childhood varicella vaccination. Ann. Intern. Med., 2013; 159: 739–745
Wybrane treści dla pacjenta
  • Zapalenie spojówek w przebiegu półpaśca lub ospy wietrznej
  • Ospa wietrzna u dorosłych
  • Półpasiec - jak długo trwa leczenie?
  • Czy półpasiec jest przeciwwskazaniem do kontynuowania treningów?
  • Półpasiec – od kiedy i do kiedy chory zaraża, czy może zarazić ospą wietrzną?
  • Półpasiec - objawy, przyczyny, powikłania, leczenie
  • Czym leczyć półpaśca?
  • Leczenie neuralgii popółpaścowej – bóle po półpaścu
  • Szczepienie przeciwko ospie wietrznej

Reklama

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Przegląd badań