Czy 3 dodatkowe typy pneumokoka uwzględnione w szczepionce PCV-13 są częstą przyczyną inwazyjnej choroby pneumokokowej?

Czy 3 dodatkowe typy pneumokoka uwzględnione w szczepionce PCV-13, w porównaniu z PCV-10, są częstą przyczyną inwazyjnej choroby pneumokokowej u dzieci w Polsce?

Dostępne w Polsce szczepionki skoniugowane przeciwko pneumokokom (PCV): 10-walentna (PCV-10 [Synflorix]) oraz 13-walentna (PCV-13 [Prevenar 13]), różnią się zarówno białkiem nośnikowym, z którym skoniugowano antygeny S. pneumoniae, jak i liczbą typów serologicznych pneumokoka, z których pochodzą antygeny. Szczepionka PCV-13, w porównaniu z PCV-10, zawiera dodatkowo antygeny typów 3, 6A oraz 19A. W opublikowanych w ciągu ostatnich lat badaniach klinicznych wykazano także skuteczność PCV-10 wobec inwazyjnej choroby pneumokokowej (IChP) wywołanej przez serotyp 19A (ochrona krzyżowa pomiędzy antygenem typu 19F i 19A). Znalazło to również odzwierciedlenie w odpowiednim zapisie w Charakterystyce Produktu leczniczego (ChPL) szczepionki PCV-10 (p. Czy szczepienie przeciwko pneumokokom zapewnia ochronę przed zapaleniem płuc? – przyp. red.).

Aktualnie w Polsce brakuje pełnych danych dotyczących dystrybucji typów serologicznych S. pneumoniae odpowiedzialnych za IChP. Typ serologiczny pneumokoka można określić jedynie w Krajowym Ośrodku Referencyjnym ds. Diagnostyki Bakteryjnych Zakażeń Ośrodkowego Układu Nerwowego (KOROUN). Przekazywanie do tego ośrodka materiału od pacjentów lub wyhodowanych izolatów jest dobrowolne, dlatego nasza wiedza na temat epidemiologii IChP w Polsce jest niepełna (p. także Epidemiologia inwazyjnej choroby pneumokokowej – aktualizacja (2018 r.) – przyp. red.).

Według danych KOROUN w latach 2012–2015 w przypadku IChP u dzieci <5. roku życia serotyp 19A wyizolowano w 9,8% przypadków, serotyp 3 w 7,7%, a serotyp 6A w 3%. Natomiast u dzieci <2. roku życia serotyp 19A stanowił 12%, serotyp 3 – 4,7%, a serotyp 6A – 2,7%. W 2017 roku u dzieci <5. roku życia serotyp 19A zajmował drugie miejsce wśród serotypów odpowiedzialnych za IChP (9,8% spośród zidentyfikowanych serotypów), natomiast serotyp 3 miejsce szóste (5,9%). Należy jednak zaznaczyć, że dane każdego roku w tej grupie wiekowej dzieci opierają się na względnie małej liczbie zgłoszonych przypadków (np. w 2017 r. w sumie to 51 izolatów, w tym serotyp 19A to 5 przypadków, a serotyp 3 tylko 3 zachorowania). U dzieci <2. roku życia serotyp 19A był w 2017 roku trzeci (3 przypadki; 9,1%), a serotyp 3 piąty (2 przypadki; 6,1%) w kolejności spośród pneumokoków wywołujących IChP. Serotyp 6A odgrywa znacznie mniejszą rolę w wywoływaniu IChP w Polsce.

Warto podkreślić, że próba oszacowania skuteczności klinicznej PCV na podstawie tzw. teoretycznego pokrycia serotypów jest niepoprawna, a jej wynik może wprowadzać w błąd (p. Teoretyczne pokrycie serotypów pneumokoka a skuteczność szczepionek przeciwko pneumokokom – przyp. red.). Nie uwzględnia bowiem rzeczywistego efektu klinicznego podania szczepionki i ewentualnej ochrony krzyżowej (p. Co wiadomo o skuteczności skoniugowanych szczepionek przeciwko pneumokokom? – przyp. red.).