Czy powszechne szczepienia przeciwko rotawirusom sprzyjają selekcji serotypów pozaszczepionkowych?

08.12.2017
dr n. med. Jacek Mrukowicz
Polski Instytutu Evidence-Based Medicine w Krakowie
Redaktor naczelny „Medycyny Praktycznej – Pediatrii” i „Medycyny Praktycznej – Szczepienia”

Czy rodzaj szczepionki wybranej do programu powszechnych szczepień niemowląt wpływa na selekcję serotypów rotawirusów, których antygeny nie wchodzą w skład szczepionki (zjawisko tzw. zastępowania serotypów)?

W celu oceny zjawiska zastępowania serotypów uwzględnionych w szczepionkach przez inne „pozaszczepionkowe” typy rotawirusów (RV) podczas powszechnego stosowania szczepień przeciwko RV zalecono stałe monitorowania sytuacji epidemiologicznej i genotypowanie szczepów RV wywołujących tzw. zakażenia przełamujące (tzn. zachorowania u zaszczepionych dzieci). Zjawisko to mogłoby zmniejszyć skuteczność szczepień i populacyjne efekty programów powszechnych szczepień, a w przypadku znacznego nasilenia – zupełnie je zniweczyć. W Unii Europejskiej (UE) takie oficjalne zalecenie wydała Europejska Agencja ds. Leków (EMA) i na tej podstawie w 2006 roku powstał projekt międzynarodowej współpracy ośrodków początkowo z 16, a następnie 14 krajów UE w ramach European Rotavirus Surveillance Network (EuroRotaNet), który realizowano do 2017 roku. Ostatnio opublikowane wyniki obejmujące okres 10 lat (2006–2016) nie wskazują na selekcję „pozaszczepionkowych” szczepów w wyniku stosowania programów szczepień z użyciem którejkolwiek z dwóch aktualnie dostępnych szczepionek. Zarówno w krajach, w których obowiązuje program szczepień, jak i tych bez takiego programu, epidemiologia zakażeń RV charakteryzowała się okresową zmiennością dominującego genotypu wywołującego zachorowania w populacji, choć w Europie w większości sezonów dominował genotyp G1P[8].

Przegląd systematyczny z metaanalizą wyników badań obserwacyjnych opublikowanych na świecie w latach 2006–2014 (48 badań dotyczących genotypowania krążących szczepów, 15 badań na temat skuteczności rzeczywistej wobec poszczególnych genotypów) potwierdził, że skuteczność rzeczywista (efektywność) obu aktualnie stosowanych szczepionek wobec szczepów „szczepionkowy” (homotypowych), częściowo heterotypowych (tzn. takich, które zawierają tylko jedną z determinant antygenowych G lub P identyczną z zawartą w szczepionce) lub całkowicie heterotypowych (np. G2P[4] w przypadku szczepionki Rotarix) nie różni się istotnie. W żadnym kraju podczas realizacji programu powszechnych szczepień nie zauważono utrzymującego się zjawiska selekcji serotypów „pozaszczepionkowych”.

Piśmiennictwo:

1. WHO. Rotavirus position paper. Weekly Epidemiological Record, 2007; 32: 285–296
2. European Centre for Disease Prevention and Control: ECDC Expert opinion on rotavirus vaccination in infancy. Sztokholm, ECDC, 2017 (www.ecdc.europa.eu)
3. Lopman B., Glass R., Gentsch J. i wsp.: Distribution of rotavirus strains and strain-specific effectiveness of the rotavirus vaccine after its introduction: a systematic review and meta-analysis. Lancet Infect. Dis., 2014; 14: 847–856
Wybrane treści dla pacjenta
  • Szczepienie przeciwko gruźlicy
  • Szczepienia przed wyjazdem do Afryki Północnej
  • Szczepienia przed wyjazdem do Afryki Południowej
  • Szczepienia obowiązkowe dla podróżnych
  • Szczepienia przed wyjazdem na Karaiby (Wyspy Karaibskie)
  • Szczepienie przeciwko pałeczce hemofilnej typu b (Hib)
  • Szczepienie przeciwko środkowoeuropejskiemu odkleszczowemu zapaleniu mózgu
  • Szczepienie przeciwko meningokokom
  • Szczepienie przeciwko rotawirusom
  • Szczepienie przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi

Reklama

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Przegląd badań