Na tak zadane pytanie nie jest w stanie odpowiedzieć nawet najwybitniejszy ekspert, ponieważ brakuje w nim jakichkolwiek informacji warunkujących odpowiedź.
W pierwszej kolejności należy ustalić:
- jakiego rodzaju „rybią łuskę” chodzi?
- w jakim wieku jest pacjentka?
- jakie szczepienie jest planowane?
Pytanie „czy można szczepić?” skłania do zastanowienia się, dlaczego je zadano i z czego wypływają obawy osoby zadającej to pytanie.
Czy problemem jest jedynie technika szczepienia związana z rozległością zmian skórnych (co zdarza się najczęściej)?
Udzielając odpowiedzi na zadane pytane, na początku należy przypomnieć, że:
rybia łuska (ichtiosis) to określenie dla grupy dziedziczonych lub nabytych chorób skóry charakteryzujących się zaburzeniem keratynizacji. Najczęstszymi chorobami z tej grupy są:
a) rybia łuska zwykła (pospolita), która występuje u obu płci, a jej pierwsze objawy obserwuje się w 3.–4. miesiącu życia. Z uwagi na ograniczoną lokalizację, nawet przy towarzyszącym jej rogowaceniu mieszkowym i jednoczesnym braku innych objawów klinicznych, ta postać choroby sama z siebie nie stanowi przeciwwskazania do szczepień.
b) rybia łuska sprzężona z płcią, która nie dotyczy przypadku opisanego w pytaniu, ponieważ występuje wyłącznie u mężczyzn. U chłopców dotkniętych tą chorobą nie należy opóźniać realizacji aktualnego Programu Szczepień Ochronnych (PSO), a nawet powinno się rozszerzyć szczepienia, jeżeli chorobie towarzyszą np. zaburzenia słuchu (u pacjentów z implantem ślimakowym wskazane jest szczepienie przeciwko pneumokokom, do 5. rż. jest bezpłatne – przyp. red). Problemy mogą jedynie wystąpić przy kwalifikacji do szczepień przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi (DTP) oraz odrze, śwince i różyczce (MMR) u dzieci z zaburzeniami ze strony ośrodkowego układu nerwowego (U dzieci z postępującą chorobą neurologiczną szczepienie DTP należy opóźnić do czasu ustabilizowania się stanu neurologicznego. Po pierwszej dawce MMR u dzieci do 4. rż. zwiększone jest ryzyko gorączki 7–14 dni po szczepieniu, która u dzieci chorych na padaczkę lub po drgawkach gorączkowych może sprowokować napad drgawek, choć ryzyko bezwzględne jest małe – przyp. red.);
c) rybia łuska jeżasta, która w przypadku braku dodatkowych chorób nie powinna sprawiać kłopotu ani podczas kwalifikacji do szczepień, ani podczas ich wykonywania;
d) erytrodermia ichtiotyczna, która jest rodzajem rybiej łuski ujawniającej się już w chwili urodzenia dziecka. Dzieci obciążone tą chorobą zwykle rodzą się przedwcześnie, a jej ciężkie postaci mogą być przyczyną zgonów u noworodków. W łagodniejszych postaciach występuje uogólnione zapalenie skóry, które wraz z wiekiem stopniowo ustępuje. W pierwszym okresiemiany skórne mogą utrudniać wykonywanie szczepień przeciwko gruźlicy (BCG), ale brak jest ogólnych przeciwwskazań do realizacji szczepień.
Poza opisanymi powyżej rodzajami rybiej łuski uwarunkowanymi genetycznie występuje także postać nabyta tej choroby. Towarzyszy ona zespołowi złego wchłaniania, wrzodziejącemu zapaleniu jelita grubego, chorobom wątroby, ziarnicy złośliwej oraz w stanach wyniszczenia. Kwalifikację do szczepień należy w takich przypadkach przeprowadzać indywidualnie, uwzględniając:
- dotychczas wykonane szczepienia
- zagrożenia związane z sytuacją epidemiologiczną (ryzykiem zachorowania na chorobę zakaźną) i wiekiem pacjenta, rodzajem choroby przewlekłej i prowadzonego leczenia
- zdolność do wytworzenia odpowiedzi na podane szczepionki
- bezpieczeństwo stosowania szczepionek „żywych”, jeśli podejrzewa się zaburzenia odporności.
Pragnę podkreślić, że pacjenta z nabytą lub wrodzoną chorobą przewlekłą należy przy kwalifikacji do szczepień traktować indywidualnie, uwzględniając szczegółowy wywiad kliniczny oraz wskazania albo przeciwwskazania do podania konkretnej szczepionki.
Trudno zatem odpowiedzieć na pytanie „czy można szczepić?”, nie wiedząc przeciwko jakiej chorobie. Samo rozpoznanie, na przykład padaczka, rybia łuska, alergia, nie pozwala na określenie stanu zdrowia dziecka bez dokładnego wywiadu dotyczącego dotychczasowego przebiegu choroby, jej manifestacji klinicznej i stosowanego leczenia.
