Jakie szczepienia zaproponować przed wyjazdem do Kenii?

Pytanie. Jakie szczepienia zaproponować przed wyjazdem do Kenii? Pacjent jest lekarzem, planuje wyjazd w styczniu, w porze suchej (czyli pora sucha). Podróż będzie trwać 14 dni, w planie jest wycieczka na safari z biurem podróży, zakwaterowanie w hotelach z opcją all inclusive. Jaką zastosować profilaktykę malarii?

Od osób przybywających do Kenii bezpośrednio z Europy wymaga się żadnych szczepień obowiązkowych na podstawie Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych WHO. Jeżeli przyjazd do Kenii poprzedzony jest pobytem lub dłuższym międzylądowaniem w państwach zagrożonych żółtą gorączką, podróżujących do Kenii obowiązuje szczepienie przeciwko tej chorobie. Wskazania zależą od szczegółowej trasy przelotu.

Niezależnie od obowiązujących przepisów, ze względu na ochronę zdrowia podróżnego, przed wyjazdem do Kenii zwykle zaleca się szczepienia przeciwko:

• wirusowemu zapaleniu wątroby (WZW) typu A
• durowi brzusznemu (zwłaszcza jeżeli w trakcie podróży możliwe jest żywienie się w złych warunkach sanitarnych)
• tężcowi, błonicy i krztuścowi – szczepienie przypominające zalecane dorosłym Polakom co 10 lat niezależnie od planów podróży
• żółtej gorączce – w razie podróży na tereny zagrożone tą chorobą w Kenii, niezależnie od obowiązku wynikającego z przepisów
• meningokokom – w razie podróży do północnej części Kenii w miesiącach od listopada do maja
• WZW typu B (zapewne pacjent jest już uodporniony z uwagi na wykonywany zawód)
• grypie sezonowej, zalecane dorosłym Polakom w okresie zwiększonego ryzyka zachorowania niezależnie od trasy podróży.

Regiony nadmorskie w Kenii są wolne od żółtej gorączki, natomiast parki narodowe, w których organizowane są zwykle wycieczki na safari, położone są na terenach zagrożonych tą chorobą.

W niektórych sytuacjach warto rozważyć szczepienia przeciwko:

• wściekliźnie, jeżeli charakter podróży naraża na kontakt ze zwierzętami
• cholerze, np. przed podróżą na tereny aktywnej transmisji tej choroby w Kenii, jeżeli w trakcie podróży możliwe jest żywienie się w złych warunkach sanitarnych
• poliomyelitis, jeżeli charakter podróży wiąże się z ryzykiem kontaktu z osobami chorymi.

Szczepionka przeciwko cholerze zapewnia częściową odporność przed biegunką podróżnych, powszechną w większości krajów tropikalnych.

Ostateczny wybór szczepień powinien opierać się nie tylko od trasy wyjazdu, ale także od charakteru podróży i stanu zdrowia podróżnego. Przed wyjazdem warto zweryfikować dokumentację szczepień wykonanych w przeszłości i w razie potrzeby uzupełnić brakujące szczepienia zgodnie z aktualnym Programem Szczepień Ochronnych. W szczególności warto sprawdzić swój stan uodpornienia przeciwko odrze, która obecnie pojawia się coraz częściej w wielu regionach świata.

Kenia jest krajem, w którym malaria występuje na całym terenie do wysokości ok. 2500 m n.p.m. Za ponad 85% zachorowań odpowiada P. falciparum, najgroźniejszy dla nieodpornych podróżnych gatunek zarodźca malarii. W badaniach dotyczących malarii przywlekanej do Europy wykazano, że podróż do Kenii jest czynnikiem ryzyka malarii o ciężkim przebiegu i zgonu z powodu tej choroby. Dlatego osobom podróżującym do Kenii zaleca się farmakologiczną profilaktykę malarii oraz środki ochrony przed ukłuciami komarów, m. in. repelenty, moskitierę lub nocleg z klimatyzacją oraz ochronne ubranie w porze największej aktywności komarów.

W Polsce dostępne są dwa leki skutecznie zapobiegające malarii u dorosłych w Kenii: atowakwon z proguanilem oraz doksycyklina. Większość osób dobrze toleruje oba te leki w dawkach profilaktycznych. W badaniach dotyczących tolerancji farmakologicznej profilaktyki malarii do najczęściej obserwowanych działań niepożądanych atowakwonu z proguanilem należały bóle brzucha i bóle głowy o nieznacznym nasileniu, a ok. 1% podróżnych przerwało stosowanie leku z powodu obserwowanych u siebie objawów.

Do najlepiej przebadanych repelentów, skutecznych w ochronie przed owadami w tropiku należy DEET (30–50%) oraz ikarydyna (20%). Jako że podróż Kenii wiąże się z dużym ryzykiem malarii, warto zwrócić szczególną uwagę na unikanie ukłuć komarów w okresie od zmierzchu do świtu, czyli w porze największej aktywności widliszków, przenosicieli malarii. W szczególności istotna jest ochrona miejsca noclegu, np. stosowanie moskitiery nadłóżkowej, najlepiej fabrycznie nasączonej permetryną lub substancjami pochodnymi, bądź nocleg w szczelnym, klimatyzowanym pokoju.

Do pozostałych ważnych kwestii w zakresie profilaktyki zdrowotnej u podróżujących do Kenii należą m.in. apteczka podróżna, zapobieganie i leczenie biegunki podróżnych (warto wyposażyć się w leki przeciwbiegunkowe zgodnie z zaleceniami International Society of Travel Medicine), inne zasady profilaktyki nieswoistej – w zależności od szczegółowych planów wyjazdu, ubezpieczenie kosztów leczenia w kraju docelowym.

Powyższe zalecenia dotyczą zdrowych, dorosłych osób, zaszczepionych prawidłowo według polskiego PSO w dzieciństwie. Inne rekomendacje mogą dotyczyć m. in. podróżnych z chorobami przewlekłymi, zaburzeniami odporności lub alergią, kobiet w ciąży oraz dzieci.