Szczepionka 6-składnikowa zamiast szczepionki przeciwko WZW typu B w 1. dobie życia?

Skróty: DTPa – szczepionka przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi (bezkomórkowa), HBsAg – antygen HBs, Hib – Haemophilus influenzae typu b, IPV – inaktywowana szczepionka przeciwko poliomyelitis, PSO – Program Szczepień Ochronnych, WZW – wirusowe zapalenie wątroby

Czy można zrezygnować ze szczepienia przeciwko WZW typu B, noworodka w pierwszych godzinach po urodzeniu jeśli rodzice planują szczepić dziecko w 1. i 2. roku życia szczepionką 6-składnikową DTPa-IPV-Hib-HBV?

Zgodnie z obowiązującym programem szczepień ochronnych (PSO) pierwszą dawkę szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby (WZW) typu B należy podać dzieciom w ciągu 24 godzin po urodzeniu (oczywiście po rozmowie kwalifikacyjnej z rodzicami lub prawnymi opiekunami dziecka i po wykluczeniu przeciwwskazań). Nie zależy to od późniejszej decyzji rodziców co do sposobu dalszego realizowania PSO.

Niewątpliwe dzięki programowi powszechnych szczepień przeciwko WZW typu B epidemiologia tej choroby uległa wyraźnej poprawie (zapadalność na ostre WZW zmniejszyła się z 4/100 000 w 1985 r. do 0,12/100 000 w 2016 r.). Nadal jednak najwięcej przypadków nowych zachorowań notuje się w populacji młodych dorosłych, czyli potencjalnych mam. W ciągu najbliższych 2–3 lat ta sytuacja także powinna stopniowo ulegać zmianie, kiedy już cała populacja potencjalnych młodych rodziców będzie zaszczepiona w dzieciństwie w ramach powszechnych szczepień przeciwko WZW typu B.

Dodatkowo od kilku lat, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia, funkcjonuje w Polsce program przesiewowego, obowiązkowego badania ciężarnych na obecność antygenu HBs, co ma służyć wczesnej identyfikacji noworodków matek zakażonych wirusem zapalenia wątroby typu B (HBV). Ze wstępnych danych wynika jednak, że realizacja tego zalecenia jest różna w różnych regionach Polski i różnych placówkach medycznych, a w niektórych oddziałach położniczych nawet kilkanaście procent kobiet zgłaszających się do porodu nie posiada aktualnego badania HBsAg lub nie ma go wcale. Za wcześnie więc jeszcze na systemową zmianę i rezygnację ze szczepienia noworodków przeciwko WZW typu B, gdyż program badań przesiewowych ciężarnych nie jest jeszcze wystarczająco szczelny. Noworodki urodzone przez kobiety HBs-dodatnie kwalifikują się nie tylko do szczepienia, ale także do podania swoistej immunoglobuliny anty-HBs w możliwie najkrótszym czasie po porodzie (profilaktyka czynno-bierna, która znamiennie zmniejsza ryzyko zakażenia w okresie okołoporodowym).

W przypadku gdy do poradni zgłaszają się rodzice z 2-miesięcznym dzieckiem, które nie otrzymało szczepienia przeciwko WZW typu B w okresie noworodkowych, należy ten schemat uzupełnić. Zależy on od rodzaju szczepionki: w przypadku szczepionki nieskojarzonej schemat przewiduje podanie 3 dawek (0, 1, 6 mies., optymalnie w 7. mż. co wiąże się z uzyskaniem większego stężenia swoistych przeciwciał po szczepieniu niż w przypadku dawki podanej przed ukończeniem 6. mż.), a w przypadku szczepionki „6 w 1” (DTPa-IPV-Hib-HBV) – 4 dawek szczepionki, co zapewnia podobne stężenie przeciwciał anty-HBs jak 3-dawkowy schemat szczepienia szczepionką nieskojarzoną przeciwko WZW typu B.