Czy szczepienie ochronne może być przyczyną zespołu jelita drażliwego?
Skróty: MMR – skojarzona szczepionka przeciwko odrze, śwince i różyczce, ZJD – zespół jelita drażliwego
Najprostsza odpowiedź brzmi NIE. Nie ma dowodów potwierdzających jakikolwiek związek pomiędzy szczepieniami a zespołem jelita drażliwego (ZJD).
ZJD należy do grupy zaburzeń czynnościowych, psychosomatycznych. Mechanizmy wyzwalające dolegliwości czynnościowe nie zostały do końca wyjaśnione, a w ich patogenezie uczestniczą złożone, nakładające się na siebie czynniki. Do najważniejszych z nich należą m.in.: czynniki genetyczne (występowanie rodzinne), nieprawidłowa praca neurotransmiterów przekazujących bodźce z przewodu pokarmowego do mózgu (zaburzona oś mózg–jelita), zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego i składu jego mikrobioty, zwiększona przepuszczalność oraz nadwrażliwość trzewna jelit.
Czy szczepienia ochronne mogą wpływać na którykolwiek z tych czynników? Raczej nie! Skąd zatem przekonanie, że tak się dzieje? Przypomnijmy, że w 1998 roku grupa londyńskich lekarzy, pod kierunkiem Andrew Wakefielda, zakwestionowała bezpieczeństwo skojarzonej szczepionki przeciwko odrze, śwince i różyczce (MMR), sugerując, że może ona wpływać na przewlekłe limfoidalne guzkowe zapalenie jelit, będące początkiem zaburzeń prowadzących do zmiany przepuszczalności jelit, a w konsekwencji do rozwoju autyzmu. Swoje wnioski Wakefield oparł jedynie na opisie serii 12 przypadków dzieci z zaburzeniami behawioralnymi (u niektórych z rozpoznanym autyzmem) oraz żołądkowo-jelitowymi. I chociaż w przeprowadzonym wnikliwym śledztwie wykazano nieuczciwość zarówno samego Wakefielda, jak i jego współpracowników, to publikacja rozpoczęła burzliwą dyskusję na temat bezpieczeństwa szczepień, a jej fałszywe tezy zyskały wielu zwolenników, zwłaszcza wśród ruchów antyszczepionkowych (p. Artykuł Wakefielda wiążący szczepionkę MMR z autyzmem był oszustwem – przyp. red.). Sam Walkfield został skazany za publikację nierzetelnych danych i nieodpowiedzialne formułowanie nieprawdziwych wniosków. Opublikowane w następnych latach badania, w tym metaanaliza badań kliniczno-kontrolnych (n = 9920) i obserwacyjnych (n = 1 256 407), potwierdziły bezpieczeństwo MMR, a także tzw. stabilizatorów szczepionek (np. tiomersalu), oraz nie wykazały związku między podaniem szczepionki MMR a rozwojem autyzmu (p. Nie potwierdzono związku między szczepieniami a autyzmem – metaanaliza – przyp. red.).
Piśmiennictwo:
1. El Salhy M.: Recent developments in the pathophysiology of irritable bowel syndrome. World J. Gastroenterol., 2015; 21 (25): 7621–76362. Wakefield A.J., Murch S.H., Anthony A. i wsp.: Ileal lymphoid nodular hyperplasia, non specific colitis, and pervasive developmental disorder in children. Lancet, 1998; 351: 637–641
3. Taylor L.E., Swerdfeger A.L., Eslick G.D.: Vaccines are not associated with autism: an evidence based meta analysis of case control and cohort studies. Vaccine, 2014; 32 (29): 3623–3629
4. Thabane M., Kottachchi D.T., Marshall J.K.: Systematic review and meta analysis: the incidence and prognosis of post infectious irritable bowel syndrome. Aliment. Pharmacol. Ther., 2007; 26: 535–544
5. Rodríguez L.A., Ruigómez A.: Increased risk of irritable bowel syndrome after bacterial gastroenteritis: cohort study. BMJ, 1999; 318: 565–566
6. Marshall J.K., Thabane M., Borgaonkar M.R., James C.: Postinfectious irritable bowel syndrome after a food borne outbreak of acute gastroenteritis attributed to a viral pathogen. Clin. Gastroenterol. Hepatol., 2007; 5: 457–460
7. Sadiq A., Bostan N., Yinda K.C. i wsp.: Rotavirus: genetics, pathogenesis and vaccine advances. Rev. Med. Virol., 2018; 28 (6): e2003
