Czy dziecko, które przebyło inwazyjną chorobę meningokokową, należy zaszczepić przeciwko meningokokom i po jakim czasie od ustąpienia choroby?

Skróty: 4CMenB – białkowa rekombinowana szczepionka przeciwko meningokokom grupy B, IChM – inwazyjna choroba meningokokowa, MCV-C – skoniugowana szczepionka przeciwko meningokokom grupy C, MCV-4 – skoniugowana 4-walentna szczepionka przeciwko meningokokom grupy A, C, W-135 i Y

Tak, należy. Wskazania do szczepień przeciwko meningokokom po inwazyjnej chorobe meningokokowej (IChM) wynikają z kilku przesłanek:

• odporność nabyta po zakażeniu inwazyjnym może być niepełna, szczególnie u dzieci w pierwszych 2 latach życia
• przebycie IChM może wskazywać na skłonność do zakażeń inwazyjnych, wynikającą na przykład z obecnych czynników ryzyka (np. wrodzone defekty układu dopełniacza [np. składowej C3, C5-9, properdyny, czynnika D, czynnika H] czy braku śledziony lub upośledzenia jej czynności – hiposplenizm) lub narażenia (zwiększone ryzyko epidemiologiczne)
• odporność naturalna nabyta po zakażeniu jest swoista dla grupy serologicznej meningokoka, który wywołał zakażenie inwazyjne i nie chroni przed zakażeniem innymi grupami serologicznymi meningokoków – dzięki szczepieniom ochronę można poszerzyć
• rodzice dziecka po przebyciu IChM będą się bardzo obawiali zakażeń meningokokowych i prawdopodobnie będą oczekiwali działań zmniejszających ich ryzyko w przyszłości.

Kiedy należy szczepić? Najszybciej jak to możliwe, czyli po ustąpieniu objawów choroby i poprawie stanu ogólnego (nawet jeszcze w szpitalu lub wkrótce po wypisaniu). Niepotrzebne odraczanie szczepień naraża bowiem dziecko na, wprawdzie bardzo niewielkie, ale całkowicie zbędne ryzyko kolejnego zakażenia. Wszystkie szczepionki przeciwko meningokokom są inaktywowane („nieżywe”), zatem można jest stosować także u chorych z zaburzeniami odporności, z tym że odpowiedź na szczepienie u takich pacjentów może być niepełna.

Wytwórcy szczepionek przeciwko meningokokom grupy C zalecają krótkoterminowe odroczenie szczepień w razie ostrego zachorowania. Nie podają informacji, jak postępować po przebyciu IChM, ogólnie informując tylko, że: „szczepienie należy odroczyć u pacjentów z ostrymi stanami klinicznymi (z gorączką lub bez gorączki), gdyż może to powodować nasilenie działań niepożądanych po szczepieniu lub utrudnić rozpoznanie działań niepożądanych, które mogą wystąpić po szczepieniu (NeisVac-C)”, oraz: „podobnie jak w przypadku innych szczepionek, podawanie produktu Meningitec u pacjentów z ciężką chorobą przebiegającą z gorączką powinno być przełożone”. Producent szczepionki przeciwko meningokokom grupy B (Bexsero) podaje: „podobnie jak w przypadku innych szczepionek, podanie produktu Bexsero należy odroczyć u pacjentów z ciężką chorobą przebiegającą z gorączką”. Irlandzki National Immunisation Advisory Committee zaleca po przebyciu IChM szczepienie MCV-C lub MCV-4 oraz 4CMenB pomimo rzadkiego występowania ponownych zachorowań. Zgodnie z ogólnymi zaleceniami innych komitetów doradczych (amerykańskiego [ACIP], kanadyjskiego, brytyjskiego [„Green Book”]), szczepienia można rozpocząć lub kontynuować, jeżeli pozwala na to ustabilizowany stan dziecka, czyli po ustąpieniu ostrych objawów choroby oraz gdy ewentualne powikłania choroby meningokokowej już nie postępują. Należy również pamiętać, że szczepionka 4CMenB nie jest skuteczna wobec wszystkich izolatów meningokoków grupy B (p. Czy szczepionka przeciwko meningokokom grupy B obejmuje 100% szczepów meningokoków tej grupy występujących w Polsce? Jaką skuteczność szczepionki przewiduje się w warunkach polskich?).