Po jakim czasie od rozpoczęcia szczepienia przeciwko WZW typu B można wykonać planowy zabieg chirurgiczny?

Po jakim czasie od rozpoczęcia szczepienia przeciwko WZW typu B można wykonać planowy zabieg chirurgiczny? Kiedyś zalecano 2 tygodnie po podaniu drugiej dawki. Czy to prawda, że obecnie zaleca się odczekanie 2 tygodni po pierwszym szczepieniu?

Termin wykonania operacji, którą tratujemy jako potencjalne narażenie na zakażenia przenoszone drogą krwiopochodną, w tym wspomniane wirusowe zapalenie wątroby (WZW) typu B, zależy od ryzyka, jakie akceptujemy. Trzeba jasno stwierdzić, że zabieg chirurgiczny należy przeprowadzać w warunkach aseptyki i powinien on wiązać się minimalnym ryzykiem zakażenia krwiopochodnego. Przecież nie ma szczepień przeciwko innym takim zakażeniom, jak WZW typu C czy HIV, a zakażenia w czasie operacji są bardzo rzadkie. Z wymienionego powodu w Polskim Programie Szczepień Ochronnych na rok 2017 jednoznacznie zapisano, że szczepienie przed hospitalizacją i zabiegiem chirurgicznym ma charakter szczepienia zalecanego, od którego wykonania nie można uzależniać przeprowadzenia planowej operacji („Nie dopuszcza się uzależniania wykonania zabiegu medycznego związanego z naruszeniem ciągłości tkanek od wcześniejszego przeprowadzenia szczepienia przeciw WZW typu B.”).” Przy okazji przypomnę, że powszechnymi szczepieniami przeciwko WZW typu B w Polsce objęto całą populację urodzoną po 1986 roku. Od 1993 r. wprowadzono obowiązkowe szczepienia noworodków i niemowląt w wybranych województwach, a w 1996 roku w całym kraju. W 2000 roku rozpoczęto szczepienia 14-latków, które prowadzono do czasu uzupełnienia szczepień u dzieci urodzonych w 1986 roku lub później, których nie objęły szczepienia noworodków. Zgodnie z danymi podawanymi przez wytwórców szczepionek, skuteczność pojedynczej dawki szczepionki przeciwko WZW typu B jest bardzo zmienna i wynosi 10–60% (w zależności od rodzaju preparatu, czasu wykonania oznaczenia i wieku szczepionych), 2 dawek – od 55% do 87%, natomiast skuteczność 3 dawek sięga 95–96%. Co istotne, odsetek osób uodpornionych zwiększa się z czasem, który upłynął od podania szczepionki. Zastosowanie przyspieszonego, 4-dawkowego schematu szczepień 0, 7, 21 dni z dawką uzupełniającą w 12. miesiącu (zarejestrowany dla szczepionki Engerix B 20 µg) też przynosi pewne korzyści. U osób zdrowych >18. roku życia, szczepionych w schemacie przyspieszonym uzyskano odporność poszczepienną (definiowaną jako stężenie przeciwciał anty-HBs >10 IU/l) u 65,2% szczepionych w 28. dniu po szczepieniu (czyli po podaniu 3 dawek: 0, w 7 i 21 dniu), wobec 55,8% w 2. miesiącu po szczepieniu klasycznym schematem 0, 1, 6 miesięcy (czyli po podaniu 2 dawek: 0 i 28 dni), co oznacza skuteczność zwiększoną o około 10% i szybsze uzyskanie uodpornienia. Skuteczność schematu przyspieszonego oceniana po 5 tygodniach po 3. dawce wynosi sięga 76%, zatem po 5 tygodniach schematu przyspieszonego uodpornionych zostaje około 3/4 szczepionych.

Podsumowując powyższe dane, podkreślę to, co wspomniałem na początku – wyznaczenie terminu operacji w stosunku do szczepienia przeciwko WZW typu B zależy od ryzyka, które akceptujemy. Im więcej dawek szczepionki podamy i im dłużej zaczekamy, tym odsetek osób uodpornionych jest większy, czyli szansa na uodpornienie jest większa. W praktyce najważniejsze jest jak najszybsze rozpoczęcie szczepienie. W razie konieczności u poszczególnych pacjentów można też oznaczyć stężenie przeciwciał anty-HBs.