Opracowała: Małgorzata Ściubisz, mgr zdrowia publicznego, redaktor „Medycyny Praktycznej – Szczepienia”
We wrześniu br. w Dzienniku Ustaw opublikowano rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 roku w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej (Dz. U. 2018, poz. 1756). Profilaktyka chorób zakaźnych, w tym szczepienia ochronne, są integralną częścią opieki sprawowanej nad kobietą w okresie ciąży, porodu i połogu, a także nad noworodkiem. Nowe przepisy obowiązują od 1 stycznia 2019 roku.
Okres ciąży i porodu
Edukacja
W nowych standardach opieki okołoporodowej duży nacisk kładzie się na edukację przedporodową, która obejmuje okres prenatalny (ciąża), porodu, poporodowy (połóg) oraz wsparcie społeczne ciężarnej, położnicy i rodziny w okresie okołoporodowym. Edukacja ma zapewnić praktyczne i teoretyczne przygotowanie ciężarnej (oraz bliskiej osoby) m.in. do podejmowania zachowań prozdrowotnych podczas ciąży, porodu i połogu, a także sprawowania opieki nad noworodkiem i niemowlęciem. Edukację należy realizować w wymiarze godzin dostosowanym do potrzeb ciężarnej, uwzględniając zajęcia teoretyczne i praktyczne realizowane w formie indywidualnej lub grupowej. Edukację przedporodową należy rozpocząć w 21.–26. tygodniu ciąży, a za jej prowadzenie odpowiada położna oraz lekarz położnik (w formie indywidualnej, w czasie konsultacji medycznych wykonywanych u kobiet w okresie ciąży). Ramowy program edukacji okołoporodowej dotyczący okresu prenatalnego (ciąży) powinien obejmować m.in. profilaktykę chorób zakaźnych, w tym szczepienia ochronne.
Profilaktyka WZW typu B
Bardzo ważne zmiany w opiece okołoporodowej dotyczą profilaktyki zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby (WZW) typu B. Zgodnie z nowymi przepisami u każdej ciężarnej, która zgłosi się do porodu, należy zweryfikować wynik badania na obecność m.in. antygenu HBs (badanie to powinno być wykonane u każdej ciężarnej w 33.–37. tc.). Jeżeli ciężarna nie posiada aktualnego badania, należy je niezwłocznie wykonać. Dodatni wynik badania w kierunku obecności antygenu HBs u ciężarnej jest wskazaniem do zastosowania u noworodka immunoprofilaktyki czynno-biernej.
Opieka nad noworodkiem i połóg
W myśl rozporządzenia obowiązkowe szczepienia ochronne (zgodnie z aktualnym Programem Szczepień Ochronnych) są wymienione jako jedna z procedur wykonywanych na oddziale porodowym i/lub oddziale położniczym w ramach opieki nad zdrowym noworodkiem. Za wykonanie obowiązkowych szczepień ochronnych, po uzyskaniu kwalifikacji lekarskiej, odpowiada położna. W trakcie pobytu na oddziale położniczym należy również założyć kartę uodpornienia noworodka. W dniu wypisu należy sporządzić i wydać przedstawicielom ustawowym zewnętrzną dokumentację medyczną dziecka, która powinna zawierać informacje dotyczące m.in. wykonanych szczepień ochronnych. W ramach opieki nad noworodkiem w miejscu zamieszkania położna podczas wizyt powinna ocenić wykonanie szczepień ochronnych u dziecka oraz poinformować matkę o obowiązku zgłaszania się z dzieckiem na szczepienia ochronne.
