Opracowały: mgr Małgorzata Ściubisz, lek. Iwona Rywczak
W 1997 r. w Kanadzie całokomórkową szczepionkę przeciwko krztuścowi zastąpiono szczepionką zawierającą komponent bezkomórkowy. Program powszechnych szczepień przeciwko krztuścowi obejmował 4 dawki szczepienia podstawowego w 2., 4., 6. i 18. miesiącu życia oraz dawkę uzupełniającą w 4.–6. roku życia. Od 2003 r. wprowadzono 1 dawkę szczepionki w 14.–16. roku życia, a od 2011 r. 1 dawkę szczepionki zaleca się dorosłym.
W badaniu typu test-negative design (rodzaj badania kliniczno-kontrolnego) oceniono skuteczność rzeczywistą szczepienia przeciwko krztuścowi oraz czas utrzymywania się ochrony poszczepiennej. Dane do badania uzyskano z rejestru prowadzonego w ramach Ontario Health Insurance Plan oraz bazy danych laboratorium Public Health Ontario.
Wyjściową populację badania stanowiło 7560 osób urodzonych w okresie od kwietnia 1992 r. do stycznia 2013 r., u których wykonano test PCR w kierunku krztuśca. Ostatecznie do analizy zakwalifikowano 5867 osób (zakres wieku od 3 mies. do 21 lat; śr. 6,4 roku) – 486 utworzyło grupę przypadków (dodatni wynik PCR w kierunku krztuśca), a 5381 grupę kontrolną (ujemny wynik PCR). W grupie przypadków liczbę dawek szczepionki przeciwko krztuścowi należną dla wieku otrzymały 193 (37,9%) osoby, 134 (27,6%) uznano za zaszczepione częściowo, a 159 (32,7%) za nieszczepione, natomiast w grupie kontrolnej odpowiednio: 3384 (62,9%), 1212 (22,5%) oraz 785 (14,6%) osób. Co najmniej 5 dawek szczepionki przeciwko krztuścowi otrzymało 120 (24,7%) osób z grupy przypadków oraz 1121 (20,85) z grupy kontrolnej.
Skuteczność rzeczywistą szczepienia przeciwko krztuścowi u osób, które otrzymały wszystkie dawki szczepionki należne dla wieku, w porównaniu z osobami nieszczepionymi, oszacowano na 80% (95% CI: 71–86) w okresie 15–364 dni po szczepieniu, 84% (95% CI: 77–89) w okresie 1–3 lat po szczepieniu, 62% (95% CI: 42–75) w okresie 4–7 lat po szczepieniu oraz 41% (95% CI: 0–66) w okresie co najmniej 8 lat po szczepieniu. Zmniejszanie się skuteczności szczepienia wraz z upływem czasu obserwowano również u osób, które zaszczepiono częściowo. Oszacowano, że skuteczność szczepienia (niezależnie od rodzaju szczepionki) z każdym kolejnym rokiem od szczepienia zmniejszała się średnio o 10%. U osób szczepionych tylko preparatem z bezkomórkowym komponentem krztuśca skuteczność szczepienia zmniejszała się o 27%.
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że szczepienie przeciwko krztuścowi zapewniało dobrą ochronę przed zachorowaniem w ciągu 4 pierwszych lat po szczepieniu, jednak po tym okresie jego skuteczność wyraźnie się zmniejszała, zwłaszcza u osób, które w ramach szczepienia podstawowego otrzymały preparat bezkomórkowy.
