Opracowała dr n. med. Bożena Dubiel
Skróty: CI – przedział ufności, HPV – ludzki wirus brodawczaka,
NOP – niepożądany odczyn poszczepienny
Metodyka: badanie kohortowe
Populacja: kohorta 997 585 dziewcząt w wieku 10–17 lat mieszkających w Danii i Szwecji w latach 2006–2010
Grupa badana: 296 826 dziewcząt z badanej kohorty, które otrzymały co najmniej 1 dawkę 4-walentnej szczepionki przeciwko HPV zawierającej wirusopodobne cząsteczki HPV typów 6, 11, 16 i 18 (Silgard)
Grupa kontrola: pozostałe dziewczyny z badanej kohorty (nieszczepione przeciwko HPV)
Punkty końcowe: ciężkie NOP obejmujące: (1) choroby i zaburzenia autoimmunizacyjne w ciągu 180 dni po podaniu każdej dawki szczepionki, (2) powikłania neurologiczne w ciągu 180 dni po podaniu każdej dawki szczepionki, (3) powikłania zakrzepowe w ciągu 90 dni po każdej dawce szczepionki; w analizie uwzględniono tylko te podejrzenia NOP, które zgłaszano co najmniej 5 razy
Wyniki: w okresie obserwacji zarejestrowano 53 ciężkie NOP, z czego analizie poddano 29 NOP spełniających wstępne, powszechnie przyjęte kryteria diagnostyczne
U dziewcząt, które otrzymały co najmniej 1 dawkę 4-walentnej szczepionki przeciwko HPV, w porównaniu z dziewczętami nieszczepionymi, 20 z 23 analizowanych zaburzeń autoimmunizacyjnych występowało z podobną częstością. Szczepienie przeciwko HPV wiązało się jedynie z większą częstością zespołu Behceta (wskaźnik: 3,37 [95% CI: 1,05–10,80]), choroby Raynaud (wskaźnik: 1,67 [95% CI: 1,14–2,44]) i cukrzycy typu 1 (wskaźnik: 1,29 [95% CI: 1,03–1,62]).
Powikłania neurologiczne i zakrzepowe w obu grupach występowały z podobną częstością.
Dla powyższych 3 zdarzeń autoimmunizacyjnych czasowo związanych ze szczepieniem obserwację kontynuowano po upływie 181 dni od podania szczepionki, stwierdzając, że częstość zespołu Behceta, choroby Raynaud i cukrzycy typu 1 u dziewcząt szczepionych nie była istotnie większa w porównaniu z grupą kontrolną (odpowiednio: wskaźnik: 3,18 [95% CI: 0,83–12,19], 1,50 [95% CI: 0,95–2,37] i 1,18 [95% CI: 0,91–1,55]).
Wnioski: Według autorów badania uzyskane wyniki nie wskazują na istotny związek między podaniem 4-walentnej szczepionki przeciwko HPV u dziewcząt w wieku 10–17 lat a wystąpieniem ciężkich NOP. Wprawdzie 3 choroby autoimmunizacyjne częściej obserwowano w ciągu 180 dni po szczepieniu, jednak w dłuższym okresie obserwacji ich częstość nie różniła się istotnie od zanotowanej w grupie nieszczepionej.
Komentarz redakcji: To aktualnie jedno z największych i bardziej rygorystycznych badań kohortowych na ten temat. Wyniki potwierdzają bezpieczeństwo szczepionki, choć konieczne jest dalsze monitorowanie. Gdy w badaniach tego typu uwzględnia się bardzo dużą liczbę punktów końcowych i wiele różnych porównań, zwiększa się szansa na wykrycie pozornych, przypadkowych związków. Tak się stało w przypadku 3 chorób autoimmunizacyjnych. Dokładniejsza analiza nie wskazała na związek przyczynowo-skutkowy, bo liczba przypadków była względnie mała, ryzyko nieduże (słaby sygnał), rozkład zdarzeń w analizowanym okresie był losowy (nielosowa kumulacja przypadków w określonym czasie wskazywałaby na możliwy związek przyczynowy), a częstość w dłuższej obserwacji nie różniła się istotnie. W przypadku cukrzycy typu 1 w dwóch innych badaniach przeprowadzonych w Kalifornii zauważono z kolei mniejszą częstość po szczepieniu, co wskazuje, że omawiany związek może być pozorny. Szczególnie ważne jest natomiast potwierdzenie bezpieczeństwa w odniesieniu do zdarzeń zakrzepowych.
