Opracowała Małgorzata Ściubisz, redaktor serwisu „Szczepienia”
W ostatnich kilkunastu latach opublikowano kilkadziesiąt badań klinicznych z grupą kontrolną przeprowadzonych w różnych krajach, w których wykazano, że nie ma związku przyczynowo-skutkowego między szczepieniami, w tym skojarzoną szczepionką przeciwko odrze, śwince i różyczce (MMR), a zachorowaniem na autyzm lub inne zaburzenia ze spektrum autyzmu u dzieci. W czasopiśmie „Annals of Internal Medicine” opublikowano wyniki kolejnego, największego jak dotąd, badania kohortowego z retrospektywnym zbieraniem danych przeprowadzonego w Danii, w którym oceniono czy szczepienie MMR zwiększa ryzyko wystąpienia autyzmu oraz innych zaburzeń ze spektrum autyzmu u dzieci, również u tych należących do grup ryzyka rozwoju tych zaburzeń.
W Danii pierwszą dawkę MMR dzieci otrzymują w 15. miesiącu życia, a drugą w 4. roku życia (do 2007 r. w 12. rż.). W 1. roku życia dzieci otrzymują również trzy dawki (3., 5., 12. mż.) wysoce skojarzonej szczepionki przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi (bezkomórkowa), polio i Haemophilus influenzae typu b (DTPa-IPV-Hib).
Populację badania stanowiło 657 461 dzieci (51% chłopcy) urodzonych w Danii w latach 1999–2010. W badaniu porównano zapadalność na autyzmu i zaburzenia ze spektrum autyzmu (rozpoznanie w klasyfikacji ICD-10 zgodne z kodami F84.0 [autyzm], F84.1 [autyzm nietypowy], F84.5 [zespół Aspergera], F84.8 [inne całościowe zaburzenia rozwoju] oraz F84.9 [całościowe zaburzenia rozwoju, nieokreślone]) w dwóch grupach: dzieci zaszczepionych MMR (320 038 dzieci) oraz nieszczepionych (31 619 dzieci). Dzieci obserwowano od ukończenia 1. roku życia do wieku śr. około 8,6 lat (od stycznia 2000 roku do sierpnia 2013 roku; łącznie 5025 754 osobolat obserwacji). Wyszczepialność pierwszą dawką MMR w tym okresie wyniosła 95,19%, a mediana wieku w momencie podania pierwszej dawki 1,34 lat. W okresie objętym badaniem w programie szczepień w Danii nie stosowano żadnej szczepionki zawierającej tiomersal. Dane do badania uzyskano z oficjalnych krajowych elektronicznych baz danych medycznych i demograficznych.
W ciągu 13 lat trwania badania autyzm lub zaburzenia ze spektrum autyzmu rozpoznano łącznie u 6517 dzieci (zapadalność: 129,7/100 000 osobolat), w tym autyzm u 1997 dzieci, autyzm nietypowy u 537, zespół Aspergera u 1098, inne całościowe zaburzenia rozwoju u 576, a nieokreślone całościowe zaburzenia rozwoju u 2309 dzieci. Wykazano, że u dzieci szczepionych MMR, w porównaniu z nieszczepionymi, ryzyko rozwoju autyzmu lub zaburzeń ze spektrum autyzmu było podobne (hazard względny skorygowany o znane czynniki zakłócające – aHR: 0,93 [95% CI: 0,85–1,02]). W analizie w podgrupach zaobserwowano, że ryzyko rozwoju autyzmu lub zaburzeń ze spektrum autyzmu było podobne również u dzieci z grup ryzyka rozwoju tych zaburzeń, tj. u dzieci, których rodzeństwo choruje na autyzm lub inne zaburzenia ze spektrum autyzmu (czynnik genetyczny) – aHR: 2,69 (95% CI: 0,58–12,43) oraz u dzieci z innymi czynnikami predysponującymi (czynniki środowiskowe) – aHR: 1,06 (95% CI: 0,85–1,32). Ryzyko to było podobne również w zależności od wieku dziecka (aHR wyniósł: 0,73 [95% CI: 0,53–1,00] w wieku 3 lat, 0,97 [95% CI:0,81–1,15] w wieku 5 lat, 0,96 [95% CI: 0,84–1,09] w wieku 7 lat oraz 0,97 [95% CI: 0,87–1,07] w wieku 10 lat) oraz czasu, jaki upłynął od szczepienia MMR (aHR wyniósł: 0,96 [95% CI: 0,77–1,18] po roku od szczepienia, 0,88 [95% CI: 0,74–1,04]) po 2 latach, 0,91 [95% CI: 0,78–1,07] po 3 latach oraz 0,94 [95% CI: 0,53–1,00] po ≥4 latach od szczepienia). Wykazano także, że ryzyko rozwoju autyzmu i zaburzeń ze spektrum autyzmu było podobne u dzieci, które otrzymały 1 lub ≥2 dawki DTPa-IPV-Hib, w porównaniu z tymi które nie otrzymały tego szczepienia (aHR wyniosło odpowiednio: 0,92 [95% CI: 0,74–1,16] oraz 0,92 [95% CI:0,82–1,02]).
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że szczepienie MMR nie zwiększa ryzyka rozwoju autyzmu i zaburzeń ze spektrum autyzmu u dzieci, w tym również u dzieci z grup ryzyka rozwoju tych zaburzeń. Podobne wyniki uzyskano w opublikowanym w 2015 roku amerykańskim badaniu kohortowym obejmującym populację ponad 95 000 dzieci do 4. roku życia (p. Czy szczepienia powodują autyzm lub inne zaburzenia ze spektrum autyzmu?).
