Opracowały: lek. Iwona Rywczak, mgr Małgorzata Ściubisz
W holenderskim badaniu kohortowym oceniono, czy podanie szczepionki przeciwko odrze, śwince i różyczce (MMR) ma dodatkowy nieswoisty efekt ochronny w postaci zmniejszenia ryzyka hospitalizacji z powodu choroby infekcyjnej u dzieci do 24. miesiąca życia. Jak dotąd przeprowadzono niewiele badań dotyczących oceny nieswoistego wpływu szczepień w populacjach krajów rozwiniętych.
W omawianym badaniu porównano dzieci zaszczepione MMR i przeciwko meningokokom grupy C (MenC) w wieku 14 miesięcy (zgodnie z holenderskim programem szczepień) z dziećmi, które jako ostatnie szczepienie otrzymały preparat 5-składnikowy (DTPa-IPV-Hib) oraz przeciwko pneumokokom (PCV). Uwzględniono 1 096 594 dzieci urodzonych w latach 2005–2011, które otrzymały należne dla wieku 4 dawki szczepionki 5-składnikowej i przeciwko pneumokokom, przewidziane w programie szczepień w wieku 2, 3, 4 i 11 miesięcy. Dane o przebytych szczepieniach pozyskano z krajowego rejestru szczepień. W trakcie obserwacji 10 961 dzieci hospitalizowano z powodu infekcji przez >1 dzień.
Dzieci zaszczepione MMR + MenC, w porównaniu z dziećmi, które w ostatniej kolejności otrzymały szczepionkę DTPa-IPV-Hib wraz z PCV, były narażone na mniejsze ryzyko hospitalizacji z powodu choroby infekcyjnej – hazard względny (HR): 0,62 (95% CI: 0,57–0,67). W zależności od rodzaju infekcji zmniejszenie ryzyka wyrażone jako HR mieściło się w zakresie od 0,54 (95% CI: 0,48–0,62) dla infekcji górnych dróg oddechowych do 0,70 (95% CI: 0,61–0,80) dla zakażeń przewodu pokarmowego. Równocześnie jednak u dzieci zaszczepionych MMR + MenC stwierdzono mniejsze ryzyko hospitalizacji z powodu urazu lub zatrucia (HR: 0,84 [95% CI: 0,73–0,96]). W grupie dzieci, które w ramach ostatniego szczepienia otrzymały czwartą dawkę DTPa-IPV-Hib + PCV, w porównaniu z dziećmi, u których ostatnim szczepieniem była trzecia dawka tych szczepionek, ryzyko hospitalizacji z powodu infekcji było mniejsze o 31% (HR: 0,69 [95% CI: 0,63–0,76]).
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że mniejsze ryzyko hospitalizacji dzieci w 2. roku życia z powodu choroby infekcyjnej wynikało z podania dodatkowych dawek różnych szczepionek, a nie wyłącznie z podania MMR. Nie można wykluczyć nieswoistego efektu szczepienia MMR, jednak obserwowane zmniejszenie ryzyka może wynikać z błędu systematycznego (healthy vaccinee bias) – osoby poddające się szczepieniom ogólnie mają lepszy stan zdrowia, natomiast osoby bardziej podatne na infekcje są szczepione z opóźnieniem lub wcale, dlatego korzyści wynikające z kolejnych szczepień mogą być zawyżone. Uzyskane wyniki zwracają uwagę na konieczność ostrożnego wyciągania wniosków z badań obserwacyjnych dotyczących oceny nieswoistych efektów szczepionek.