Opracowały: mgr Małgorzata Ściubisz, lek. Iwona Rywczak
W wieloośrodkowym badaniu obserwacyjnym z retrospektywnym zbieraniem danych przeanalizowano przebieg, powikłania i metody leczenia pozaszpitalnego zapalenia płuc (PZP) wywołanego przez wirusa ospy wietrznej i półpaśca (VZV). Badaniem objęto populację 102 chorych w wieku ≥18 lat hospitalizowanych w latach 1996–2015 na 29 oddziałach intensywnej terapii (OIT) francuskich szpitali z powodu PZP-VZV.
Do badania włączono młodych ludzi (mediana wieku: 39 lat), a u ponad połowy (52%) z nich stwierdzono zaburzenia odporności – głównie upośledzenie odporności komórkowej z powodu chorób limfoproliferacyjnych, leczenia immunosupresyjnego po przeszczepieniu narządów i/lub przyjmowania glikokortykosteroidów (GKS). Ciężarne stanowiły 6% pacjentów. Mediana czasu od momentu wystąpienia objawów ze strony układu oddechowego do przyjęcia na OIT wyniosła 2 dni.
W momencie przyjęcia na oddział u pacjentów obserwowano ciężką hipoksemię oraz objawy ze strony układu oddechowego, takie jak kaszel (44%), ból w klatce piersiowej (10%) i krwioplucie (9%). U 68% pacjentów stwierdzono ostrą niewydolność oddechową (ciężka duszność spoczynkowa; częstotliwość oddechów >30/min lub kliniczne objawy niewydolności oddechowej; wysycenie hemoglobiny tlenem <92% lub ciśnienie parcjalne tlenu we krwi tętniczej <60 mm Hg). Oprócz osutki i objawów ze strony układu oddechowego, u 13 (13%) pacjentów stwierdzono zapalenie mózgu. Na podstawie badań laboratoryjnych u 81 (79%) chorych wykazano małopłytkowość, a u 33% cechy zapalenia wątroby. W trakcie hospitalizacji 29 (28%) chorych wymagało nieinwazyjnego wspomagania wentylacji, jednak u 19 (66%) z nich ostatecznie konieczna była intubacja. Ogółem inwazyjnego wspomagania wentylacji wymagało 51 (52%) chorych, z których 42 (80,8%) spełniało kryteria rozpoznania zespołu ostrej niewydolności oddechowej (ARDS). U 40 (39%) chorych doszło do wtórnych zakażeń bakteryjnych – najczęściej płuc (24 osoby), krwi (8 osób) oraz skóry (4 osoby).
Wszystkich hospitalizowanych leczono acyklowirem, a jednemu choremu podano dodatkowo swoistą immunoglobulinę przeciwko VZV. Zaobserwowano również, że pacjenci (10), którzy oprócz acyklowiru otrzymywali GKS w dużych dawkach, w porównaniu z pacjentami, którzy nie otrzymywali GKS, przez dłuższy czas wymagali mechanicznego wspomagania wentylacji i hospitalizacji. U chorych przyjmujących GKS w dużych dawkach częściej obserwowano również zakażenia wewnątrzszpitalne (80 vs 40%). Jednak śmiertelność na OIT w obu tych grupach chorych była podobna (20 vs 20%).
Ogólna śmiertelność na OIT i w trakcie hospitalizacji wyniosła odpowiednio 17 i 24% (w tym aż 43% wśród pacjentów wymagających inwazyjnego wspomagania wentylacji). Główną przyczyną zgonu była niewydolność wielonarządowa (42%), oporny na leczenie ARDS (21%) i wstrząs septyczny (17%). Jeden pacjent zmarł z powodu piorunującego zapalenia wątroby związanego z zakażeniem VZV, a kolejny z powodu obrzęku mózgu. U 3 osób nie udało się ustalić przyczyny zgonu. Mediana czasu hospitalizacji wyniosła 14 dni (9–33 dni), w tym na OIT 8 dni (4–16,75).
Autorzy badania zwrócili uwagę, że chociaż u ponad połowy chorych obserwowano niedobory odporności, to jednak 11% pacjentów z rozpoznanym PZP-VZV stanowiły osoby młode i wcześniej zdrowe. Przebieg kliniczny choroby charakteryzował się krótkim okresem ostrej i ciężkiej niewydolności oddechowej, z powodu której ponad połowa pacjentów zaraz po przyjęciu na OIT wymagała zastosowania mechanicznej wentylacji.
