Opracowała lek. Iwona Rywczak
W 2004 roku w Niemczech wprowadzono program szczepień przeciwko ospie wietrznej, obejmujący podanie 1 dawki szczepionki dzieciom w wieku 11–14 miesięcy oraz szczepienia wychwytujące. W 2009 roku wprowadzono 2-dawkowy schemat szczepienia, zalecając podanie drugiej dawki dzieciom optymalnie w wieku 15–23 miesięcy. Na podstawie ankiet wypełnianych przez rodziców oraz danych uzyskanych ze szpitali pediatrycznych i od pediatrów z placówek pozaszpitalnych oceniono wpływ programu szczepień na zapadalność na ospę wietrzną i wskaźniki hospitalizacji. Badanie – prowadzone w ramach projektu Bavarian Varicella Surveillance Project – obejmowało populację liczącą rocznie średnio 237 700 dzieci do 17. roku życia.
Odsetek dzieci w wieku 18–36 miesięcy zaszczepionych 1 dawką zwiększył się z 38% w 2006 roku do 68% w 2011 roku, odsetek dzieci zaszczepionych 2 dawkami wyniósł 59% w 2011 roku. W latach 2006–2011 w przychodniach pediatrycznych wykonano odpowiednio 50 059 i 40 541 szczepień w ramach podania pierwszej i drugiej dawki szczepionki. Po wprowadzeniu 2-dawkowego schematu preferowano stosowanie szczepionki poczwórnie skojarzonej (MMRV). W tym samym okresie przychodnie zgłosiły 16 054 zachorowania na ospę wietrzną, w tym 1076 (6,7%) u dzieci zaszczepionych. Średnia liczba zachorowań w ciągu 5 sezonów zmniejszyła się o 67%, tj. z 6,6 zachorowań/ 1000 wizyt ([95% CI: 6,1–7,0]; 6079 przypadków) w latach 2006/2007 do 2,2 zachorowań/1000 wizyt ([95% CI: 1,9–2,5]; 1464 przypadków) w latach 2010/2011. Redukcję zachorowań zaobserwowano we wszystkich grupach wiekowych. Zapadalność na ospę wietrzną obliczona na podstawie zgłoszeń w przychodniach pediatrycznych zmniejszyła się z 26/1000 dzieci w sezonie 2006/2007 do 6/1000 dzieci w sezonie 2010/2011, tj. o 76,9%. Powikłania ospy wietrznej wystąpiły u 134 dzieci leczonych w przychodniach, w tym u 17 (12,7%) dzieci zaszczepionych 1 dawką. Odsetek powikłań u dzieci zaszczepionych i nieszczepionych wyniósł odpowiednio 0,1 i 0,7%. Większość powikłań stanowiły zakażenia skóry (66 przypadków) i zapalenie ucha środkowego (45 przypadków). Leczenia szpitalnego wymagało 23 pacjentów, w tym 5 dzieci szczepionych przeciwko ospie.
Uzyskano też dane ze szpitali, według których w latach 2005–2009 z powodu ospy wietrznej hospitalizowano 178 dzieci, w tym 40 (22,5%) z powodu powikłań neurologicznych (głównie drgawek gorączkowych, innego typu drgawek i zapalenia mózgu); wśród innych częstych powikłań zgłaszano odwodnienie i zakażenia skóry (odpowiednio 32 i 28 dzieci). Zgłoszono również 1 zgon z powodu ospowego zapalenia płuc u 8-miesięcznej dziewczynki, obciążonej dodatkowo chorobami przewlekłymi (m. in. wodogłowie, wada serca). Zapadalność na ospę wietrzną wymagającą hospitalizacji zmniejszyła się z 7,6/100 000 dzieci w 2005 roku do 4,3/100 000 w 2009 roku, tj. o 43%.
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że wprowadzenie programu szczepień wiązało się ze zmniejszeniem u dzieci zapadalności na ospę wietrzną, wymagającą leczenia ambulatoryjnego lub hospitalizacji. Równocześnie odsetek zaszczepionych dzieci zwiększał się w każdym kolejnym sezonie. Redukcja zachorowań we wszystkich grupach wiekowych sugeruje wpływ odporności zbiorowiskowej.
