Czy szczepienie dzieci przeciwko pneumokokom zapobiega hospitalizacjom i zgonom z powodu zapalenia płuc?

26.09.2016
Omówienie artykułu: Effectiveness of the 10-Valent pneumococcal conjugate vaccine (PCV-10) in children in Chile: a nested case-control study using nationwide pneumonia morbidity and mortality surveillance data
Diaz J. i wsp.
PLoS One, 2016; 11 (4): e0 153 141

Opracowała mgr Małgorzata Ściubisz
Konsultowali: prof. dr hab. n. med. Andrzej Radzikowski, dr hab. n. med. Aleksandra Banaszkiewicz
Skróty: CI* – przedział ufności, PCV-10 – skoniugowana 10-walentna szczepionka przeciwko pneumokokom

* Kryteria wyboru badań, opis procesu kwalifikacji oraz słownik podstawowych pojęć używanych w opisie badań klinicznych znajdują się na stronie internetowej Medycyny Praktycznej w zakładce Artykuły (www.mp.pl/artykuly/slownik).

Metodyka: badanie kliniczno-kontrolne zagnieżdżone; dane do badania uzyskano z krajowych rejestrów urodzeń, zgonów, hospitalizacji oraz szczepień
Populacja: prawie 500 000 dzieci urodzonych w Chile w latach 2010–2011 szczepionych i nieszczepionych PCV-10, które obserwowano prospektywnie od 2. miesiąca życia do ukończenia 2. roku życia lub do momentu hospitalizacji z powodu zapalenia płuc lub zgonu
Przypadki (chorzy): 39 715 dzieci, które hospitalizowano z powodu zapalenia płuc (rozpoznanie w klasyfikacji ICD-10 zgodne z kodami J12–J18) lub które zmarły (z tych samych przyczyn lub niezależnie od przyczyny)
Kontrola: 158 860 dzieci zdrowych odpowiednio dobranych z populacji wyjściowej
Ekspozycja: ≥1 dawka PCV-10
Wyniki: Szczepienie PCV-10 wprowadzono do narodowego programu szczepień w Chile w 2011 roku w schemacie 3+1 (2., 4., 6. mż. [szczepienie pierwotne] + 12. mż. [szczepienie uzupełniające]). W latach 2010–2011 grupie 281 892 dzieci podano łącznie 787 344 dawki PCV (w 98% PCV-10).
Przeprowadzona analiza wykazała, że szczepienie PCV-10 znamiennie zmniejszyło ryzyko zgonu z powodu bakteryjnego zapalenia płuc oraz – choć w mniejszym stopniu – ryzyko hospitalizacji z powodu bakteryjnego zapalenia płuc lub o nieokreślonej etiologii, a także zgonu niezależnie od przyczyny (p. tab. 1.).

Tabela 1. Skuteczność rzeczywista PCV-10 w zapobieganiu hospitalizacjom i zgonom z powodu zapalenia płuc u dzieci w wieku do 2 lat
Punkt końcowy (definicja przypadku) Grupa przypadków Grupa kontrolna Skuteczność szczepienia (95% CI)
Szczepieni Nieszczepieni Szczepieni Nieszczepieni
hospitalizacja lub zgon z powodu zapalenia płuc niezależnie od etiologiia 11 302 14 122 48 352 53 344 11,2% (8,5–13,6)
hospitalizacja lub zgon z powodu bakteryjnego zapalenia płuc lub o nieokreślonej etiologiib 5203 8007 23 659 29 181 20,7% (17,3–23,8)
zgon z powodu bakteryjnego zapalenia płucc 5 31 43 101 71,5% (9–91,8)
zgon niezależnie od przyczyny 344 701 1820 2360 34,8% (23,7–44,3)
a rozpoznanie w klasyfikacji ICD-10 jako główna przyczyna hospitalizacji lub zgonu (wirusowe zapalenie płuc, niesklasyfikowane gdzie indziej [J12], zapalenie płuc wywołane przez Streptococcus pneumoniae [J13], zapalenie płuc wywołane przez Haemophilus influenzae [J14], bakteryjne zapalenie płuc niesklasyfikowane gdzie indziej [J15], zapalenie płuc wywołane przez inny czynnik zakaźny, niesklasyfikowane gdzie indziej [J16], zapalenie płuc w przebiegu chorób sklasyfikowanych gdzie indziej [J17], zapalenie płuc wywołane przez niezidentyfikowany czynnik zakaźny [J18]; w analizie uwzględniono tylko pierwszy epizod zapalenia płuc
b rozpoznanie w klasyfikacji ICD-10 zgodne z kodami J13–J18 jako główna przyczyna hospitalizacji lub zgonu; w analizie uwzględniono tylko pierwszy epizod zapalenia płuc
c rozpoznanie w klasyfikacji ICD-10 zgodne z kodami J13–J18 jako główna przyczyna zgonu
Wnioski: Szczepienie niemowląt skoniugowaną 10-walentną szczepionką przeciwko pneumokokom istotnie zmniejszyło ryzyko hospitalizacji lub zgonu z powodu zapalenia płuc do 2. roku życia.

Komentarz

prof. dr hab. n. med. Andrzej Radzikowski, dr hab. n. med. Aleksandra Banaszkiewicz
Klinika Gastroenterologii i Żywienia Dzieci I Katedry Pediatrii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Kolejne wersje szczepionek przeciwko pneumokokom okazały się efektywne nie tylko w zapobieganiu inwazyjnym chorobom pneumokokowym (IChP), ale także pozaszpitalnym zapaleniom płuc (PZP), co podsumowano w przeglądzie systematycznym opublikowanym w 2014 roku.1-4 Jak dotąd skuteczność rzeczywista skoniugowanej 10-walentnej szczepionki przeciwko pneumokokom (PCV-10) w zapobieganiu zgonom u dzieci w wieku do 2. roku życia była nieznana.

Komentowane chilijskie badanie Diaza i wsp. stanowi uzupełnienie badań nad skutecznością PCV-10, zapoczątkowane badaniem COMPAS (p. Med. Prakt. Szczepienia 4/2014, s. 65–68 – przyp. red.) i uzupełnione szeregiem badań oceniających skuteczność rzeczywistą (efektywność) tej szczepionki w krajach Ameryki Południowej, a więc w podobnych warunkach epidemiologicznych.5-7

W badaniu wykorzystano dane z krajowego rejestru zapaleń płuc w klasyfikacji ICD-10 tuż przed wprowadzeniem PCV-10 do chilijskiego Narodowego Programu Szczepień i po roku jej stosowania. Dzięki temu populację, której nie zdążono zaszczepić, można porównać z populacją już zaszczepioną. Badanie jest wiarygodne, a jego niedoskonałości sami autorzy wypunktowali w dyskusji.

Podczas gdy w Chile skuteczność rzeczywista PCV-10 w zapobieganiu wszystkim PZP u dzieci do 2. roku życia (w tym wirusowym), a także bakteryjnym PZP wymagającym hospitalizacji, okazała się względnie nieduża i podobna do wyników uzyskanych w badaniu COMPAS, to PCV-10 przyczyniła się do znacznego zmniejszenia liczby zgonów z powodu bakteryjnego PZP, co niewątpliwie pośrednio świadczy o tym, że zachorowania na PZP o najcięższym przebiegu były wywołane pneumokokami o typach serologicznych zawartych w PCV-10.

Tym samym skuteczność PCV-10 potwierdzono także wobec zachorowań na pneumokokowe PZP jeszcze w jednym kraju Ameryki Południowej.

Piśmiennictwo do komentarza:

1. Lucero M.G., Dulalia W.E., Parrero R.N. i wsp.: Pneumococcal conjugate vaccines for preventing vaccine – type invasive pneumococcal disease and pneumonia with consolidation on x-ray in children under two years of age. Cochrane Database Syst. Rev., 2004; Issue 4: Art. No. CD 004 977.DOI:10.1002/14 651 858.CD004 977
2. Zhou F., Kyaw M.H., Shefer A., Winston C.A. i wsp.: National Center for Immunization and Respiratory Diseases Health care utilization for pneumonia in young children after routine pneumococcal conjugate vaccine use in the United States. Arch. Pediatr. Adolesc. Med., 2007; 161: 1162–1168
3. Patrzałek M., Albrecht P., Sobczyński M.: Significant decline in pneumonia admission rate after the introduction of 2+1 dose schedule heptavalent pneumococcal conjugate vaccine (PCV7) in children under 5 years of age in Kielce, Poland. Eur. J. Clin. Microbiol. Infect. Dis., 2010; 29: 787–792
4. Loo J.D., Conklin L., Flemming-Dutra K.E. i wsp.: Systematic review of the effect of pneumococcal conjugate vaccine dosing schedules on prevention of pneumonia. Pediatr. Infect. Dis. J., 2014; 33 (supl. 2): S140-151
5. Tregnaghi M.W., Sáez-Llorens X., López P. i wsp.: COMPAS Group. Efficacy of pneumococcal nontypable Haemophilus influenzae protein D conjugate vaccine (PHiD-CV) in young Latin American children: A double-blind randomized controlled trial. PLoS Med., 2014; 11: e1 001 657
6. Andrade A.L. Ternes Y., Vieira M.A. i wsp.: Early impact of 10-valent conjugate-pneumococcal vaccine on community acquired pneumonia and pneumococcal carriage after vaccination in Brazil: a cross-sectional population-based study ISPPD – 8 March 12, 2012.
7. Afonso E.T., Minamisava R., Bierrenbach A.L., i wsp.: Effect of 10-valent pneumococcal vaccine on pneumonia among children. Braz. Emerg. Infect. Dis., 2013; 19: 589–597

Reklama

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Przegląd badań