Opracowały: lek. Iwona Rywczak, mgr Małgorzata Ściubisz
Skróty: IChP – inwazyjna choroba pneumokokowa, PCV-7 – 7-walentna skoniugowana szczepionka przeciwko pneumokokom, PCV-10 – 10-walentna skoniugowana szczepionka przeciwko pneumokokom, PCV-13 – 13-walentna skoniugowana szczepionka przeciwko pneumokokom, IRR – iloraz współczynników zapadalności
W europejskim wieloośrodkowym badaniu obserwacyjnym oceniono wpływ programów powszechnych szczepień dzieci przeciwko pneumokokom szczepionkami skoniugowanymi (PCV-10 i PCV-13) na zapadalność na IChP. Badanie przeprowadzono w ramach finansowanego przez European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) projektu SpIDnet, którego głównym celem jest ocena skuteczności rzeczywistej PCV-10 i PCV-13 w zapobieganiu IChP oraz wpływu powszechnych programów szczepień przeciwko pneumokokom na epidemiologię IChP w krajach Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego. System nadzoru epidemiologicznego nad IChP prowadzony w ramach SpIDnet jest ujednolicony w zakresie definicji IChP i laboratoryjnych metod diagnostycznych służących jej potwierdzeniu (wyizolowanie Streptococcus pneumoniae z krwi lub innego płynu ustrojowego jałowego w prawidłowych warunkach lub dodatni wynik badania PCR w kierunku obecności kwasu nukleinowego S. pneumoniae). Do 2013 roku systemem tym objęto populację 5,8 miliona dzieci w wieku <5 lat.
W badaniu porównano zapadalność na IChP w okresie po rozpoczęciu programów powszechnych szczepień z użyciem preparatów PCV-13 lub PCV-10 i PCV-13 (do 2013 r.) z zapadalnością przed wprowadzeniem PCV-7, w trakcie stosowania PCV-7 lub w ostatnim roku stosowania PCV-7.
4 lata po rozpoczęciu powszechnych szczepień z użyciem preparatów PCV-13 lub PCV-10 i PCV-13, w porównaniu z okresem przed rozpoczęciem jakichkolwiek szczepień przeciwko pneumokokom, mediana rocznej zapadalności na IChP w populacji dzieci w wieku <5 lat zmniejszyła się o: (1) 55% (IRR: 0,45 [95% CI: 0,39–0,51]) niezależnie od serotypu pneumokoka, (2) 96% (IRR: 0,04 [95% CI: 0,03–0,06]) w odniesieniu do IChP wywołanej przez serotypy pneumokoka uwzględnione w PCV-7, (3) 64% (IRR: 0,36 [95% CI: 0,14–0,98]) w odniesieniu do IChP wywołanej przez serotypy pneumokoka uwzględnione w PCV-10, ale nie w PCV-7, (4) 48% (IRR: 0,52 [95% CI: 0,38–0,91]) w odniesieniu do IChP wywołanej przez serotypy pneumokoka uwzględnione w PCV-13, ale nie w PCV-10. Zmniejszenie zapadalności na IChP odnotowano również 4 lata po rozpoczęciu powszechnych szczepień z użyciem preparatów PCV-13 lub PCV-10 i PCV-13, w porównaniu z okresem, w którym w ramach programów szczepień stosowano PCV-7. Mediana rocznej zapadalności na IChP w populacji dzieci w wieku <5 lat zmniejszyła się o: (1) 47% (IRR: 0,53 [95% CI: 0,43–0,65]) niezależnie od serotypu pneumokoka, (2) 84% (IRR: 0,16 [95% CI: 0,07–0,40]) w odniesieniu do IChP wywołanej przez serotypy pneumokoka uwzględnione w PCV-7, (3) 83% (IRR: 0,17 [95% CI: 0,07–0,42]) w odniesieniu do IChP wywołanej przez serotypy pneumokoka uwzględnione w PCV-10, ale nie w PCV-7, (4) 59% (IRR: 0,41 [95% CI: 0,25–0,69]) w odniesieniu do IChP wywołanej przez serotypy pneumokoka uwzględnione w PCV-13, ale nie w PCV-10. W analizie porównującej zapadalność na IChP w okresie po rozpoczęciu programów powszechnych szczepień z użyciem preparatów PCV-13 lub PCV-10 i PCV-13 z zapadalnością w ostatnim roku stosowania PCV-7 uzyskano podobne wyniki. We wszystkich trzech porównaniach w okresie po wprowadzeniu PCV-13 lub PCV-10 i PCV-13 odnotowano zwiększenie zapadalności na IChP wywołaną przez „nieszczepionkowe” serotypy pneumokoka, a IRR wyniósł odpowiednio: 2,15 (95% CI: 1,06–4,37), 1,62 (95% CI: 1,09–2,42) oraz 1,42 (95% CI: 0,95–2,13).
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że w populacji dzieci w wieku <5 lat odnotowano zmniejszenie zapadalności na IChP niezależnie od serotypu pneumokoka, co wynika ze zmniejszenia zapadalności na IChP wywołaną przez serotypy szczepionkowe. Obserwowane zwiększenie zapadalności na IChP wywołaną przez serotypy nieszczepionkowe wskazuje na zjawisko zastępowania serotypów szczepionkowych przez nieszczepionkowe.
