Opracowały: Iwona Rywczak, Małgorzata Ściubisz
Skróty: CI – przedział ufności, IRR – iloraz współczynników zapadalności, PCV-10 – 10-walentna skoniugowana szczepionka przeciwko pneumokokom, PCV-13 – 13-walentna skoniugowana szczepionka przeciwko pneumokokom, PZP – pozaszpitalne zapalenie płuc
W przeglądzie systematycznym z metaanalizą badań obserwacyjnych oceniono wpływ programów powszechnych szczepień przeciwko pneumokokom z użyciem skoniugowanej szczepionki 7-walentnej lub 10-walentnej (PCV-10) i/lub 13-walentnej (PCV-13) na częstość hospitalizacji z powodu pozaszpitalnego zapalenia płuc (PZP) u dzieci <5. roku życia.
Przeszukano 3 elektroniczne bazy publikacji medycznych za okres do grudnia 2016 roku. Do metaanalizy zakwalifikowano 12 badań: 6 przeprowadzonych w krajach Ameryki Środkowej i Południowej, 4 w Europie oraz po 1 w Stanach Zjednoczonych i Izraelu. W większości zakwalifikowanych badań porównano częstość hospitalizacji z powodu PZP w okresie przed wprowadzeniem programów powszechnych szczepień przeciwko pneumokokom oraz po ich rozpoczęciu.
W 8 badaniach oceniono wpływ programów powszechnych szczepień przeciwko pneumokokom na częstość hospitalizacji z powodu PZP rozpoznanego na podstawie obrazu klinicznego (bez potwierdzenia zdjęciem RTG klatki piersiowej). Wykazano, że po rozpoczęciu powszechnych szczepień przeciwko pneumokokom (niezależnie od rodzaju preparatu), w porównaniu z okresem przed powszechnymi szczepieniami, częstość hospitalizacji z powodu PZP w populacji dzieci w wieku <24 miesięcy zmniejszyła się o 17% (IRR: 0,83 [95% CI: 0,78–0,89]). W analizie, w której uwzględniono rodzaj szczepionki, odnotowano, że po rozpoczęciu szczepień PCV-10 częstość hospitalizacji z powodu PZP w populacji dzieci w wieku <24 miesięcy zmniejszyła się o 16% (IRR: 0,84 [95% CI: 0,78–0,90]). Wpływ powszechnych szczepień PCV-13 na częstość hospitalizacji z powodu PZP rozpoznanego na podstawie obrazu klinicznego u dzieci w wieku <24 miesięcy oceniono w 1 badaniu (dlatego nie przeprowadzono metaanalizy), wykazując 29% redukcję (IRR: 0,71 [95% CI: 0,70–0,72]). W populacji dzieci w wieku 24–59 miesięcy po rozpoczęciu powszechnych szczepień przeciwko pneumokokom (niezależnie od rodzaju preparatu), w porównaniu z okresem przed szczepieniami, częstość hospitalizacji z powodu PZP rozpoznanego na podstawie obrazu klinicznego zmniejszyła się o 9% (IRR: 0,91 [95% CI: 0,86–0,95]).
W 6 badaniach oceniono wpływ programów powszechnych szczepień przeciwko pneumokokom na częstość hospitalizacji z powodu PZP rozpoznanego na podstawie obrazu klinicznego i potwierdzonego zdjęciem RTG klatki piersiowej. Wykazano, że po rozpoczęciu powszechnych szczepień przeciwko pneumokokom (niezależnie od rodzaju preparatu), w porównaniu z okresem przed szczepieniami, częstość hospitalizacji z powodu PZP w populacji dzieci w wieku <24 miesięcy zmniejszyła się o 31% (IRR: 0,69 [95% CI: 0,65–0,74]). W analizie, w której uwzględniono rodzaj szczepionki, odnotowano, że po rozpoczęciu szczepień PCV-10 częstość hospitalizacji z powodu PZP w populacji dzieci w wieku <24 miesięcy zmniejszyła się o 29% (IRR: 0,71 [95% CI: 0,55–0,91]). Wpływ powszechnych szczepień PCV-13 na częstość hospitalizacji z powodu PZP rozpoznanego na podstawie obrazu klinicznego i potwierdzonego zdjęciem RTG klatki piersiowej oceniono w 1 badaniu (nie przeprowadzono metaanalizy), odnotowując 32% redukcję (IRR: 0,68 [95% CI: 0,59–0,78]). W populacji dzieci w wieku 24–59 miesięcy po rozpoczęciu powszechnych szczepień przeciwko pneumokokom (niezależnie od rodzaju preparatu), w porównaniu z okresem przed szczepieniami, częstość hospitalizacji z powodu PZP rozpoznanego na podstawie obrazu klinicznego i potwierdzonego zdjęciem RTG klatki piersiowej zmniejszyła się o 24% (IRR: 0,76 [95% CI: 0,67–0,88]). W metaanalizie oceniono również częstość hospitalizacji z powodu PZP rozpoznanego na podstawie obrazu klinicznego i potwierdzonego zdjęciem RTG klatki piersiowej lub bez takiego potwierdzenia w okresie prowadzenia szczepień preparatem PCV-7 i PCV-13 (2 badania) oraz w okresie szczepień PCV-13, obserwując redukcję odpowiednio o 27% (IRR: 0,83 [95% CI: 0,82–0,84]) oraz 33% (IRR: 0,67 [95% CI: 0,62–0,72]).
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że powszechne szczepienia przeciwko pneumokokom istotnie zmniejszyły zapadalność na zapalenie płuc wymagające hospitalizacji w populacji dzieci <5. roku życia. Wyniki tej metaanalizy potwierdzają zasadność prowadzenia powszechnych szczepień dzieci przeciwko pneumokokom.