Opracowały: lek. Iwona Rywczak, mgr Małgorzata Ściubisz
W przeglądzie systematycznym oceniono skuteczność rzeczywistą szczepionek przeciwko RV oraz efekty programów szczepień przeciwko RV w ciągu 8 lat od rejestracji tych szczepionek w Europie. Do analizy zakwalifikowano 24 badania opublikowane w latach 2006–2014 w krajach Europejskiego Regionu WHO.
Skuteczność rzeczywistą oceniono w 9 badaniach. W 8 z nich punktem końcowym była hospitalizacja z powodu biegunki RV. Ogółem, skuteczność rzeczywista ≥1 dawki szczepionki przeciwko RV w zapobieganiu biegunce RV wymagającej leczenia szpitalnego mieściła się w zakresie od 89,4 (95% CI: 51,9–97,6) do 95,6% (95% CI: 85,6–98,6). W przypadku kompletnego szczepienia wartości te wyniosły od 80 (95% CI: 77–83) do 98,3% (95% CI: 87,4–99,8). W badaniu hiszpańskim nie stwierdzono istotnych różnic pomiędzy HRV a B-HRV, dla obu preparatów skuteczność rzeczywista przekroczyła 90%. W badaniach przeprowadzonych w Belgii i w Niemczech u dzieci do 29. miesiąca życia wykazano podobną skuteczność szczepienia w różnych podgrupach wiekowych. W 4 badaniach oceniono skuteczność rzeczywistą szczepionki w zapobieganiu biegunce RV wymagającej porady ambulatoryjnej – mieściła się ona w zakresie od 50,1 (95% CI: 47,5–52,6) do 83,5% (95% CI: 25,4–96,3) w przypadku ≥1 dawki szczepionki oraz od 68 (95% CI: 61–71) do 75% (95% CI: 62–83) w przypadku kompletnego szczepienia. Natomiast w odniesieniu do zakażenia RV potwierdzonego laboratoryjnie (3 badania) skuteczność rzeczywista wyniosła odpowiednio od 87,7 (95% CI: 45,5–99,7) do 91,5% (95% CI: 83,7–95,6) oraz od 78 (95% CI: 68–85) do 92,8% (95% CI: 84,7–96,6). W badaniu przeprowadzonym w Hiszpanii skuteczność HRV nie różniła się istotnie od skuteczności B-HRV.
Efekty programów szczepień oceniono w 15 badaniach, najczęściej analizując ich wpływ na częstość hospitalizacji z powodu biegunki RV. W badaniach przeprowadzonych w państwach realizujących ogólnokrajowe programy szczepień (Austria, Belgia, Finlandia) w populacji objętej szczepieniem wskaźniki hospitalizacji z powodu biegunki RV zmniejszyły się o 65–80%. W grupach wiekowych niekwalifikujących się do programu również obserwowano zmniejszenie tych wskaźników (20–75%). Wykazano, że ochrona przed zachorowaniem utrzymuje się do 3 lat po szczepieniu. W krajach o mniejszych wskaźnikach wyszczepialności (Hiszpania, Niemcy) częstość hospitalizacji w grupie wiekowej uprawnionej do szczepienia przeciwko RV zmniejszyła się o około 35–50%. Prowadzenie szczepień przeciwko RV wiązało się również ze zmniejszeniem zapadalności na zakażenia szpitalne RV: o 93% u dzieci do 18. roku życia (badanie austriackie), o 46–76% u dzieci do 5. roku życia (badanie belgijskie) oraz o 36–38% u niemowląt w wieku 6–11 miesięcy (badanie niemieckie). Dodatkowo szczepienia wpłynęły na zmniejszenie liczby wizyt ambulatoryjnych z powodu biegunki RV – o 79% u niemowląt oraz o 30–79% w grupach wiekowych niepodlegających szczepieniu (dane z badania fińskiego).
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że prowadzenie programów szczepień przeciwko RV przynosi dużo korzyści dla zdrowia publicznego. Skuteczność rzeczywista szczepionek przeciwko RV nie odbiega istotnie od skuteczności stwierdzonej w badaniach klinicznych. We wszystkich krajach realizujących programy szczepień przeciwko RV obserwowano podobne korzystne efekty, co powinno zachęcić pozostałe kraje europejskie do ich wprowadzenia.
