Opracowały: mgr Małgorzata Ściubisz, lek. Iwona Rywczak
W przeglądzie systematycznym piśmiennictwa podsumowano wyniki badań obserwacyjnych, w których oceniono efekty programów powszechnych szczepień niemowląt przeciwko rotawirusom (RV). Do przeglądu zakwalifikowano 57 badań obserwacyjnych (przeprowadzonych w 27 krajach) opublikowanych w latach 2006–2016. W badaniach tych porównano częstość hospitalizacji i/lub wizyt na oddziale pomocy doraźnej z powodu ostrej biegunki (rotawirusowej lub niezależnie od etiologii) przed rozpoczęciem powszechnych szczepień przeciwko RV u dzieci <5. roku życia oraz po ich rozpoczęciu. Mediana czasu obserwacji po rozpoczęciu powszechnych szczepień przeciwko RV wynosiła 3 lata (zakres: 1–9). Odsetek zaszczepionych dzieci (wszystkie wymagane dawki) w ostatnim analizowanym roku po rozpoczęciu programu wynosił 83% (zakres: 44–98).
Po rozpoczęciu powszechnych szczepień dzieci przeciwko RV, w porównaniu z okresem przed ich wprowadzeniem, częstość hospitalizacji i/lub wizyt na oddziale pomocy doraźnej z powodu ostrej biegunki niezależnie od jej etiologii u dzieci <1. roku życia (20 badań) zmniejszyła się o 32% (zakres: 5–63), a u dzieci <5. roku życia (25 badań) o 38% (zakres: 5–53). Wpływ programów powszechnych szczepień dzieci przeciwko RV na częstość zgonów z powodu ostrej biegunki niezależnie od jej etiologii oceniono tylko w badaniach przeprowadzonych w krajach o umiarkowanej i dużej umieralności dzieci. Wykazano w nich, że po rozpoczęciu szczepień przeciwko RV częstość zgonów z powodu ostrej biegunki niezależnie od jej etiologii zmniejszyła się o 31 (zakres: 0–64) i 42% (zakres: 3–64), odpowiednio wśród dzieci <1. i <5. roku życia. Znacznie większe efekty programów powszechnych szczepień dzieci obserwowano w odniesieniu do ostrej biegunki o potwierdzonej etiologii rotawirusowej. Po rozpoczęciu powszechnych szczepień dzieci przeciwko RV, w porównaniu z okresem przed ich wprowadzeniem, częstość hospitalizacji i/lub wizyt na oddziale pomocy doraźnej z powodu ostrej biegunki wywołanej przez RV wśród dzieci <1. roku życia (20 badań) zmniejszyła się o 80% (zakres: 25–89), a u dzieci <5. roku życia o 67% (zakres: 18–84).
W kilku badaniach zaobserwowano również korzystne pośrednie efekty programów powszechnych szczepień dzieci przeciwko RV w odniesieniu do hospitalizacji z powodu ostrej biegunki rotawirusowej wśród starszych dzieci, nieobjętych programem szczepień, ale żyjących w tej samej populacji co zaszczepione dzieci.
Autorzy przeglądu wyciągnęli wniosek, że w krajach, w których wprowadzono powszechne szczepienia przeciwko RV, obserwuje się znaczne zmniejszenie częstości hospitalizacji i zgonów z powodu ostrej biegunki o etiologii rotawirusowej u dzieci <5. roku życia. Wyniki przeglądu potwierdzają zasadność prowadzenia takich programów i ich znaczenie dla zdrowia publicznego.
