Tabela III.D-1. Klasyfikacja alergicznych reakcji nadwrażliwości na leki

Typ reakcji immunologicznej

Rodzaj odpowiedzi immunologicznej

Patofizjologia

Objawy kliniczne

Początek objawówa

I

IgE

degranulacja mastocytów i bazofilów

wstrząs anafilaktyczny, obrzęk naczynioruchowy, pokrzywka, skurcz oskrzeli, cytopenia

w ciągu 1 h do 6 h

II

IgG i układ dopełniacza

IgG i cytotoksyczność zależna od układu dopełniacza

cytopenia

5–15 dni

III

IgM lub IgG i układ dopełniacza lub komórki FcγR+

odkładanie się kompleksów immunologicznych

choroba posurowicza, pokrzywka, zapalenie naczyń, egzema, osutka grudkowo-plamista, DRESS

choroba posurowicza i pokrzywka – 7–8 dni

zapalenie naczyń – 7–21 dni

IVa

komórki Th1 (IFN-γ)

zapalenie z naciekiem monocytów

wyprysk

1–21 dni

IVb

komórki Th2 (IL-4 i IL-5)

zapalenie z naciekiem eozynofilów

osutka grudkowo plamista, DRESS

osutka grudkowo-plamista – od 1 do kilku dni

DRESS – 2–6 tyg.

IVc

cytotoksyczne limfocyty T (perforyny, granzym B, FasL)

obumieranie keratynocytów (z udziałem CD4 lub CD8)

osutka grudkowo-plamista, SJS/TEN, osutka krostkowa

osutki – 1–2 dni

SJS/TEN – 4–28 dni

IVd

limfocyty T (IL-8/CXCL8)

zapalenie z naciekiem neutrofilów

ostra uogólniona osutka krostkowa

zwykle 1–2 dni (może wystąpić później)

a od rozpoczęcia przyjmowania leku

DRESS – zespół nadwrażliwości indukowanej lekami, IFN – interferon, IL – interleukina, SJS/TEN – zespół Stevensa i Johnsona/toksyczna nekroliza naskórka

na podstawie: International Consensus on drug. Allergy, 2014