Tabela 1. Wzorce zachowań bólowych u małych dziecia

Ból ostry

Ból przewlekły

żywa mimika i zaangażowanie całego ciała w ekspresji cierpienia
płacz i krzyk
brak możliwości ukojenia dziecka
uporczywe jęczenie, kwilenie

strach przed poruszaniem się i nienaturalna postawa/pozycja ciała
brak mimiki twarzy (tzw. martwa twarz)
nieuzasadniony i nienaturalny spokój
brak zainteresowania otoczeniem i brak chęci do zabawy
nadwrażliwość na bodźce, złość, agresja
obniżony nastrój
zaburzenia snu, koszmary nocne
brak łaknienia
wycofanie, unikanie kontaktów z rówieśnikami, niepowodzenia szkolne

a na podstawie: Karwacki M.: Specyfika postępowania w leczeniu bólu u dzieci z chorobą nowotworową. W: Malec-Milewska M., Krajnik M., Wordliczka J. (red.): Chory na nowotwór: kompendium leczenia bólu. Medical Education, 2013; cz. IV: 257–287
Uwaga: proszę zwrócić szczególną uwagę na opis zachowania dziecka z bólem przewlekłym! Pozornie spokojne dziecko, wycofane i niezainteresowane otoczeniem (a więc model idealnego pacjenta), tak naprawdę krzyczy w milczeniu. Dzieci z bólem przewlekłym nie płaczą i nie krzyczą!