Niedrożność nosa, czyli zatkany nos, to stan zmniejszonego przepływu powietrza przez jamy nosa, zwykle w wyniku obrzęku błony śluzowej. Najczęstszą przyczyną niedrożności nosa są zakażenie układu oddechowego, np. przeziębienie i wówczas towarzyszą mu inne objawy – ból głowy, osłabienie, gorączka.

Co to są zaburzenia drożności nosa?

Upośledzenie drożności nosa (zwykle określane przez pacjenta jako uczucie zatkania nosa) to ograniczenie przepływu powietrza przez jamy nosa, najczęściej wynikające z obrzęku błony śluzowej z różnych przyczyn.

Zatkany nos – przyczyny

Przyczyny są liczne, najczęstsze z nich to:

• infekcje (wirusowa choroba przeziębieniowa, ostre i przewlekłe zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych)
• alergiczny nieżyt nosa
• polipy nosa
• przeszkody mechaniczne (skrzywienie przegrody nosa, przerost migdałka gardłowego, ciało obce, przerost małżowin nosowych)
• urazy nosa
• wrodzone (wady wrodzone nosa, rozszczepy podniebienia)
• guzy łagodne i złośliwe nosa, zatok przynosowych i części nosowej gardła
• choroby ogólnoustrojowe: mukowiscydoza, zespoły zaburzeń ruchomości rzęsek nabłonka oddechowego
• w wyniku działań medycznych (działania niepożądane leków, intubacja przeznosowa, zrosty pooperacyjne)
• hormonalne (niedoczynność tarczycy, nieżyt nosa okresu dojrzewania).

Niedrożność nosa – jakie badania wykonać, aby poznać przyczynę zatkanego nosa?

Zakres badań diagnostycznych zależy od tego, co jest podejrzewaną przyczyną zatkanego nosa. Aby to ustalić, lekarz zbierze dokładny wywiad i zbada pacjenta. Ważne będzie określenie:

• rodzaju objawów (stopień nasilenia, objawy jedno- czy obustronne, charakter ostry czy przewlekły, stałe czy okresowe)
• dolegliwości towarzyszących (objawy ogólne infekcji, np. gorączka, kaszel, wyciek wydzieliny z nosa, bóle głowy, inne objawy).

Zatkany nos – badania przedmiotowe

Wykonywane przez laryngologa badanie przedmiotowe obejmuje pełne badanie wziernikowe, a w tym: rynoskopię (wziernikowanie nosa) przednią i tylną (także po obkurczeniu błony śluzowej nosa), w wybranych przypadkach badanie endoskopowe jam nosa i części nosowej gardła.

Polecamy: Diagnostyka nosa i zatok przynosowych

Diagnostyka zaburzeń drożności nosa – badania dodatkowe

Badania pomocnicze, które można wykonać w diagnostyce zaburzeń drożności nosa:

• diagnostyka alergologiczna (przeprowadzana przez alergologa)
• obiektywne metody oceny drożności jam nosa (rynomanometria, rynometria akustyczna, pomiar szczytowego przepływu wdechowego przez nos)
• diagnostyka refluksu żołądkowo-przełykowego (gastrolog)
• ocena drożności nozdrzy tylnych
• diagnostyka radiologiczna, jeśli są wskazania do jej przeprowadzenia: zdjęcie przeglądowe zatok przynosowych (ograniczona przydatność, rozpoznanie cieniujących ciał obcych), tomografia komputerowa (TK) (ocena struktur kostnych, diagnostyka zmian zapalnych, wrodzonych, guzów), rezonans magnetyczny (diagnostyka wad wrodzonych). U dzieci młodszych badania zwykle wymagają znieczulenia ogólnego
• w wybranych przypadkach infekcji o ciężkim przebiegu badanie mikrobiologiczne wydzieliny z przewodów nosowych (nie z przedsionka nosa)
• diagnostyka w kierunku mukowiscydozy
• diagnostyka zespołów zaburzeń ruchomości rzęsek nabłonka oddechowego.

Niedrożność nosa (zatkany nos) – leczenie

Jeżeli występuje w przebiegu infekcji górnych dróg oddechowych, należy stosować leczenie objawowe, a w przypadku ciężkiego przebiegu lub przedłużania się dolegliwości może być konieczna ocena lekarska. W przypadku obecności ciała obcego w przewodach nosowych lub jego podejrzeniu wskazana jest ocena laryngologiczna. Dolegliwości przewlekłe wymagają często oceny przez wielu specjalistów (lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, laryngolog, pediatra, alergolog, gastrolog, pulmonolog, neurolog, onkolog). Najbardziej niepokojąca jest jednostronna (dotycząca jednej dziurki) niedrożność nosa i ona wymaga pilnej diagnostyki.

Polecamy: Jakie świadczenia są udzielane w ramach POZ?

Leczenie powinno przede wszystkim dotyczyć przyczyny dolegliwości. Tego rodzaju leczenie jest zawsze przepisywane przez lekarza na podstawie wyników przeprowadzonej przez niego diagnostyki.

Zatkany nos – leki

Dodatkowo w celu złagodzenia dolegliwości, jeśli nos jest zatkany z powodu infekcji górnych dróg oddechowych (np. przeziębienia) można stosować leczenie objawowe:

• płukanie nosa roztworami NaCl, np. roztwory wody morskiej izotoniczne i hipertoniczne (2,5–3%, preparaty soli morskiej) 1–4 razy na dobę
• leki zmniejszające przekrwienie błony śluzowej nosa i zatok, które dodatkowo zmniejszają nasilenie wycieku wydzieliny z nosa i kichania, np. efedryna, fenylefryna, ksylometazolina, oksymetazolina, tymazolina, ale nie należy ich stosować dłużej niż 5 dni.