Kontakt z osobą zakażoną koronawirusem oznacza, że mogłeś(aś) się zakazić. Ryzyko zakażenia zależy od rodzaju i czasu kontaktu – im bliższy i dłuższy kontakt, tym ryzyko jest większe. Największe ryzyko dotyczy bliskiego kontaktu, czyli np. rozmowy z małej odległości, bez maseczek oraz jeśli miałeś(łaś) kontakt fizyczny z osobą zakażoną (np. przytulanie, pocałunek), aczkolwiek niektóre warianty, w tym wariant Delta i Omikron rozprzestrzeniają się szybciej i łatwiej niż wcześniejsze. Przeczytaj: Jaki kontakt jest związany z największym ryzykiem? Znaczenie ma także stan twojego uodpornienia – jeśli jesteś ozdrowieńcem lub osobą zaszczepioną przeciwko COVID-19, ryzyko zakażenia istotnie się zmniejsza, wciąż jednak nie jest zerowe. Każdy organizm reaguje na czynniki zakaźne i szczepienia inaczej, a odporność po szczepieniu i przechorowaniu COVID zmniejsza się z czasem, dlatego nie można uznać, że w takiej sytuacji choroba jest wykluczona. Jeśli wiesz o kontakcie z osobą zakażoną – powinieneś nadal zachować szczególną ostrożność, a w razie wystąpienia objawów – wykonać test.
Aktualnie w Polsce (stan prawny na 28.03.2022 r.) zniesiono nadzorowany przez sanepid obowiązek kwarantanny oraz izolacji w związku z zakażeniem SARS-CoV-2. Nie oznacza to, że COVID-19 i ryzyko z nim związane przestały istnieć. W przepisach pozostawiono formalny obowiązek samoizolacji w warunkach domowych w razie potwierdzenia zakażenia SARS-CoV-2 i wciąż istnieje ryzyko poważnego przebiegu COVID-19 i związanej z nim hospitalizacji. Dlatego osobom, które miały kontakt z COVID nadal rekomenduje się zachowanie szczególnej ostrożności.
Jeśli miałeś(łaś) kontakt z COVID-19, ale nie masz objawów zakażenia, zachowaj ostrożność, uważnie obserwuj swój stan zdrowia i noś maskę FFP2 przez 10 dni od kontaktu, chyba że w ostatnich 90 dniach przechodziłeś COVID-19 lub posiadasz pełne i aktualne szczepienie. Pamiętaj, że osoby bezobjawowe także mogą przenosić zakażenie. Sam kontakt z osobą zakażoną nie wiąże się aktualnie z obowiązkiem kwarantanny, ale jeśli masz taką możliwość – ogranicz kontakty i pracuj/ucz się z domu.
Postaraj się unikać kontaktu z domownikami (np. spędzaj czas, śpij i jedz w osobnym pokoju) i dbaj o ogólne zasady higieny (myj często ręce), gdy przebywasz w jednym pokoju z domownikami, staraj się, żeby kontakt trwał jak najkrócej, utrzymuj dystans i załóż maseczkę. Jeśli wystąpią u Ciebie objawy, powinieneś wykonać test.
Jeśli po kontakcie z osobą zakażoną SARS-CoV-2 wystąpią u ciebie objawy, skontaktuj się ze swoim lekarzem POZ, a poza godzinami pracy przychodni – z lekarzem Nocnej i Świątecznej Opieki Zdrowotnej. W takiej sytuacji nie dzwoń do sanepidu – oceną stanu zdrowia zajmują się lekarze.
COVID-19 jest chorobą zakaźną, która wprawdzie u większości osób przebiega łagodnie lub bez objawów, ale może być śmiertelnie groźna dla niektórych osób (zwłaszcza osób w starszym wieku, z chorobami przewlekłymi, osłabioną odpornością). Dlatego osoby zakażone SARS-CoV-2 powinny izolować się od innych osób, tak aby inni nie mogli się od nich zakazić. Nawet, jeśli masz dobrą odporność i rozwinie się u ciebie zakażenie bezobjawowe, wciąż możesz zakazić innych. A zakażone przez ciebie osoby mogą mieć ciężki przebieg choroby lub umrzeć z powodu COVID-19. Na pewno to rozumiesz i nie chcesz świadomie ryzykować życiem innych osób. Pamiętaj, że nie wiesz wszystkiego o osobach, z którymi masz kontakt – o ich sytuacji zdrowotnej i osobistej. Nawet młode osoby, „wyglądające na zdrowe” mogą być w grupie ryzyka ciężkiego przebiegu COVID-19. Wiele osób (nawet jeśli są młode i zdrowe) boi się zachorowania i nie chce się narażać lub ma pod opieką osoby bliskie. Możesz inaczej oceniać ich sytuację, ale pamiętaj, że wszyscy mają prawo do własnej oceny ryzyka i ochrony swojego zdrowia.
Odpowiedź na to pytanie zmienia się wraz z pojawianiem się nowych wariantów koronawirusa. W przypadku pierwszych wariantów SARS-CoV-2, takich jak tzw. Alfa i Delta, okres wylęgania wynosi do ok. 14 dni po kontakcie. Najczęściej objawy rozwijają się w ciągu 4–5 dni, a u 97,5% osób zakażenie rozwija się do 12. dnia. Okres inkubacji wariantu SARS-CoV-2 Omikron jest prawdopodobnie krótszy i szacuje się, że objawy najczęściej rozwijają się już w ciągu 3–5 dni po kontakcie. Aktualnie dane wskazują, że zakaźność, czyli zdolność do zakażenia innych osób, występuje zwykle 1–3 dni przed wystąpieniem objawów i jest największa przez kilka dni po ich wystąpieniu. Obecnie przyjmuje się, że zakaźność istotnie się zmniejsza ok. 24 h po ustąpieniu objawów (zwłaszcza gorączki) i większość osób prawdopodobnie nie zakaża po ok. 10 dniach od początku zachorowania. U osób z chorobą o ciężkim przebiegu lub z obniżoną odpornością zakaźność może utrzymywać się nawet do 20 dni lub dłużej. Osoby bezobjawowo zakażone mogą być zakaźne dla otoczenia, choć prawdopodobnie zakaźność ta trwa krócej niż u osób, u których wystąpiły objawy.
Objawy COVID-19 nie są charakterystyczne, mogą być bardzo niewielkie i przypominać zwykłe przeziębienie, nie jest konieczne jednoczesne łączne występowanie określonych objawów. Najczęściej wymienia się: gorączkę lub dreszcze, kaszel, duszność, zmęczenie, bóle mięśni lub ciała, ból głowy, nagłą utratę węchu lub smaku, ból gardła, uczucie zatkania nosa lub katar, nudności i wymioty, biegunkę, rzadziej zdarzają się też inne objawy, jak wysypka. Dlatego potencjalnie w każdej, nawet łagodnej infekcji konieczne może być wykonanie testu. Do otrzymania skierowania na test nie jest obecnie konieczne jednoczesne łączne występowanie określonych objawów COVID-19, czyli duszności, kaszlu, gorączki i zaburzeń węchu/smaku (takie kryteria obowiązywały tylko na początku września 2020 r.). Test można wykonać, nawet jeżeli zauważyłeś u siebie tylko jeden z objawów lub niepokoją cię dolegliwości spoza tej listy, zwłaszcza w razie wcześniejszego kontaktu z chorym na COVID-19.
W takim przypadku konieczne może być pilne zgłoszenie się do szpitala. Przeczytaj więcej: Objawy alarmowe
Niezależnie od tego, czy miałeś kontakt z osobą z potwierdzonym zakażeniem koronawirusem, czy byłeś szczepiony lub przechodziłeś COVID-19 czy też uważasz że „to tylko przewianie” warto sprawdzić, czy masz wskazania do skierowania na test. W tym celu możesz:
Przed kontaktem z lekarzem zmierz temperaturę, (ew. jeśli masz w domu ciśnieniomierz i pulsoksymetr – także ciśnienie i saturację [czyli wysycenie krwi tlenem]), zastanów się, jakie masz objawy i od kiedy występują. Jeśli jesteś bardzo zdenerwowany, zapisz sobie na kartce wszystko, co chcesz powiedzieć i o co zapytać. Oczekując na umówioną rozmowę z lekarzem, możesz samodzielnie zastosować leczenie objawowe, takie jak zazwyczaj stosujesz w chorobach z podobnymi objawami (np. paracetamol w razie gorączki, spray lub tabletki na ból gardła, na katar wodę morską do nosa – p. Grypa i przeziębienie). Postaraj się unikać kontaktu z domownikami (np. połóż się w osobnym pokoju) i dbaj o ogólne zasady higieny (myj często ręce), gdy przebywasz w jednym pokoju z domownikami staraj się, żeby kontakt trwał jak najkrócej i załóż maseczkę.
Jeśli w ciągu ostatnich 2 tygodni miałeś kontakt z osobą, u której potwierdzono COVID-19 lub która miała objawy wskazujące na COVID-19 podczas tego kontaktu lub wkrótce po nim, będzie to bardzo ważna informacja, ponieważ ryzyko zachorowania w takim przypadku jest duże. Jednak to, że nie przypominasz sobie sytuacji, w której miałeś kontakt z osobą zakażoną, nie pozwala na wykluczenie COVID-19. Także fakt, że jesteś zaszczepiony lub jesteś ozdrowieńcem nie wyklucza możliwości zakażenia – w przypadku objawów należy wykonać test.
Lekarz w pierwszej kolejności oceni twój stan zdrowia, najpierw wstępnie przez telefon, potem może zalecić wykonanie badania. W razie potrzeby może skierować Cię do szpitala. Jeśli twoje objawy nie wymagają hospitalizacji, istnieją dwie możliwości:
Większość przychodni dysponuje tzw. szybkimi testami antygenowymi, w których wynik uzyskuje się w ciągu kilkunastu minut. Wynik dodatni u osoby z objawami potwierdza rozpoznanie.
Nie zwlekaj z wykonaniem testu, najlepiej wykonaj go jak najszybciej od początku objawów. Jest to szczególnie istotne u osób z chorobami współistniejącymi, z upośledzoną odpornością i w wieku starszym, aby mogły one otrzymać nowe leki przeciwko COVID-19, które są najskuteczniejsze, gdy poda się je do 3 dni od początku objawów.
Po uzyskaniu wyniku poddaj się samoizolacji w domu na min. 7 dni od początku dolegliwości i skontaktuj się ze swoim lekarzem rodzinnym. Lekarz powinien wystawić zwolnienie lekarskie na czas samoizolacji – aktualnie rozpoznanie COVID-19 nie wiąże się z automatycznym zwolnieniem z pracy.
Leczenie COVID-19 w zdecydowanej większości przypadków polega po prostu na wyczekiwaniu, aż objawy ustąpią, samoobserwacji i zgłaszaniu się telefonicznie do lekarza (w razie pogorszenia lub pojawienia nowych objawów) oraz dobrze ci znanym leczeniu objawowym, które zwykle stosujesz np. w przeziębieniu i grypie. U osób z grupy ryzyka ciężkiego przebiegu COVID-19 istnieje możliwość podania specjalnych, nowych leków, które zmniejszają ryzyko hospitalizacji i zgonu z powodu COVID-19 (Zobacz pytanie: Kiedy stosuje się nowe leki na COVID-19 przeznaczone dla osób z tzw. grup ryzyka?).
Pamiętaj, że u zdecydowanej większości osób COVID-19 przebiega łagodnie. Jeśli jednak w trakcie samoizolacji lub po kontakcie z chorym na COVID-19 wystąpią u ciebie gwałtowne objawy, takie jak zaburzenia świadomości, silna duszność, ból w klatce piersiowej – zgłoś się na SOR lub izbę przyjęć najbliższego szpitala własnym transportem lub zadzwoń na numer 999 lub 112 i postępuj według instrukcji dyspozytora.