Pytanie nadesłane do redakcji
Jestem po usunięciu śledziony w 2008 roku, mam 41 lat, odczuwam lekkie kłucia i bóle w okolicach pooperacyjnych - czy to złe odczucie? Czy powinnam skontaktować się z lekarzem?
Odpowiedział
dr med. Wojciech Wysocki
Centrum Onkologii - Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie, Oddział w Krakowie
Splenektomia (wycięcie śledziony) to operacja, którą przeprowadza się najczęściej z dwóch powodów - albo doraźnie, pilnie, w następstwie urazu i uszkodzenia śledziony, skutkującego krwawieniem (czasem zagrażającym życiu) albo w przebiegu chorób hematologicznych (na przykład tzw. idiopatycznej plamicy małopłytkowej [immune thrombocytopenic purpura - ITP]). Oczywiście czasem śledzionę usuwa się z jeszcze innych powodów, na przykład z powodu pierwotnego guza śledziony (np. naczyniaka krwionośnego) lub izolowanego (tj. pojedynczego) przerzutu nowotworu złośliwego do śledziony (np. z czerniaka skóry lub raka jajnika). Ważnym wskazaniem do usunięcia śledziony jest tak zwany hipersplenizm, czyli powiększenie śledziony i jednoczesne zwiększenie jej czynności krwinkogubnej (czyli nasilonego niszczenia krwinek). Czasem śledzionę usuwa się z powodu uformowania się ropnia w jej obrębie (ale zazwyczaj w pierwszej kolejności podejmuje się próbę zdrenowania ropnia z zachowaniem śledziony w jednoczesnej osłonie odpowiednich antybiotyków).
Splenektomię można wykonać, korzystając z dwóch głównych technik operacyjnych - metodą klasyczną z otwarciem jamy brzusznej (laparotomia) lub z użyciem metod endoskopowych (laparoskopia - w sposób zbliżony do laparoskopowego wycięcia pęcherzyka żółciowego).
W czasie klasycznej splenektomii brzuch otwiera się albo w linii środkowej ciała, w górę od pępka, albo skośnie po stronie lewej, kilka centymetrów poniżej lewego łuku żebrowego. Śledziona położona jest w lewej górnej części jamy brzusznej, nieco powyżej lewej nerki, do tyłu od żołądka, w pobliżu lewego górnego zakrętu (tzw. zagięcia) okrężnicy (jelita grubego). Ważnym elementem operacji jest należyte podwiązanie tętnicy śledzionowej i żyły (lub żył śledzionowych), które prowadzą krew do (tętnica) i od (żyła) śledziony. Po operacji często pozostawia się dren (gumowy przewód) w miejscu po śledzionie, aby w ten sposób mieć pewność, że krew (w przypadku krwawienia pooperacyjnego) nie będzie gromadzić się w loży po narządzie - takie postępowanie pozwala na wczesne rozpoznanie krwawienia i ewentualną reoperację.
W przypadku operacji laparoskopowej nie otwiera się brzucha, lecz wprowadza w okolicę śledziony kamerę i 2-3 narzędzia (każde z nich przez drobne nacięcia skóry - tak jak w przypadku laparoskopowego wycięcia pęcherzyka żółciowego). Narzędzia te pozwalają na precyzyjne wypreparowanie (uwolnienie z otaczających tkanek) śledziony. Po uwolnieniu śledzionę usuwa się poza organizm pacjenta - albo w całości przez poszerzone cięcie skórne, albo za pomocą specjalnego worka, w którym umieszcza się narząd, fragmentuje go i wyciąga na zewnątrz.
Opisany zabieg może powodować powstanie w miejscu po śledzionie: zrostów pomiędzy sąsiednimi narządami, drobnych zbiorników płynowych (zakażonych, czyli ropni, lub niezakażonych - torbieli), przemieszczenia i częściowego unieruchomienia sąsiadujących odcinków jelit) itd. Te zmiany mogą nie wiązać się z żadnymi objawami, ale mogą także być przyczyną nieswoistych dolegliwości bólowych w jamie brzusznej oraz w powłokach brzucha - zwłaszcza w miejscach, w których powłoki te przecięto (tak jak opisano w pytaniu). Czasem te dolegliwości utrzymują się wiele lat - zawsze wymagają konsultacji lekarskiej, ale zwykle szanse na ich całkowite zlikwidowanie są małe.