Mechanizm działania
Czynna postać wit. A, pochodna karotenu. Reguluje wzrost, różnicowanie i regenerację nabłonków, bierze udział w procesie widzenia o zmroku (jest składnikiem rodopsyny), hamuje wydzielanie hormonu tyreotropowego i zmniejsza wrażliwość tkanek na działanie tyroksyny. W diecie występuje w większych ilościach w wątrobie (zwłaszcza wątrobie ryb), mleku, maśle i jajach, nie występuje natomiast w tłuszczach roślinnych. Podstawowym źródłem retinolu jest β-karoten (prowitamina A) występujący w marchwi, żółtych i zielonych warzywach oraz owocach cytrusowych. Przemiana prowitaminy w witaminę zachodzi przede wszystkim w ścianie jelit oraz w wątrobie.
Farmakokinetyka
Wit. A w warunkach prawidłowych dobrze się wchłania z przewodu pokarmowego, natomiast zaburzenia trawienia lub wchłaniania tłuszczów, niewydolność zewnątrzwydzielnicza trzustki, choroby zapalne jelit lub mukowiscydoza zmniejszają jej wchłanianie. 90% retinolu jest magazynowane w wątrobie; we krwi występuje w połączeniach ze specyficzną α1-globuliną; wydalany z kałem lub moczem, głównie w postaci utlenionych glukuronianów. Dobowe zapotrzebowanie na retinol wynosi ok. 750 µg. Niedobór wit. A powoduje niedowidzenie o zmierzchu („kurzą ślepotę”), nadmierne rogowacenie nabłonków, w tym nabłonka rogówki i mieszków włosowych, zaburzenia wzrostu zębów, zaburzenia czynności OUN i uszkodzenie ucha wewnętrznego. Ze względu na stosunkowo duże zasoby wątrobowe wit. A objawy niedoboru występują po ok. 6–24 mies. całkowitego jej braku w diecie. Retinol przenika do pokarmu kobiecego, natomiast jego przenikanie przez barierę łożyskową jest zmienne. Prawidłowe stężenie retinolu w osoczu wynosi 30–70 µg/100 ml, w stanach niedoboru może być mniejsze niż 10 µg/100 ml.
Zapobieganie i leczenie niedoboru wit. A oraz leczenie chorób skóry – łuszczycy, trądziku, rybiej łuski i innych.
W połączeniach z antybiotykami jest stosowany w leczeniu termicznych, popromiennych i innych uszkodzeń skóry.
Przewlekłe zapalenia dróg oddechowych i przewodu pokarmowego.
W okulistyce w przypadku zespołu suchego oka, pieczenia i podrażnienia gałki ocznej.
Nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu. Hiperwitaminoza A.
Neomycyna, cholestyramina, olej parafinowy, doustne środki antykoncepcyjne
Neomycyna, cholestyramina i olej parafinowy zmniejszają wchłanianie retinolu, natomiast doustne środki antykoncepcyjne zwiększają jego stężenie w osoczu.
W wyniku długotrwałego podawania dużych dawek wit. A dochodzi do zespołu hiperwitaminozy A.
Objawy ogólne: uczucie nadmiernego zmęczenia i senności, mało charakterystyczne zaburzenia żołądkowo-jelitowe, zmniejszenie łaknienia, wymioty, powiększenie wątroby i śledziony, żółtaczka, leukopenia, skąpe krwawienia miesiączkowe (osoczowe stężenie wit. A >1200 j./100 ml);
ze strony układu kostnego: spowolnienie wzrostu, bolesne zgrubienia warstwy korowej kości piszczeli i strzałki, wędrujące bóle stawowe i przedwczesne dojrzewanie chrząstki wzrostowej u dzieci;
ze strony OUN: drażliwość, bóle głowy, zwiększone ciśnienie wewnątrzczaszkowe;
dermatologiczne: nadmierne wysuszenie, nadmierne złuszczanie i pękanie skóry (w tym również warg), łysienie, zwiększona ilość barwnika w skórze.
Przedawkowanie
Podanie ponad 2 000 000 j. dorosłym lub 350 000 j. niemowlętom (osoczowe stężenie >150 µg/100 ml) powoduje objawy ostrego zatrucia wit. A: senność, zawroty głowy, nudności, wymioty, złuszczanie naskórka, rumień, świąd.
Kategoria X. Dawki >6000 j./d podawane ciężarnej mogą powodować wady u płodu.
Wydzielany do pokarmu kobiecego.
Najczęściej p.o. w tabletkach i kroplach; miejscowo w kremach i maściach.
Profilaktycznie. Dorośli i dzieci po 8. rż. 5000–10 000 j./d codziennie przez kilka tyg. Alternatywny sposób dawkowania polega na podawaniu 50 000–100 000 j. co 10–15 dni (nie należy przekraczać 150 000 j. jednorazowo). Dzieci do 8. rż., 2000–2500 j./d codziennie przez kilka tyg., ewentualnie 15 000 j. co tydz.
Leczniczo. Dorośli 12 000–100 000 j.m./d. Dzieci po 4. rż. 12 000–24 000 j.m./d. W postaci maści do oczu do worka spojówkowego 1–3 ×/d, zwłaszcza na noc; w postaci żelu do oczu do worka spojówkowego 3–4 ×/d.
Preparaty zawierające wit. A należy chronić przed światłem. 1 j.m. odpowiada aktywności 0,3 µg retinolu.
Soczewki kontaktowe
Maści do oczu nie stosować w czasie używania soczewek kontaktowych.
Inne leki stosowane miejscowo do oka
W przypadku stosowania innych leków okulistycznych maść należy podawać co najmniej 30 min po podaniu ostatniego z nich.
w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł