Znieczulenie ogólne u osób w podeszłym wieku

Pytanie nadesłane do redakcji

1. Mam 77 lat, rozrusznik serca i zastawkę, własne tętno 20-30. Uprzejmie proszę o informację , czy w takiej sytuacji mogę poddać się operacji przepukliny pachwinowej (jest duża). Czy prawdopodobieństwo uwięźnięcia przepukliny jest wyższe niż ryzyko związane z samą operacją i znieczuleniem.
2. Chciałabym się poddać operacji żołądka, ale boje się narkozy, czy się obudzę?

Odpowiedziała

dr n. med. Magdalena Twardowska
Specjalista chorób wewnętrznych, chorób płuc, anestezjologii i intensywnej terapii

Zabiegi operacyjne oraz bolesne zabiegi medyczne są z reguły wykonywane w znieczuleniu. Za wykonanie znieczulenia odpowiedzialny jest lekarz anestezjolog. Pacjent wymagający znieczulenia powinien zostać odpowiednio przygotowany wspólnie przez zespół operujący, lekarza pierwszego kontaktu wraz z odpowiednimi innymi specjalistami w zależności od chorób współwystępujących.

Zabieg operacyjny można wykonać z zastosowaniem rożnych rodzajów znieczulenia:

1. uspokojenie (tzw. analgosedacja) - pozwala na spokojne przebycie zabiegu, wyłącza lęk i niepokój związany z operacją oraz istotnie zmniejsza doznania bólowe. Postępowanie takie zwykle połączone jest ze znieczuleniem miejscowym, które znosi odczuwanie bólu, pacjent odczuwa głównie dotyk.
2. znieczulenie ogólne (narkoza) polega na wyłączeniu świadomości; podczas trwania znieczulenia chory znajduje się w stanie podobnym do snu.
3. znieczulenie miejscowe (przewodowe, regionalne, np. podpajęczynówkowe, zewnątrzoponowe); znosi odczuwanie bólu w obszarach ciała związanych z miejscem zabiegu operacyjnego.

Każdy rodzaj znieczulenia ma swoje wady i zalety. Anestezjolog proponuje takie postępowanie anestezjologiczne, które nadaje się najlepiej dla danego rodzaju operacji i które jest najmniej obciążające dla chorego. Zakwalifikowanie chorego do operacji i znieczulenia opiera się na oszacowaniu stosunku przewidywanych korzyści wobec ryzyka przeprowadzanych procedur.

Nie ma zabiegów bez żadnego ryzyka. Poważne, zagrażające życiu powikłania związane ze znieczuleniem są jednak bardzo rzadkie. Szczegółowy proces kwalifikacji do zabiegów operacyjnych, stosowane metody znieczulenia oraz monitorowania umożliwiają maksymalne bezpieczne przeprowadzenie pacjenta przez okres operacji.

Jednym z najistotniejszych osiągnięć współczesnej medycyny jest wydłużenie czasu życia skutkujące gwałtownym zwiększeniem populacji osób w wieku podeszłym, za granicę którego uważa się obecnie ukończenie 65 lat. Przyjmuje się, że osoby starsze wymagają interwencji chirurgicznej i znieczulenia czterokrotnie częściej niż reszta populacji. Naturalną konsekwencją tego stanu rzeczy będzie wzmożone zapotrzebowanie na procedury anestezjologiczne u osób w wieku podeszłym.

Specyfika postępowania u takich chorych związana jest ze zmianami biologicznymi następującymi w procesie starzenia, znacznym obciążeniem chorobami współistniejącymi i odmiennością odpowiedzi na leki stosowane w okresie okołooperacyjnym. Zmiany patofizjologiczne związane ze starzeniem się obejmują wszystkie tkanki i narządy, ale w największym stopniu dotyczą układu krążenia, oddechowego, nerwowego oraz funkcji nerek i układu moczowego. Niektórzy badacze szacują, że zmniejszenie wydolności narządów wewnętrznych postępuje w tempie 1% na każdy rok życia po ukończeniu 40 lat.

Zaawansowany wiek (powyżej 65. rż.) jest zarówno czynnikiem ryzyka wystąpienia powikłań anestezjologicznych, jak i poważnych incydentów w okresie pooperacyjnym. Należy jednak pamiętać, że sam wiek jest odpowiedzialny jedynie za niewielkie zwiększenie ryzyka wystąpienia powikłań znieczulenia, które w większym stopniu zależą od pilności zabiegu oraz stopnia nasilenia chorób ogólnoustrojowych.

Sukces postępowania anestezjologicznego i chirurgicznego zależy nie tylko od odpowiedniego wykonania samych procedur, ale szczególnie u osób znacznie obciążonych chorobami dodatkowymi - od odpowiedniego przygotowania ich do operacji i znieczulenia.

Konieczna jest współpraca z lekarzem rodzinnym i wczesna wizyty chorego w poradni anestezjologicznej w przypadku zabiegów planowych. Optymalizacja stanu i przygotowanie chorego obciążonego poważnymi chorobami przewlekłymi powinna opierać się na współpracy z odpowiednim lekarzem specjalistą.