Liczba pielęgniarek systemu PRM zmniejszyła się w porównaniu z 2021 r. o 4,4%, a liczba lekarzy systemu PRM o 22,6%. W stosunku do poprzedniego roku liczba ratowników medycznych zwiększyła się o 0,9% – czytamy w analizie GUS.
Fot. pixabay.com
- Od rozpoczęcia epidemii COVID-19 zaobserwować można ponad dwukrotny wzrost odsetka wyjazdów niezwiązanych ze stanem nagłego zagrożenia zdrowotnego
- Można zauważyć utrzymującą się tendencję do zmniejszenia udziału zespołów specjalistycznych w ogólnej liczbie zespołów ratownictwa (spadek z 26,8% w 2018 r. do 20,2% w 2022 r.)
- Zespoły ratownictwa medycznego zrealizowały prawie 3,1 mln wyjazdów/wylotów na miejsce zdarzenia, czyli o 11,8 tys. więcej niż w 2021 r.
- Lotnicze zespoły ratownictwa medycznego wykonały 7784 loty, podczas których świadczenia zdrowotnego udzielono 7790 osobom
Poniżej zamieszczamy fragment opracowania GUS:
W 2022 r. w ramach systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne funkcjonowały 1592 zespoły ratownictwa medycznego (o 5 więcej niż przed rokiem), z czego 1271 (79,8%) podstawowych i 321 (20,2%) specjalistycznych oraz 21 lotniczych zespołów ratownictwa medycznego. W stosunku do lat poprzednich można zauważyć utrzymującą się tendencję do zmniejszenia udziału zespołów specjalistycznych w ogólnej liczbie zespołów ratownictwa (spadek z 26,8% w 2018 r. do 20,2% w 2022 r.) z równoczesnym zwiększeniem udziału zespołów podstawowych (wzrost z 73,2% w 2018 r. do 79,8% w 2022 r.) oraz stałą liczbą lotniczych zespołów ratownictwa medycznego.
Wskaźnikiem ilustrującym dostępność świadczeń udzielanych przez system ratownictwa medycznego jest liczba ZRM (podstawowych i specjalistycznych) przypadająca na 100 tys. ludności. Najwyższą wartość wskaźnika w 2022 r. odnotowano w województwie warmińsko-mazurskim (5,9), natomiast najniższą w województwie wielkopolskim (3,5).
Wyniki badania jednostek pomocy doraźnej i ratownictwa medycznego wskazują, że w 2022 r. załogę zespołów podstawowych, specjalistycznych i lotniczych ratownictwa medycznego stanowiło 11 095 ratowników medycznych, 1087 pielęgniarek i 345 lekarzy systemu PRM. W 2022 r., podobnie jak w latach poprzednich, utrzymywała się tendencja spadkowa dotycząca liczby pielęgniarek i lekarzy systemu PRM. Liczba pielęgniarek systemu PRM zmniejszyła się w porównaniu z 2021 r. o 4,4%, a liczba lekarzy systemu PRM o 22,6%. W stosunku do poprzedniego roku liczba ratowników medycznych zwiększyła się o 0,9%.
Wyjazdy/wyloty zespołów ratownictwa medycznego
W 2022 r. zespoły ratownictwa medycznego zrealizowały prawie 3,1 mln wyjazdów/wylotów na miejsce zdarzenia, czyli o 11,8 tys. więcej niż w poprzednim roku.
W 2022 r. w przeliczeniu na 1 tys. ludności przypadały 82 osoby (o 2 osoby więcej niż przed rokiem), którym zespoły ratownictwa medycznego udzieliły pomocy medycznej. Najwięcej pacjentów, którzy skorzystali z pomocy medycznej w miejscu zdarzenia w przeliczeniu na 1 tys. ludności, odnotowano w województwie zachodniopomorskim – 104 osoby, a najmniej w województwie wielkopolskim – 61 osób.
Zdecydowaną większość (78,0%) ogólnej liczby interwencji zespołów ratownictwa medycznego stanowiły wyjazdy do domu pacjenta. W porównaniu z 2021 r. odsetek takich wyjazdów/wylotów zmniejszył się o 1,6 p. proc. Drugie co do liczby interwencji miejsce zdarzenia (16,0% wyjazdów/wylotów) to kategoria „inne”, obejmująca wszystkie te miejsca zdarzenia, których nie można zakwalifikować do pozostałych kategorii. W przypadku tego typu wyjazdów/wylotów ich udział w ogólnej liczbie interwencji w stosunku do roku 2021 zwiększył się o 1,6 p. proc. Udział wyjazdów do zdarzeń zaistniałych w ruchu uliczno-drogowym w ogólnej liczbie wyjazdów zmniejszył się w porównaniu z rokiem poprzednim o 0,3 p. proc., natomiast wzrósł w przypadku wyjazdów do zdarzeń do szkoły i do pracy odpowiednio o 0,3 i 0,1 p. proc.
W trakcie jednego wyjazdu/wylotu pomoc mogła zostać udzielona więcej niż jednej osobie, dlatego liczba osób, którym udzielono świadczeń zdrowotnych w trakcie wyjazdów/wylotów zespołów ratownictwa była nieznacznie większa niż liczba wyjazdów/wylotów i wyniosła niewiele powyżej 3,08 mln (o 14,2 tys. więcej niż w ubiegłym roku).
Struktura według płci i wieku pacjentów, którym zespoły ratownictwa medycznego udzieliły świadczeń zdrowotnych wyglądała następująco: udział grupy dzieci i młodzieży do lat 18 wyniósł 6,7%, osób w wieku od 18 do 64 lat – 44,8%, natomiast odsetek osób w wieku 65 lat lub więcej – 48,5% (w 2021 r. odsetki te wyniosły odpowiednio: 4,9%, 46,7% i 48,4%). Pomocy medycznej nieznacznie częściej udzielano kobietom (50,5%) niż mężczyznom (49,5%). Sytuacja ta była odwrotna niż obserwowana w 2021 r., kiedy to mężczyznom częściej udzielano pomocy niż kobietom (odpowiednio 50,8% i 49,2%). Udział procentowy mężczyzn wśród osób, którym zespoły ratownictwa medycznego udzieliły świadczeń zdrowotnych w 2022 r. był różny w zależności od miejsca zdarzenia, ale wynosił ponad połowę w większości kategorii. Wyjątek stanowiła struktura płci pacjentów, którym pomocy udzielono w domu – gdzie kobiety stanowiły 54,0%.
W każdym województwie liczba wyjazdów/wylotów do domu pacjenta znacząco przeważała nad innymi miejscami zdarzenia. Największy odsetek takich interwencji odnotowano w województwie podkarpackim (80,1%), a najmniejszy w województwie zachodniopomorskim (74,3%). Podobnie w każdym województwie najmniej wykonywanych było wyjazdów do pracy i szkoły. Największy odsetek wyjazdów/wylotów do pracy jako miejsca zdarzenia zaobserwowano w województwie wielkopolskim (2,5%), a najmniejszy w województwie lubelskim (1,5%). W przypadku wyjazdów/wylotów do szkoły jako miejsca zdarzenia największy ich odsetek wystąpił w województwie mazowieckim (0,9%), a najmniejszy w województwie małopolskim (0,7%). Wyjazdy do zdarzeń w ruchu uliczno-drogowym stanowiły od 2,7% (województwo warmińsko-mazurskie) do 3,8% (województwo podlaskie) ogółu wyjazdów.
Jednym z podstawowych mierników służących do oceny skuteczności funkcjonowania systemu PRM jest czas dotarcia zespołu ratownictwa medycznego na miejsce zdarzenia, liczony od chwili przyjęcia zgłoszenia przez dyspozytora medycznego do przybycia zespołu ratownictwa medycznego na miejsce zdarzenia. Zgodnie z ustawą czas dotarcia badany jest w skali każdego miesiąca za pomocą ustalenia mediany, trzeciego kwartyla oraz maksymalnego czasu dotarcia. Każdy wojewoda ma obowiązek takiej organizacji systemu PRM na terenie województwa, żeby mediana czasu dotarcia – w skali każdego miesiąca – nie była większa niż 8 minut w mieście powyżej 10 tysięcy mieszkańców i 15 minut poza miastem powyżej 10 tysięcy mieszkańców, a trzeci kwartyl czasu dotarcia – odpowiednio 12 i 20 minut. Natomiast maksymalny czas dotarcia zespołu nie powinien przekraczać 15 minut w mieście powyżej 10 tysięcy mieszkańców i 20 minut poza miastem powyżej 10 tysięcy mieszkańców.
Z danych za 2022 r. przekazanych przez wojewodów wynika, że mediana czasu dotarcia zespołów ratownictwa medycznego na miejsce zdarzenia w miastach powyżej 10 tys. mieszkańców była przekroczona we wszystkich województwach, przy czym wartość mediany poniżej 10 min. charakteryzowała jedynie dwa województwa: świętokrzyskie (9 min. i 10 sek.) i podkarpackie (9 min. i 28 sek.). Największą medianę czasu dotarcia w przypadku miast powyżej 10 tys. mieszkańców odnotowano w województwie warmińsko–mazurskim – 17 min. i 27 sek. Mediana czasu dotarcia zespołów ratownictwa medycznego na miejsce zdarzenia na terenach poza miastem powyżej 10 tys. mieszkańców była również przekroczona we wszystkich województwach. Jedynie w przypadku województw podkarpackiego i małopolskiego mediana była bliska 15 minut i wyniosła odpowiednio: 15 min. i 20 sek. oraz 15 min. i 44 sek. Największą wartość mediany odnotowano w województwie dolnośląskim – 22 min. i 44 sek.
W celu sprawnego działania systemu i zapewnienia ustawowych parametrów czasu dotarcia ZRM do miejsca zdarzenia, każde województwo podzielone zostało przez swoich wojewodów na rejony operacyjne. Zgodnie z ustawą o Państwowym Ratownictwie Medycznym rejon operacyjny definiowany jest jako rejon działania dyspozytorni medycznej określony w wojewódzkim planie działania systemu. Liczba rejonów operacyjnych odpowiada zatem liczbie dyspozytorni medycznych funkcjonujących na terenie danego województwa. Większość województw ma jeden rejon operacyjny, województwa mazowieckie oraz śląskie – po trzy rejony operacyjne, a województwa: dolnośląskie, małopolskie i pomorskie – po 2 rejony operacyjne.
Zespoły ratownictwa medycznego udzielają pomocy medycznej osobom znajdującym się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. Pomimo to większość wezwań zespołów to wyjazdy do sytuacji niezagrażających bezpośrednio zdrowiu lub życiu (59,7% ogółu wezwań w 2022 r.). Dane opracowane na podstawie informacji uzyskanych z urzędów wojewódzkich o liczbie wyjazdów niezwiązanych ze stanem nagłego zagrożenia zdrowotnego w stosunku do ogólnej liczby wyjazdów wskazują, że największy odsetek tego typu wyjazdów odnotowano w województwie zachodniopomorskim (71,4%), a najmniejszy w podlaskim (50,0%).
Począwszy od rozpoczęcia epidemii COVID-19, zaobserwować można ponad dwukrotny wzrost odsetka wyjazdów niezwiązanych ze stanem nagłego zagrożenia zdrowotnego. W 2019 r. odsetek takich wyjazdów wyniósł 20,9% ogółu wszystkich wyjazdów, podczas gdy w 2022 r. – 59,7%.
Największy odsetek wyjazdów, w których czas dotarcia ZRM przekroczył ustawowe normy w miastach powyżej 10 tys. mieszkańców odnotowano w województwie dolnośląskim (29,7%), natomiast poza miastem powyżej 10 tys. mieszkańców – w województwie lubelskim (20,7%). W miastach powyżej 10 tys. mieszkańców najsprawniej w tym zakresie działały zespoły z województwa podkarpackiego. Odsetek wyjazdów, w których maksymalny czas dotarcia zespołów ratownictwa medycznego na miejsce zdarzenia przekroczył ustawową normę 15 min. wyniósł 5,3%.
Na terenach poza miastem powyżej 10 tys. mieszkańców najsprawniej działały zespoły w województwie śląskim, w którym to odsetek wyjazdów, które przekroczyły maksymalny czas dotarcia zespołów ratownictwa medycznego na miejsce zdarzenia, wyniósł 7,1%.
Oprócz naziemnych zespołów ratownictwa medycznego w systemie PRM działają także lotnicze zespoły ratownictwa medycznego. W 2022 r. Lotnicze Pogotowie Ratunkowe (LPR) posiadało 21 stałych baz Śmigłowcowej Służby Ratownictwa Medycznego (HEMS68) rozmieszczonych na terenie całej Polski oraz jedną bazę sezonową uruchamianą na czas wakacji (Koszalin). W bazie HEMS zlokalizowanej w Warszawie stacjonował dodatkowo lotniczy zespół transportu sanitarnego. W województwie mazowieckim funkcjonowały 3 bazy HEMS (Płock, Warszawa, Sokołów Podlaski), w województwie podlaskim – 2 (Białystok, Suwałki), w województwie lubuskim – 2 (Zielona Góra, Gorzów Wielkopolski), w województwie wielkopolskim – 2 (Poznań, Ostrów Wielkopolski). W pozostałych województwach funkcjonowało po jednej bazie (Gdańsk, Olsztyn, Bydgoszcz, Wrocław, Opole, Katowice, Sanok, Kielce, Kraków, Lublin, Łódź, Szczecin). Całodobowo dyżurowały 4 bazy (Gdańsk, Kraków, Warszawa, Wrocław). Pozostałe bazy funkcjonowały w godz. 7–20.
W 2022 r. lotnicze zespoły ratownictwa medycznego wykonały 7784 loty, podczas których świadczenia zdrowotnego udzielono 7790 osobom. Pomocy medycznej częściej potrzebowali mężczyźni niż kobiety (odpowiednio: 66,9% i 33,1%). Śmigłowce LPR wylatywały do zdarzeń w ruchu uliczno-drogowym oraz do zdarzeń w miejscach określanych jako inne, które stanowiły największy odsetek spośród wszystkich wylotów (83,7%).
W 2022 r., podobnie jak w poprzednich latach, śmigłowce LPR najczęściej wzywane były do: wypadków komunikacyjnych i pomocy ich ofiarom, udarów mózgu, nagłego zatrzymanie krążenia, urazów. Ponadto w katalogu powodów wezwań są m.in. utrata przytomności, upadek z wysokości, zawał mięśnia sercowego, oparzenie termiczne, potrącenie, ból w klatce piersiowej, duszność, napad drgawek czy zasłabnięcie.
