Mechanizm działania
Antybiotyk wytwarzany przez bakterie gatunku Streptomyces venezuelae, jednak obecnie otrzymywany przez syntezę chemiczną. Mechanizm działania przeciwbakteryjnego polega na odwracalnym wiązaniu z podjednostką 50S rybosomu bakteryjnego i wybiórczym hamowaniu aktywności enzymu peptydylotransferazy. Powoduje to blokowanie biosyntezy białka w rybosomach. Chloramfenikol działa również hamująco na biosyntezę lipidów. Wykazuje działanie bakteriostatyczne.
Oporność drobnoustrojów
Oporność drobnoustrojów na chloramfenikol związana jest przede wszystkim z enzymatyczną inaktywacją leku w wyniku acetylacji przez różne typy acetylotransferazy chloramfenikolowej. Oporność na chloramfenikol jest również związana z takimi mechanizmami jak: aktywne wypompowywanie cząsteczek antybiotyku na zewnątrz komórki bakteryjnej za sprawą transporterów białkowych, inaktywacja enzymatyczna przez fosfotransferazy, zmiany w przepuszczalności zewnętrznych błon komórkowych, oraz mutacje chromosomowe, które zmieniają białko podjednostki 50S rybosomu.
Spektrum przeciwbakteryjne
Chloramfenikol jest antybiotykiem o szerokim zakresie działania bakteriostatycznego. Gatunki wrażliwe na chloramfenikol: H. influenzae, S. pneumoniae, S. pyogenes, E. coli, P. mirabilis, S. marcescens, B. fragilis (chloramfenikol wykazuje umiarkowane działanie wobec tego gatunku), P. acnes (chloramfenikol wykazuje silne działanie wobec tego gatunku), a także gatunki z rodzajów: Salmonella (chloramfenikol działa szczególnie silnie na S. typhi i S. paratyphi), Neisseria, Klebsiella, Staphylococcus, Shigella, Mycoplasma, Rickettsia, Chlamydia.
Bakterie niewrażliwe na chloramfenikol: P. aeruginosa, bakterie rodzaju Mycobacterium, niektóre szczepy z rodzaju Bacillus.
Farmakokinetyka
Chloramfenikol jest rozpuszczalny w lipidach, nie rozpuszcza się w wodzie. Forma zestryfikowana, przeznaczona do podawania pozajelitowego, jest rozpuszczalna w wodzie. Po podaniu p.o. łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego; tmax po podaniu tą drogą wynosi 1,5 h. Antybiotyk łatwo i równomiernie przenika do tkanek, w tym do płynu mózgowo-rdzeniowego, gdzie osiąga 40–45% stężenia w osoczu, oraz przez łożysko. t1/2 wynosi 3–4 h. Jest metabolizowany głównie w wątrobie, przede wszystkim poprzez sprzęganie z kwasem glukuronowym i redukcję grupy azotowej. Chloramfenikol jest wydalany z moczem w ok. 90%, w większości w postaci nieaktywnych farmakologicznie glukuronianów i w ok. 10% w postaci niezmienionej, oraz w bardzo małej ilości z żółcią. Chloramfenikol w postaci maści działa na zewnętrznej powierzchni skóry, a jego wchłanianie do organizmu jest znikome. Po zastosowaniu miejscowym stężenie chloramfenikolu w osoczu jest co najmniej 100 razy mniejsze niż stężenie mogące wywołać ogólnoustrojowe działania niepożądane.
Miejscowe leczenie ropnych chorób skóry zakażonej drobnoustrojami opornymi na leczenie innymi antybiotykami.
Nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu, schorzenia wątroby, schorzenia szpiku kostnego w wywiadzie, ciężkie zaburzenia czynności nerek, zaburzenia hemopoezy w wywiadzie, nieprawidłowy skład krwi w wywiadzie. Nie stosować u kobiet ciężarnych, karmiących piersią, ani u dzieci do 11 lat. Preparaty chloramfenikolu do stosowania miejscowo nie są przeznaczone do profilaktyki zakażeń drobnoustrojami.
Czas leczenia
Nie należy stosować dłużej niż konieczne do ustąpienia objawów. Stosowanie preparatów chloramfenikolu >14 dni lub na rozległą powierzchnię skóry zwiększa ryzyko ciężkich działań niepożądanych chloramfenikolu. Należy unikać powtórnego leczenia preparatami zawierającymi ten antybiotyk.
Stosowanie z innymi lekami
Nie należy stosować preparatów chloramfenikolu jednocześnie z innymi lekami, które mogą powodować zahamowanie czynności szpiku kostnego. Nie należy stosować z lekami mogącymi powodować występowanie interakcji z chloramfenikolem.
Substancje pomocnicze
Preparaty chloramfenikolu do stosowania miejscowego mogą zawierać olej arachidowy. Takich preparatów nie należy stosować u osób z nadwrażliwością na orzeszki ziemne lub soję. Preparaty chloramfenikolu mogą zawierać również lanolinę, która może powodować miejscowe reakcje alergiczne (np. kontaktowe zapalenie skóry).
Nie są znane interakcje z innymi niż erytromycyna lekami stosowanymi miejscowo.
Inne leki przeciwbakteryjne
Chloramfenikolu nie należy podawać jednocześnie z penicylinami i cefalosporynami, ze względu na działanie antagonistyczne. Nie należy podawać chloramfenikolu z antybiotykami makrolidowymi, gdyż mają ten sam mechanizm działania (uszkodzenie syntezy białka, wiązanie tego samego miejsca w rybosomie) i przez to mogą nawzajem osłabiać swoje działanie. Chloramfenikolu w postaci maści nie powinno się stosować jednocześnie ze stosowaną miejscowo erytromycyną, z uwagi na konkurencyjny mechanizm działania tych leków.
Leki metabolizowane w wątrobie
Chloramfenikol jest inhibitorem wielu enzymów mikrosomalnych, w wyniku czego nasila działanie i przedłuża czas działania wielu leków metabolizowanych w wątrobie, tj. tolbutamidu, chlorpropamidu, fenytoiny, cyklofosfamidu i warfaryny, co może być przyczyną ciężkich działań toksycznych tych leków.
Leki przeciwzakrzepowe
Chloramfenikol zaburza syntezę witaminy K, dlatego u pacjentów przyjmujących równolegle leki przeciwzakrzepowe, konieczne jest ścisłe monitorowanie czasu protrombinowego. Powoduje również zwiększenie stężenia w osoczu i przedłużenie t1/2 pochodnych dihydroksykumaryny.
Pochodne sulfonylomocznika
Chloramfenikol nasila działanie hipoglikemizujące pochodnych sulfonylomocznika.
Leki o działaniu hematotoksycznym
Chloramfenikol znacznie nasila toksyczne działanie na układ krwiotwórczy wielu leków, np. fenylbutazonu, indometacyny i kotrimoksazolu.
Po zastosowaniu miejscowym może wystąpić podrażnienie objawiające się zaczerwienieniem, uczuciem kłucia, świądem, obrzękiem naczynioruchowym oraz zapalenie skóry lub skórne reakcje uczuleniowe (pokrzywka, rumień), które są wskazaniami do odstawienia leku; leczenie może spowodować też nadkażenia drożdżakami. W rzadkich przypadkach, odnotowano podczas stosowania chloramfenikolu miejscowo uszkodzenie szpiku kostnego, włącznie z wystąpieniem nieprawidłowego składu krwi i niedokrwistości aplastycznej.
Lek przenika z osocza matki przez łożysko i do pokarmu kobiecego. Nie stosować w okresie ciąży i karmienia piersią.
Podanie miejscowo na skórę. Dorośli. Dawka zależy od wielkości i umiejscowienia chorobowo zmienionego miejsca. Wyciśniętą na gazę cienką warstwę maści nakładać na uprzednio oczyszczoną, zmienioną chorobowo powierzchnię skóry, 1–3 ×/d (co 6–8 h). Nie należy stosować >14 dni. Należy unikać powtórnego leczenia preparatami zawierającymi chloramfenikol.
Dzieci i młodzież
Nie stosować u dzieci w wieku do 11 lat. U młodzieży w okresie dojrzewania chloramfenikol należy stosować przez możliwie najkrótszy czas.
w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł