Ertapenem (opis profesjonalny)

Działanie - Ertapenem

Mechanizm działania
Antybiotyk z grupy karbapenemów, będących antybiotykami β-laktamowymi. Karbapenemy wykazują działanie bakteriobójcze, polegające na hamowaniu końcowego etapu biosyntezy bakteryjnej ściany komórkowej. Miejscem docelowego działania są białka wiążące penicyliny (PBP), zlokalizowane w błonie protoplazmatycznej. Pełnią one funkcje enzymatyczne i są odpowiedzialne za wydłużanie łańcucha oraz powstawanie wiązań krzyżowych pomiędzy cząsteczkami peptydoglikanu tworzącego ścianę komórkową bakterii. Związanie antybiotyku zaburza syntezę ściany komórkowej i wzrost bakterii, co prowadzi do rozpadu i śmierci komórek bakteryjnych. Proces ten zachodzi na powierzchni komórek bakterii Gram–dodatnich oraz w przestrzeni okołoplazmatycznej (między błoną a ścianą komórkową) bakterii Gram–ujemnych. W przypadku bakterii z gatunku E. coli, ertapenem wykazuje największe powinowactwo do PBP 2 i 3.

Oporność drobnoustrojów
Rzadko stwierdza się występowanie oporności wśród gatunków drobnoustrojów uważanych za wrażliwe na ertapenem. W przypadku niektórych, ale nie wszystkich, szczepów opornych stwierdzano także oporność na inne leki przeciwbakteryjne z grupy karbapenemów. Ertapenem jest wystarczająco odporny na hydrolizę powodowaną przez większość enzymów z grupy β-laktamaz, w tym penicylinaz, cefalosporynaz oraz β-laktamaz o rozszerzonym spektrum substratowym, z wyjątkiem metalo-β-laktamaz. Gronkowce i enterokoki metycylinooporne są oporne na działanie ertapenemu z powodu niewrażliwości PBP; P. aeruginosa i inne bakterie niefermentujące są zwykle oporne prawdopodobnie z powodu ograniczonej penetracji i mechanizmu efluksu. Zjawisko oporności nie jest często spotykane wśród bakterii rodziny Enterobacteriaceae, a lek działa zwykle aktywnie na szczepy wytwarzające β-laktamazy o rozszerzonym spektrum działania (ESBL). Obserwuje się jednak rozwój oporności w przypadkach, gdy obecności ESBL lub innych silnych β-laktamaz (np. typu AmpC) towarzyszy zmniejszenie przepuszczalności spowodowane brakiem co najmniej jednego białka porynowego w błonie zewnętrznej lub zwiększony efluks. Oporność może pojawić się także w następstwie nabycia β-laktamaz cechujących się istotną aktywnością w procesie hydrolizy karbapenemów (np. metalo-β-laktamazy typu IMP i VIM lub KPC), chociaż zdarza się to rzadko. Nie stwierdzono oporności krzyżowej między ertapenem i antybiotykami z innych grup (chinolony, aminoglikozydy, makrolidy, tetracykliny). Jednak drobnoustroje mogą wykazywać oporność na leki przeciwbakteryjne z kilku różnych grup, jeśli mechanizm oporności polega na braku przepuszczalności dla pewnych substancji i/lub obecności pompy powodującej usuwanie substancji z komórki bakteryjnej.

Spektrum przeciwbakteryjne
Wrażliwość niektórych gatunków drobnoustrojów, związana z częstością występowania nabytej oporności, może być różna w zależności od rejonu geograficznego i czasu wyizolowania danego drobnoustroju. Do oceny wrażliwości szczepu konieczne są zatem informacje o charakterze lokalnym, zwłaszcza w przypadku ciężkich zakażeń.

Bakterie zwykle wrażliwe: bakterie tlenowe Gram-dodatnie – szczepy gronkowców wrażliwe na metycylinę (w tym S. aureus), S. agalactiae, S. pneumoniae, S. pyogenes; bakterie tlenowe Gram-ujemne – C. freundii, E. aerogenes, E, cloacae, E, coli, H. influenzae, H. parainfluenzae, K. oxytoca, K. pneumoniae, M. catarrhalis, M. morganii, P. mirabilis, P. vulgaris, S. marcescens; bakterie beztlenowe –Clostridium spp. (z wyjątkiem C. difficile), Eubacterium spp., Fusobacterium spp., Peptostreptococcus spp., P. asaccharolytica, Prevotella spp.

Bakterie, w przypadku których oporność nabyta może utrudniać leczenie: bakterie grupy B. fragilis.

Bakterie o naturalnej oporności: bakterie tlenowe Gram-dodatnie – C. jeikeium, Enterococcus spp., w tym E. faecalis i E. faecium, bakterie tlenowe Gram-ujemne – Aeromonas spp., Acinetobacter spp., B. cepacia, P. aeruginosa, S. maltophilia, bakterie beztlenowe – Lactobacillus spp., inne – Chlamydia spp., Mycoplasma spp., Rickettsia spp., Legionella spp.
Oporne są również gronkowce metycylinooporne.

Farmakokinetyka
W zakresie dawek 0,5–2 g/d AUC zwiększa się prawie proporcjonalnie do dawki. W tym zakresie dawek również nie stwierdzono kumulacji leku u dorosłych pacjentów po wielokrotnym podaniu leku i.v. Ertapenem w 92–95% wiąże się z białkami osocza. Wpływ ertapenemu na wiązanie z białkami osocza innych wiążących się z nimi w dużym odsetku leków (warfaryny, etynyloestradiolu, noretysteronu) jest mały. Występowanie klinicznie istotnych interakcji wynikających z wypierania przez ertapenem innych leków z wiązań z białkami osocza lub odwrotnie, jest mało prawdopodobne. Badania in vitro wykazały, że ertapenem nie hamuje transportu digoksyny lub winblastyny, zachodzącego z udziałem glikoproteiny P i nie jest substratem dla glikoproteiny P. Głównym metabolitem ertapenemu jest pochodna powstająca w wyniku hydrolizy i otwarcia pierścienia β-laktamowego, w reakcji zachodzącej z udziałem dehydropeptydazy I. In vitro stwierdzono, że ertapenem nie hamuje metabolizmu z udziałem 6 głównych izoenzymów cytochromu P-450: 1A2, 2C9, 2C19, 2D6, 2E1 oraz 3A4. Ok. 80% leku wydala się z moczem, a 10% z kałem. Ok. 38% leku jest wydalane z moczem w postaci niezmienionej, a ok. 37% w postaci metabolitu o otwartym pierścieniu. t1/2 u dorosłych wynosi 4 h, u dzieci w wieku 3 mies.–12 lat – ok. 2,5 h. Stężenia leku w osoczu u mężczyzn i u kobiet są porównywalne. Po podaniu i.v. dawki 1 g lub 2 g, stężenia leku w osoczu są nieco wyższe u zdrowych osób w wieku podeszłym (≥65 lat) w porównaniu do młodszych dorosłych. Po podaniu dawki 20 mg/kg mc. (aż do maks. dawki 1 g) wartości parametrów kinetycznych u młodzieży w wieku 13–17 lat były zazwyczaj porównywalne z tymi u zdrowych młodych osób dorosłych. Dokonując pomiaru parametrów farmakokinetycznych w połowie przerwy pomiędzy kolejnymi wlewami i.v., odnotowano, że u dzieci w wieku 3 mies.–12 lat, którym podano pojedynczą dawkę 15 mg/kg mc., stężenie w osoczu oraz AUC osiągają porównywalne wartości jak u osób dorosłych, którym podano i.v. dawkę 1 g 1 ×/d, natomiast klirens osoczowy był 2-krotnie wyższy. Nie określono farmakokinetyki ertapenemu u pacjentów z zaburzeniami czynności wątroby; ze względu na jej niewielki udział w metabolizmie ertapenemu, nie należy spodziewać się, aby zaburzenia jej czynności miały istotny wpływ na farmakokinetykę ertapenemu. W przypadku wpływu zaburzeń czynności nerek na farmakokinetykę ertapenemu odnotowano, że łączne wartości AUC ertapenemu związanego i niezwiązanego: u pacjentów z łagodnymi zaburzeniami czynności nerek są porównywalne do tych u osób zdrowych; u pacjentów z umiarkowanymi zaburzeniami czynności nerek są odpowiednio ok. 1,5-krotnie i 1,8-krotnie zwiększone w porównaniu z wartościami u osób zdrowych; u pacjentów z ciężkimi zaburzeniami czynności nerek są odpowiednio ok. 2,6-krotnie i 3,4-krotnie zwiększone w porównaniu z wartościami u osób zdrowych; u pacjentów wymagających hemodializy są odpowiednio ok. 2,9-krotnie i 6-krotnie zwiększone w okresach pomiędzy dializami, w porównaniu z wartościami u osób zdrowych. Po podaniu leku w jednorazowej dawce 1 g bezpośrednio przed hemodializą ok. 30% dawki występowało w dializacie. Brak danych dotyczących stosowania u dzieci z zaburzeniami czynności nerek.

Wskazania do stosowania - Ertapenem

Leczenie zakażeń
Leczenie zakażeń wywołanych przez bakterie wrażliwe lub prawdopodobnie wrażliwe na lek, jeśli konieczne jest podanie pozajelitowe: zakażenia w obrębie jamy brzusznej, pozaszpitalne zapalenie płuc, ostre zakażenia ginekologiczne, zakażenia skóry i tkanek miękkich w przypadku stopy cukrzycowej.

Profilaktyka zakażeń
Zapobieganie zakażeniu miejsca operowanego po planowym zabiegu chirurgicznym okrężnicy lub odbytnicy u dorosłych.

Przeciwwskazania stosowania - Ertapenem

Nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu lub inne antybiotyki z grupy karbapenemów, ciężka nadwrażliwość (np. reakcja anafilaktyczna, ciężka reakcja skórna) na inny lek przeciwbakteryjny z grupy β-laktamów. Podczas długotrwałego stosowania ertapenemu może dojść do nadmiernego namnożenia drobnoustrojów niewrażliwych na lek.

Nadwrażliwość
U osób przyjmujących antybiotyki z grupy β-laktamów odnotowano ciężkie reakcje nadwrażliwości (reakcje anafilaktyczne), które niekiedy prowadziły do zgonu. Ryzyko wystąpienia takich reakcji jest większe u osób z nadwrażliwością na liczne alergeny w wywiadzie. Przed rozpoczęciem leczenia ertapenemem należy zebrać szczegółowy wywiad dotyczący występowania w przeszłości reakcji nadwrażliwości na penicyliny, cefalosporyny i inne antybiotyki β-laktamowe oraz na inne alergeny. W przypadku wystąpienia reakcji alergicznej na ertapenem należy natychmiast przerwać podawanie leku. Ciężkie reakcje anafilaktyczne wymagają podjęcia natychmiastowego leczenia.

Zapalenie jelita grubego
Podczas stosowania prawie wszystkich leków przeciwbakteryjnych, w tym także ertapenemu, obserwowano występowanie zapalenia jelita grubego i rzekomobłoniastego zapalenia jelita grubego o nasileniu od łagodnego do zagrażającego życiu. Należy wziąć pod uwagę takie rozpoznanie u pacjentów, u których po podaniu leków przeciwbakteryjnych występuje biegunka. W takim przypadku należy rozważyć przerwanie terapii ertapenemem i zastosowanie swoistego leczenia przeciwko Clostridium difficile.

Drgawki
Podczas badania klinicznego u dorosłych obserwowano napady drgawek w czasie leczenia lub w ciągu 14 dni dalszej obserwacji. Napady drgawek występowały najczęściej u chorych w podeszłym wieku oraz z wcześniejszymi zaburzeniami OUN (np. zmiany chorobowe mózgu lub przebyte napady drgawek) i/lub z zaburzoną czynnością nerek.

Zapalenie płuc
Nie określono skuteczności stosowania leku w leczeniu pozaszpitalnego zapalenia płuc wywołanego przez penicylinooporne szczepy S. pneumoniae.

Dzieci w wieku <2 lat
Należy zachować szczególną ostrożność u dzieci w wieku <2 lat, ponieważ jest stosunkowo mało danych klinicznych dotyczących stosowania u nich ertapenemu. Brak dostępnych danych klinicznych dotyczących stosowania u niemowląt i dzieci <4 mies.

Ciężkie zakażenia
Doświadczenie kliniczne w zakresie stosowania ertapenemu w leczeniu ciężkich zakażeń jest ograniczone. Liczba pacjentów włączonych do badania klinicznego ze wskaźnikiem APACHE II ≥15 była ograniczona. Skuteczność leczenia w tej grupie pacjentów nie została określona.

Stopa cukrzycowa
Skuteczność ertapenemu w leczeniu zakażeń rozwijających się w przypadku stopy cukrzycowej z jednoczesnym zapaleniem szpiku kostnego nie została ustalona.

Zabiegi chirurgiczne trwające >4 h
Na podstawie dostępnych danych nie można wykluczyć, że w niektórych przypadkach dotyczących zabiegów chirurgicznych trwających dłużej niż 4 h pacjenci mogliby być narażeni na suboptymalne stężenie ertapenemu i w konsekwencji na ryzyko ewentualnego niepowodzenia leczenia. Z tego względu należy zachować ostrożność w takich przypadkach.

Dodatkowe składniki preparatu
U pacjentów kontrolujących zawartość sodu w diecie należy wziąć pod uwagę zawartość sodu w preparacie ertapenemu.

Interakcje - Ertapenem

Interakcje z innymi lekami będące wynikiem hamowania klirensu zależnego od glikoproteiny P lub cytochromu P są mało prawdopodobne.

Kwas walproinowy i jego sole
Odnotowano przypadki zmniejszenia stężenia kwasu walproinowego poniżej zakresu wartości terapeutycznych podczas stosowania go jednocześnie ze lekami z grupy karbapenemów. Zmniejszenie stężenia kwasu walproinowego może prowadzić do niedostatecznej kontroli napadów padaczkowych, dlatego nie zaleca się jednoczesnego stosowania ertapenemu i kwasu walproinowego lub walproinianiu sodowego. Należy rozważyć podanie innych leków przeciwbakteryjnych lub przeciwdrgawkowych.

Działania niepożądane - Ertapenem

Dorośli
Często: ból głowy, zapalenie żył, zakrzepowe zapalenie żył, biegunka, nudności, wymioty, świąd, wysypka, zwiększenie aktywności ALT, AST, fosfatazy zasadowej, zwiększenie liczby płytek.

Niezbyt często: kandydoza jamy ustnej, brak łaknienia, zawroty głowy, senność, bezsenność, splątanie, drgawki, bradykardia zatokowa, niedociśnienie, duszność, dyskomfort w obrębie przełyku, zaparcia, rzekomobłoniaste zapalenie jelit, zarzucanie kwaśnego soku żołądkowego, suchość w ustach, niestrawność, rumień, pokrzywka, zapalenie pochwy, wynaczynienie, ból brzucha, kandydoza, osłabienie, zmęczenie, zakażenie grzybicze, gorączka, obrzęk, opuchlizna, ból w klatce piersiowej, zaburzenia smaku, zwiększenie stężenia w surowicy bilirubiny całkowitej, bilirubiny bezpośredniej, bilirubiny pośredniej, kreatyniny, mocznika i/lub glukozy, zmniejszenie liczby białych krwinek, płytek krwi i granulocytów podzielonych, stężenia hemoglobiny, hematokrytu, zwiększenie liczby granulocytów kwasochłonnych, czasu częściowej tromboplastyny po aktywacji, czasu protrombinowego, liczby granulocytów podzielonych i krwinek białych, zwiększenie liczby bakterii, białych krwinek, komórek nabłonka i krwinek czerwonych w moczu, występowanie drożdżaków w moczu, dodatni wynik wykrywający toksyny C. difficile.

Rzadko: neutropenia, małopłytkowość, hipoglikemia, pobudzenie, lęk, depresja, drżenie, zaburzenia rytmu serca, częstoskurcz, krwotok, podwyższone ciśnienie tętnicze, obrzęk błony śluzowej nosa, kaszel, krwawienie z nosa, zapalenie płuc, rzężenia, świszczący oddech, dysfagia, nietrzymanie stolca, zapalenie pęcherzyka żółciowego, żółtaczka, zaburzenia czynności wątroby, zapalenie skóry, grzybica skóry, złuszczanie skóry, zapalenie naczyń z nadwrażliwości, zakażenie rany pooperacyjnej, skurcze mięśni, ból barku, zakażenia dróg moczowych, niewydolność nerek, ostra niewydolność nerek, poronienie, krwawienie z dróg rodnych, alergia, stwardnienie w miejscu podania, złe samopoczucie, zapalenie otrzewnej w obrębie miednicy mniejszej, zaburzenia w obrębie twardówki, omdlenia, zmniejszenie stężenia wodorowęglanów, kreatyniny i potasu w surowicy; zwiększenie aktywności LDH, zwiększenie stężenia fosforu i potasu w surowicy, zmniejszenie liczby limfocytów, zwiększenie liczby granulocytów z jądrem pałeczkowatym, limfocytów, metamielocytów, monocytów, mielocytów; występowanie limfocytów atypowych, zwiększenie stężenia urobilinogenu.

Z nieznaną częstością: anafilaksja, w tym reakcje anafilaktoidalne, zmiany stanu psychicznego (w tym zachowania agresywne, majaczenie, dezorientacja, inne zmiany psychiczne), omamy, obniżony poziom świadomości, dyskineza, mioklonie, zaburzenia chodu, przebarwienia zębów, ostra uogólniona osutka krostkowa, wysypka polekowa z eozynofilią i objawami ogólnoustrojowymi, osłabienie mięśni.

Dzieci i młodzież w wieku 3 mies.–17 lat
Często: biegunka, pieluszkowe zapalenie skóry, ból w miejscu wlewu, zwiększenie aktywności ALT i AST, zmniejszenie liczby białych krwinek obojętnochłonnych.

Niezbyt często: ból głowy, nagłe zaczerwienienie twarzy, nadciśnienie, wybroczyny, odbarwione stolce, smoliste stolce, rumień, wysypka, reakcje miejscowe w miejscu wlewu lub wstrzyknięcia: pieczenie, świąd, rumień, nadmierna ciepłota zwiększenie liczby płytek krwi, czasu częściowej tromboplastyny po aktywacji, czasu protrombinowego, zmniejszenie stężenia hemoglobiny.

Częstość nieznana: zmiany stanu psychicznego (w tym zachowania agresywne), omamy.

Przedawkowanie
Nie ma danych dotyczących leczenia w przypadku przedawkowania ertapenemu. Przedawkowanie ertapenemu jest mało prawdopodobne; należy przerwać podawanie leku i do czasu jego eliminacji przez nerki stosować leczenie objawowe. Ertapenem może być częściowo usunięty z organizmu za pomocą hemodializy, jednak nie ma danych dotyczących zastosowania tego zabiegu w leczeniu przedawkowania.

Ciąża i laktacja - Ertapenem

Nie przeprowadzono odpowiednich, dobrze kontrolowanych badań klinicznych dotyczących stosowania leku u kobiet w ciąży. Nie stosować w okresie ciąży, chyba że potencjalne korzyści przeważają nad ewentualnym zagrożeniem dla płodu.

Ertapenem przenika do pokarmu kobiecego. Ze względu na możliwość niekorzystnego oddziaływania na noworodka kobiety nie powinny karmić piersią w trakcie leczenia ertapenemem.

Dawkowanie - Ertapenem

I.v., we wlewie trwającym 30 min. Leczenie trwa zazwyczaj 3–14 dni w zależności od rodzaju i stopnia nasilenia zakażenia oraz rodzaju patogenu. Po stwierdzeniu poprawy klinicznej ertapenem można zmienić na inny odpowiedni lek do stosowania p.o.

Leczenie zakażeń
Dorośli i młodzież w wieku 13–17 lat. 1 g 1 ×/d. U osób w podeszłym wieku należy stosować zwykle zalecaną dawkę, z wyjątkiem osób z ciężkimi zaburzeniami czynności nerek. Nie zaleca się zmiany dawkowania u osób z zaburzeniami czynności wątroby. Lek może być stosowany u dorosłych z łagodnymi i umiarkowanymi zaburzeniami czynności nerek; modyfikacja dawkowania nie jest konieczna u osób z klirensem kreatyniny >30 ml/min. Dane dotyczące bezpieczeństwa stosowania i skuteczności leku u osób z ciężkimi zaburzeniami czynności nerek lub poddawanych hemodializie nie są wystarczające, aby można było określić dawkowanie i z tego względu lek nie powinien być stosowany w tej populacji.
Niemowlęta i dzieci w wieku 3 mies.–12 lat. 15 mg/kg mc. 2 ×/d (dawka maks. 1 g/d). Nie ma doświadczenia dotyczącego stosowania u dzieci w wieku <3 mies. Brak danych klinicznych dotyczących stosowania u dzieci i młodzieży z zaburzeniami czynności nerek.

Zapobieganie zakażeniu miejsca operowanego po planowym zabiegu chirurgicznym okrężnicy lub odbytnicy
Dorośli. 1 g w pojedynczej dawce, której podawanie należy zakończyć w ciągu 1 h przed zabiegiem chirurgicznym.

Uwagi dla Ertapenem

Podczas leczenia mogą wystąpić zawroty głowy i senność, które u niektórych pacjentów mogą upośledzać zdolność prowadzenia pojazdów mechanicznych i/lub obsługiwania urządzeń mechanicznych w ruchu.

Przeczytaj też artykuły

Preparaty na rynku polskim zawierające ertapenem

Ertapenem Fresenius Kabi (proszek do sporządzania koncentratu roztworu do infuzji) Invanz (proszek do przygotowania koncentratu do sporządzania roztworu do infuzji)
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta