medycyna praktyczna dla pacjentów
medycyna praktyczna dla pacjentów
Mechanizm działania
Organiczny związek chemiczny o strukturze podobnej do poliamin. W preparatach leczniczych może występować w postaci tetrachlorowodorku lub dichlorowodorku. Wykazuje właściwości chelatujące jony miedzi. Chelatacja miedzi następuje przez tworzenie stabilnego kompleksu z czterema składowymi atomami azotu w pierścieniu płaskim. Działanie farmakologiczne polega na eliminacji wchłoniętej miedzi z organizmu poprzez utworzenie trwałego kompleksu, który następnie jest eliminowany poprzez wydalanie z moczem. Trientyna może również chelatować miedź w układzie pokarmowym i w ten sposób hamować jej wchłanianie.
Farmakokinetyka
Ekspozycja osoczowa u ludzi wykazuje liniową zależność od dawek podanych p.o. Wchłanianie trientyny po podaniu tą drogą jest u pacjentów z chorobą Wilsona niskie i zmienne. Stężenia w osoczu trientyny podanej w postaci tabletek powlekanych szybko wzrastały po podaniu, z medianą tmax 1,25–2 h, następnie stężenie trientyny w osoczu zmniejszało się w sposób wielofazowy, początkowo szybko, po czym następowała faza wolniejszej eliminacji. W badaniach przeprowadzonych z wykorzystaniem trientyny w postaci kapsułek wykazano, że spożycie pokarmu w ciągu 30 min przed przyjęciem trientyny wydłużało o 2 h czas osiągnięcia tmax i ograniczało stopień wchłaniania trientyny o ok. 45%. Trientyna w małym stopniu wiąże się z białkami osocza ludzkiego. W badaniach na zwierzętach (szczury) wykazano, że jest szeroko rozprowadzana w tkankach, ze stosunkowo wysokimi stężeniami osiąganymi w wątrobie, sercu i nerkach. Trientyna jest metabolizowana metodą acetylacji przez N1-acetylotransferazę spermidyny/sperminy, nie jest metabolizowana przez N-acetylotransferazę 2.W wyniku acetylacji powstają 2 główne metabolity: N(1)-acetylotrietylenotetramina (MAT) i N(1),N(10)-diacetylotrietylenotetramina (DAT). Te metabolity mają właściwości chelatujące miedź, jednak stabilność takich kompleksów jest mała (z uwagi na grupy acetylowe). Dane kliniczne uzyskane na podstawie badań zdrowych ochotników sugerują ograniczony udział MAT i DAT w chelatacji, nie określono ich dokładnego udziału w łącznym wpływie preparatu trientyny na stężenie miedzi u pacjentów z chorobą Wilsona. t1/2 trientyny w fazie eliminacji wynosi ok. 4 h. Po podaniu pojedynczej dawki trientyny osobom zdrowym, t1/2 w fazie eliminacji w przypadku MAT wynosił 14,1 ±3,7 h i w przypadku DAT 8,5 ±3 h. Trientyna i jej metabolity są szybko wydalane z moczem, w postaci związków miedzi lub niezwiązanej, niewielkie stężenia trientyny można nadal wykryć w osoczu po upływie 20 h. Niewchłonięta frakcja trientyny podanej p.o. wiąże się z miedzią w jelitach i jest eliminowana przez wydalanie z kałem.
Ogólny profil farmakokinetyczny u mężczyzn i kobiet po podaniu trientyny w postaci tabletek powlekanych był zbliżony, chociaż u mężczyzn występowały wyższe stężenia trientyny. Nie przeprowadzono analizy właściwości farmakokinetycznych z uwzględnieniem różnic między grupami etnicznymi. Dane dotyczące stosowania u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek lub zaburzeniami czynności wątroby są ograniczone.
Choroba Wilsona
Leczenia choroby Wilsona u dorosłych, młodzieży i dzieci w wieku ≥5 lat, nietolerujących terapii D-penicylaminą.
Nadwrażliwość na trientynę lub którykolwiek składnik jej preparatu.
Właściwa kontrola leczenia
Pacjenci przyjmujący trientynę powinni pozostawać pod regularnym nadzorem lekarskim, należy ich obserwować pod względem odpowiedniego ograniczenia objawów i stężeń miedzi w celu zoptymalizowania dawki.
Należy zachować ostrożność w przypadku zmiany leczenia u pacjenta z innego preparatu trientyny, ponieważ dawki podane w przeliczeniu na trientynę – zasadę mogą nie odpowiadać dotychczasowym dawkom trientyny podawanej w innej postaci.
Na początku terapii chelatującej wymagane jest uważne kontrolowanie w celu ewentualnego zoptymalizowania dawki lub modyfikacji leczenia, ponieważ w trakcie początkowej reakcji na leczenie może nastąpić pogorszenie objawów klinicznych, w tym pod względem neurologicznym, z uwagi na nadmiar wolnej miedzi w surowicy. Jest prawdopodobne, że ten efekt będzie bardziej widoczny u pacjentów z wcześniej występującymi objawami neurologicznymi.
W trakcie leczenia trientyną, do oceny skuteczności terapii można wykorzystać oznaczenie wydalania miedzi z moczem, należy mieć jednak na uwadze, że terapia chelatująca prowadzi do zwiększenia stężenia miedzi w moczu, przez co takie oznaczenie może nie być dokładnym odzwierciedleniem nadmiernego obciążenia miedzią w organizmie.
Reakcje toczniopodobne
U pacjentów leczonych wcześniej D-penicylaminą, u których następnie stosowano trientynę, odnotowano wystąpienie reakcji toczniopodobnych, nie można jednak ustalić, czy istnieje związek przyczynowy tego objawu z podawaniem trientyny.
Zaburzenia czynności nerek i wątroby
Pacjenci z zaburzeniem czynności nerek i/lub z zaburzeniami czynności wątroby, przyjmujący trientynę, powinni pozostawać pod systematyczną kontrolą kliniczną; należy ich monitorować pod względem odpowiedniego ograniczenia objawów i stężeń miedzi. U tych pacjentów zalecane jest także uważne monitorowanie czynności nerek i/lub wątroby.
Ryzyko wystąpienia niedoboru miedzi
Nadmierne stosowanie leku wiąże się z ryzykiem niedoboru miedzi. Należy monitorować pacjentów w celu wykrycia oznak nadmiernego stosowania leku, zwłaszcza w przypadku zmiany zapotrzebowania na ten składnik mineralny, na przykład u kobiet w ciąży i u dzieci, u których utrzymanie odpowiedniego stężenia miedzi jest niezbędne dla zapewnienia prawidłowego wzrostu i rozwoju umysłowego.
Wpływ na stężenie innych składników mineralnych
Trientyna jest środkiem chelatującym, dlatego może zmniejszać stężenie żelaza w surowicy. W przypadku niedokrwistości z niedoboru żelaza może być konieczne przyjmowanie suplementów żelaza. Należy je podawać po upływie min. 2 h od podania trientyny.
Nie jest zalecane łączenie trientyny z cynkiem. Dostępne są jedynie ograniczone dane na temat ich jednoczesnego stosowania i nie można podać szczegółowych zaleceń odnośnie dawkowania.
Nie przeprowadzono badań dotyczących interakcji.
D-penicylamina
Nie przeprowadzono badań dotyczących interakcji jednocześnie przyjmowanej trientyny i D-penicylaminy.
Leki zobojętniające sok żołądkowy
Nie ma dowodów klinicznych, że środki zobojętniające sok żołądkowy, zawierające wapń lub magnez, zmieniają skuteczność trientyny. Pomimo to, zaleca się podawanie ich osobno.
Sole żelaza
Trientyna zmniejsza stężenie żelaza w surowicy, prawdopodobnie na skutek ograniczenia jego wchłaniania, może więc być konieczne stosowanie suplementów żelaza. Żelazo i trientyna mogą wzajemnie hamować swoje wchłanianie.
Sole cynku
Nie ma wystarczających danych klinicznych uzasadniających jednoczesne stosowanie cynku i trientyny. Łącznie trientyny z cynkiem nie jest zalecane z uwagi na możliwą interakcję cynku i trientyny, ograniczającą działanie obu tych substancji.
Pokarm
Pokarm może dodatkowo hamować wchłanianie trientyny. Badania dotyczące interakcji trientyny z pokarmem, przeprowadzone z udziałem zdrowych ochotników, wykazały ograniczenie stopnia wchłaniania trientyny nawet o 45%. Zaleca się, aby podawać trientynę min. 1 h przed posiłkiem lub 2 h po posiłku oraz w odstępie min. 1 h od podania innego leku, spożycia pokarmu lub mleka. Pozwala to na uzyskanie maks. wchłaniania i zmniejszenie prawdopodobieństwa wiązania trientyny z metalami innymi niż miedź w układzie pokarmowym.
Często: nudności.
Niezbyt często: niedokrwistość, niedokrwistość aplastyczna, niedokrwistość syderoblastyczna, wysypka, świąd, rumień, dystonia, drżenie.
Z nieznaną częstością: niedokrwistość z niedoboru żelaza, zapalenie dwunastnicy, zapalenie okrężnicy (w tym o nasileniu ciężkim), pokrzywka, dyzartria, sztywność mięśni, pogorszenie stanu neurologicznego, zespół toczniopodobny, nefropatia toczniowa.
Badania kliniczne z udziałem ograniczonej liczby dzieci w wieku 5–17 lat na początku leczenia wskazują, że częstotliwość, rodzaj i nasilenie działań niepożądanych u dzieci powinny być takie same jak u dorosłych.
Przedawkowanie
Przewlekłe leczenie trientyną może prowadzić do niedoboru miedzi i odwracalnej niedokrwistości syderoblastycznej. Zgłaszano sporadyczne przypadki przedawkowania trientyny. W przypadkach przyjęcia do 20 g zasady trientyny nie zgłoszono żadnych widocznych działań niepożądanych. Przyjęcie 40 g zasady trientyny powodowało samoograniczające się zawroty głowy i wymioty bez innych następstw klinicznych lub znaczących nieprawidłowości biochemicznych. W przypadku przedawkowania należy obserwować pacjenta, przeprowadzić odpowiednią analizę biochemiczną i zastosować leczenie objawowe. Brak specyficznego antidotum.
Istnieje jedynie ograniczona ilość danych dotyczących stosowania trientyny u kobiet w ciąży. Trientyna powinna być stosowana u kobiet w ciąży po starannym rozważeniu korzyści w porównaniu z ryzykiem leczenia u danej pacjentki. Ponieważ miedź jest niezbędna do prawidłowego wzrostu i rozwoju umysłowego płodu, konieczna może być modyfikacja dawki, by nie doszło do niedoboru miedzi u płodu i istotne jest ścisłe monitorowanie pacjentki w celu wykrycia ewentualnych nieprawidłowości u płodu i oceny stężeń miedzi w surowicy matki przez cały okres ciąży. W razie potrzeby, u dzieci urodzonych przez matki leczone trientyną należy obserwować stężenia ceruloplazminy i miedzi w surowicy.
Nie wiadomo, czy trientyna przenika do pokarmu kobiecego. Nie można wykluczyć zagrożenia dla noworodków i niemowląt. Należy podjąć decyzję, czy przerwać karmienie piersią, czy przerwać terapię trientyną, biorąc pod uwagę korzyści z karmienia piersią dla dziecka i korzyści z leczenia dla matki.
P.o., min. 1 h przed posiłkiem lub 2 h po posiłku i w odstępie min. 1 h od podania innego leku, spożycia pokarmu lub mleka. Tabletki powlekane można dzielić. Nie ma potrzeby modyfikacji dawki u osób z zaburzeniami czynności nerek ani u osób z zaburzeniami czynności wątroby.
Dorośli. Zalecana dawka wynosi 450–975 mg/d trientyny – zasady (nie w mg tetrachlorowodorku, w jakiej trientyna występuje w preparacie) w 2–4 daw. podz. Dawka początkowa odpowiada na ogół najmniejszej dawce z podanego zakresu, następnie dawkę należy dostosować zależnie od odpowiedzi klinicznej pacjenta.
U osób w podeszłym wieku zaleca się ostrożny dobór dawki, zwykle rozpoczynając od dolnej granicy zakresu dawkowania zalecanego dla dorosłych, uwzględniając większą częstość występowania zaburzeń czynności wątroby, nerek lub serca, a także chorób towarzyszących lub innego leczenia farmakologicznego. Zalecana dawka dla pacjentów pierwotnie wykazujących objawy wątrobowe jest taka sama jak zwykle zalecana dawka dla dorosłych, zaleca się jednak monitorowanie pacjentów z objawami wątrobowymi co 2–3 tyg., po rozpoczęciu leczenia. Zalecana dawka u pacjentów pierwotnie wykazujących objawy neurologiczne jest taka sama jak zwykle zalecana dawka dla dorosłych. Zwiększenie dawki powinno jednak odbywać się ostrożnie i być dostosowane do odpowiedzi klinicznej, takiej jak nasilenie drżenia, ponieważ po rozpoczęciu leczenia pacjenci mogą być narażeni na pogorszenie stanu neurologicznego. Zaleca się także monitorowanie pacjentów z objawami neurologicznymi co 1–2 tyg. po rozpoczęciu leczenia, do momentu osiągnięcia dawki docelowej.
Dzieci. Dawka początkowa dla dzieci i młodzieży jest niższa niż w przypadku dorosłych i zależy od wieku oraz masy ciała. Tabletki powlekane: dawka wynosi na ogół 225–600 mg/d trientyny – zasady (nie w mg tetrachlorowodorku trientyny) w 2–4 daw. podz. Nie określono bezpieczeństwa stosowania ani skuteczności trientyny u dzieci w wieku poniżej 5 lat.
Trientyna nie ma wpływu lub wywiera nieistotny wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn.
w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł
Pulmonolog – czym się zajmuje, jakie choroby leczy?
Gastrolog (gastroenterolog) - czym się zajmuje, jakie choroby leczy?
