×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Nieprzejrzysta rogówka (bielmo rogówki, inne zaburzenia przezierności rogówki)

prof. dr hab. Zbigniew Zagórski
Ośrodek Chirurgii Oka Prof. Zbigniewa Zagórskiego, Nałęczów

Rogówka jest przednią, przezroczystą częścią gałki ocznej (zob. Budowa narządu wzroku), której prawidłowe funkcjonowanie jest niezbędne do dobrego widzenia.

Co to jest i jakie są przyczyny?

Zmniejszenie przejrzystości rogówki występuje w licznych chorobach tej części oka. Przyczyną mogą być zmiany wrodzone (np. zespół Petersa), choroby metaboliczne (np. mukopolisacharydozy), urazy, stany zapalne, dystrofie (choroby warunkowane genetycznie, zwykle obustronne) i zwyrodnienia (choroby nabyte, zwykle jednostronne) rogówki. Należy także pamiętać o jatrogennych (wywołanych stosowaniem leków) przyczynach zaburzeń przejrzystości rogówki.

Do najgroźniejszych należy stosowanie przez chorego w domu kropli znieczulających (np. proksymetakaina), które mogą powodować ciężkie, niegojące się neurotroficzne (spowodowane uszkodzeniem nerwów rogówkowych) owrzodzenia. Stosowanie tych kropli w warunkach domowych jest absolutnie przeciwwskazane.

Jak często występuje?

Zaburzenia przejrzystości rogówki są częstym objawem wyżej wymienionych stanów i jedną z ważniejszych przyczyn zgłaszania się chorych do okulisty.

Jak się objawia?

Głównym objawem zaburzenia przejrzystości rogówki jest pogorszenie ostrości wzroku (zob. Badanie ostrości wzroku): od minimalnego zaburzenia i zamglenia widzenia do prawie całkowitej jego utraty (jest ono wtedy ograniczone do poczucia światła lub ruchu ręki przed okiem). Mogą temu towarzyszyć inne dolegliwości charakterystyczne dla choroby będącej przyczyną zaburzeń (ból, łzawienie, wydzielina surowicza, śluzowa lub ropna, zadrażnienie gałki ocznej).

We wczesnych okresach choroby widzenie może się zmieniać (pogarszać lub poprawiać). W późnych okresach utrwalonego zmętnienia rogówki (bielma) widzenie stabilizuje się na różnym poziomie. Zależy to od lokalizacji i intensywności zmętnienia, przy czym najgroźniejsze są zmętnienia centralnej części rogówki, zwłaszcza obejmujące oś widzenia. Pozostałe dolegliwości zwykle ustępują.

Co robić w razie wystąpienia objawów?

Nagle pogorszenie widzenia zawsze powinno być sygnałem dla chorego, aby zgłosił się do najbliższego okulisty lub na ostry dyżur okulistyczny. Chory często nie ma możliwości odróżnienia przyczyny pogorszenia widzenia, która może dotyczyć rogówki, jednej ze struktur we wnętrzu gałki ocznej lub całego układu wzrokowego. Jeśli chodzi o zaburzenia widzenia wynikające z utraty przejrzystości rogówki, szczególnie pilne są stany wywołane urazem chemicznym. W takim przypadku natychmiast należy płukać gałkę oczną dostępnym obojętnym płynem i jak najszybciej dostać się na oddział okulistyczny w celu dalszego leczenia. Natychmiastowej interwencji wymaga także ostry atak jaskry, powodujący obok charakterystycznych objawów znaczny obrzęk rogówki, a także ostre zapalenia rogówki, które zwykle przebiega z bólem, zaczerwienieniem gałki ocznejobecnością wydzieliny. Pozostałe stany związane z zaburzeniem przejrzystości rogówki (zwyrodnienia, dystrofie, obrzęk rogówki po operacji zaćmy) na ogół nie wymagają pilnego zgłoszenia się do okulisty.

Jak lekarz stawia diagnozę?

Rozpoznanie przez okulistę opiera się na zebraniu wywiadu oraz badaniu przedmiotowym w lampie szczelinowej (zob. Badanie w lampie szczelinowej). Lekarz bada także ostrość wzroku i ciśnienie wewnątrzgałkowe (zob. Badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego). Stosuje się też nowsze metody obrazowania rogówki, jak OCT, mikroskopia konfokalna, topografia rogówki, a także pachymetria (pomiar grubości rogówki). W przypadku zapaleń rogówki może się okazać konieczna identyfikacja drobnoustrojów i ich wrażliwości na antybiotyki. W dystrofiach wskazane może być badanie genetyczne.

Jakie są sposoby leczenia?

Leczenie zaburzeń przejrzystości rogówki zależy od ich przyczyny. Omówiono je w rozdziałach dotyczących poszczególnych jednostek wywołujących zaburzenia przezierności rogówki. W większości zapaleń rogówki stosuje się leczenie farmakologiczne. W bardzo ciężkich stanach, przebiegających z destrukcją rogówki, może się okazać niezbędne leczenie chirurgiczne (np. przeszczepy błony owodniowej, przeszczepy rogówki „na gorąco” – wykonywane w trybie nagłym). Utrwalone zmętnienia (bielma) oraz choroby przewlekłe (dystrofie, zwyrodnienia), jeśli powodują znaczne pogorszenie widzenia i pogarszają jakość życia, powinny skłonić do rozważenia zabiegów chirurgicznych. Należą do nich, w zależności od lokalizacji zmętnień, keratektomie (laserowe lub mechaniczne usunięcie powierzchownych warstw rogówki) oraz przeszczepy rogówki (warstwowe przednie i tylne oraz drążące). Przeszczepy rogówki mają znacznie gorsze rokowanie u dzieci i np. w zespole Petersa zaleca się raczej wykonanie irydektomii optycznej niż przeszczep.

Leczenie stanów ostrych oraz ich następstw może trwać od kilku dni lub tygodni do wielu lat. Zależy to od czynnika wywołującego, ciężkości choroby, nawrotów i wielu innych czynników. Skłonność do nawrotów mają szczególnie owrzodzenia wirusowe rogówki wywołane wirusem opryszczki, które mogą wymagać ostatecznie przeszczepu rogówki.

Zagrożenia związane z leczeniem obejmują jatrogenne skutki stosowanych leków oraz powikłania związane z zabiegami chirurgicznymi. Korzyści z leczenia to opanowanie stanów ostrych, które nieleczone mogą doprowadzić do utraty widzenia, a nawet oka, a także poprawa ostrości wzroku w stanach przewlekłych oraz bielmach rogówki.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Całkowite wyleczenie możliwe jest w znacznej liczbie stanów ostrych. W utrwalonych bielmach i zwyrodnieniach możliwa jest poprawa widzenia po zabiegach chirurgicznych i przeszczepach rogówki. Na ogół po zakończeniu leczenia możliwy jest powrót do normalnej aktywności. Decydować powinien o tym chory wraz z lekarzem prowadzącym.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?

W zależności od ustaleń z lekarzem wskazane mogą być okresowe kontrole. Należy unikać nawet drobnych urazów rogówki, pocierania oka, leczyć objawy suchego oka oraz zapalenia brzegów powiek. Do lekarza należy zgłosić się natychmiast po wystąpieniu nowych niepojących objawów (pogorszenie widzenia, zadrażnienie, ból, wydzielina itd.).

Co robić, aby uniknąć zachorowania?

Należy zmniejszać ryzyko urazów oka, np. przez noszenie okularów ochronnych, a także zakażeń oka, zachowując odpowiednią higienę (mycie rąk, niedotykanie oczu brudnymi palcami itd.).

23.01.2014
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta