Ustalenie stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu

Obecnie obowiązuje Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r. (Dz.U. Nr 234, poz. 1974) w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania, a także Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 8 sierpnia 2003 r. (Dz.U. Nr 163, poz. 1578) w sprawie ustalenia stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz związku śmierci żołnierzy ze służbą wojskową wskutek wypadku lub choroby.

Zgodnie z wyżej wymienionymi aktami prawnymi, szacując uszczerbek na zdrowiu, opieramy się na zasadach przedstawionych poniżej:

1. Przy pogorszeniu ostrości wzroku lub utracie wzroku jednego lub obojga oczu uszczerbek na zdrowiu określa się według następującej tabeli:
   
   

   Vod Vos	1,0	0,9	0,8	0,7	0,6	0,5	0,4	0,3	0,2	0,1	0
   	Procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu
   1,0	0	2,5	5	7,5	10	12,5	15	20	25	30	35
   0,9	2,5	5	7,5	10	12,5	15	20	25	30	35	40
   0,8	5	7,5	10	12,5	15	20	25	30	35	40	45
   0,7	7,5	10	12,5	15	20	25	30	35	40	45	50
   0,6	10	12,5	15	20	25	30	35	40	45	50	55
   0,5	12,5	15	20	25	30	35	40	45	50	55	60
   0,4	15	20	25	30	35	40	45	50	55	60	65
   0,3	20	25	30	35	40	45	50	55	60	65	70
   0,2	25	30	35	40	45	50	55	60	65	70	80
   0,1	30	35	40	45	50	55	60	65	70	80	90
   0	35	40	45	50	55	60	65	70	80	90	100
   Vod – ostrość wzroku do dali oka prawego Vos – ostrość wzroku do dali oka lewego

   
   Uwaga: Ostrość wzroku zawsze określa się po korekcji szkłami okularowymi zarówno przy zmętnieniu rogówki lub soczewki, jak i przy współistnieniu uszkodzenia siatkówki lub nerwu wzrokowego.
   Utrata wzroku jednego oka z wyłuszczeniem gałki ocznej – 38%
   Porażenie nastawności (akomodacji) — przy zastosowaniu szkieł korygujących:
   a) jednego oka – 15%
   b) oboje oczu – 30%
   Koncentryczne zawężenie pola widzenia określa się wg podanej niżej tabeli.
   
   

   Zwężenie do	Nienaruszone drugie oko	W obojgu oczach	Przy ślepocie drugiego oka
   60°	0	0	35%
   50°	5%	15%	45%
   40°	10%	25%	55%
   30°	15%	50%	70%
   20°	20%	80%	85%
   10°	25%	90%	95%
   <10°	35%	95%	100%

   
   
2. Połowicze niedowidzenia:
   a) dwuskroniowe – 60 %
   b) dwunosowe – 30%
   c) jednoimienne – 25%
   d) jednoimienne górne – 10%
   e) jednoimienne dolne – 40%
3. Utrata funkcji soczewki po operacyjnym usunięciu zaćmy pourazowej, bezsoczewkowość pourazowa, przy braku jednoczesnego pojedynczego widzenia obuocznego:
   a) w jednym oku – 25%
   b) w obu oczach – 40%
4. Usunięcie zaćmy pourazowej ze wszczepieniem sztucznej soczewki wewnątrzgałkowej:
   a) w jednym oku – 15%
   b) w obojgu oczach – 30%
5. Zaburzenia w drożności przewodów łzowych (łzawienie):
   a) w jednym oku – 10%
   b) w obojgu oczach – 15%
6. Przewlekłe zapalenie spojówek – 10%
7. Wytrzeszcz tętniący – w zależności od stopnia – 50–100%

Uszczerbek na zdrowiu z powodu wielu chorób jest określany wg tabeli ostrości wzroku.

Należą do nich:

1. uszkodzenie gałki ocznej wskutek urazów tępych:
   a) rozdarcie naczyniówki jednego oka
   b) zapalenie naczyniówki i siatkówki jednego oka, powodujące zaburzenia widzenia centralnego lub obwodowego
   c) otwór w plamce jednego oka
   d) zanik nerwu wzrokowego
2. uszkodzenie gałki ocznej wskutek urazów drążących:
   a) blizny rogówki lub twardówki (garbiak twardówki)
   b) zaćma pourazowa (uszkodzenie soczewki)
   c) ciało obce wewnątrzgałkowe powodujące pogorszenie ostrości wzroku
3. uszkodzenie gałki ocznej wskutek urazów chemicznych i termicznych
4. zaćma pourazowa.

Chorobami, w których w określeniu wartości uszczerbku na zdrowiu pomocna jest nie tylko tabela ostrości wzroku, ale również tabela koncentrycznego zawężenia pola widzenia, są:

1. odwarstwienie siatkówki jednego oka,
2. jaskra (z zastrzeżeniem, że ogólny procent uszczerbku na zdrowiu nie może wynosić więcej niż 35% za jedno oko i 100% za oboje oczu).

Wspomniane Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r. oraz Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 8 sierpnia 2003 r. nie są jedynymi dokumentami, którymi można się posłużyć, oceniając uszczerbek na zdrowiu. Polskie Towarzystwo Medycyny Ubezpieczeniowej opracowało w 2006 r. własny schemat rekomendacji odnośnie do uszczerbku na zdrowiu. Właściwie ma on układ zbliżony do powyższych aktów prawnych, ale w niektórych chorobach (przedstawionych poniżej) wysokość uszczerbku jest nieco inna:

1. zapalenie spojówek – 1–10%
2. zaburzenie drożności przewodów łzowych
3. jedno oko – 5–10%
4. oboje oczu – 10–15%
5. wyłuszczenie gałki ocznej – 40%
6. wytrzeszcz tętniący – 35–100%
7. jednooczne ubytki pola widzenia – 1–15%
8. odwarstwienie siatkówki – wg tabeli ostrości wzroku i pola widzenia, ale nie mniej niż 3%
9. jaskra – wg tabeli ostrości wzroku i pola widzenia, ale nie mniej niż 3% i nie więcej niż 35% za jedno oko i 100% za oboje oczu.

W przypadku:

1. uszkodzenia gałki wskutek urazów tępych,
2. uszkodzenia gałki wskutek urazów drążących,
3. uszkodzenia gałki wskutek urazów chemicznych i termicznych,

orzekamy uszczerbek w wysokości 1–5% przy defekcie kosmetycznym, nawet jeśli jest zachowana pełna ostrość wzroku.

Zalecenia Polskiego Towarzystwa Medycyny Ubezpieczeniowej do oceny uszczerbku na zdrowiu przypadków okulistycznych wydają się bardziej sprawiedliwe. Istnieje możliwość oceny stopnia zaawansowania choroby (zapalenie spojówek, łzawienie) i dopasowania wielkości procentowego uszczerbku z proponowanego zakresu. Niektórym chorobom przyznano także minimalną gwarantowaną wysokość uszczerbku, nawet jeśli ostrość wzroku jest pełna (odwarstwienie siatkówki, jaskra).