×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Hipoglikemia polekowa

Co to jest hipoglikemia polekowa i jakie są jej przyczyny?

Hipoglikemia (inaczej niedocukrzenie) to zmniejszenie stężenia glukozy we krwi poniżej dolnej granicy normy (<3,9 mmol/l [70mg/dl]) niezależnie od tego, czy towarzyszą temu objawy.

Hipoglikemia polekowa zwykle wiąże się z podaniem nieadekwatnej, zbyt dużej dawki insuliny lub niektórych leków doustnych stosowanych w leczeniu cukrzycy (z grupy tzw. pochodnych sulfonylomocznika). Na stężenie glukozy we krwi wpływ mają spożywane posiłki oraz wysiłek fizyczny. Gdy chory pominie posiłek, zje mniej niż zwykle lub zwiększy aktywność fizyczną, nawet stale stosowane, niezwiększane dawki leków mogą doprowadzić do niedocukrzenia. Do rozwoju hipoglikemii polekowej może także dojść po spożyciu alkoholu.

Jak często występuje hipoglikemia polekowa?

Szacuje się, że w cukrzycy typu 1 (ten typ cukrzycy wymaga leczenia insuliną) niedocukrzenie może występować nawet u 10% chorych. Częstość występowania hipoglikemii w cukrzycy typu 2 jest znacznie mniejsza, nawet jeśli stosuje się preparaty insuliny. Niemniej jednak każdy pacjent chory na cukrzycę powinien mieć świadomość, że może u niego dojść do hipoglikemii i znać zasady postępowania w razie jej wystąpienia.

Jak się objawia hipoglikemia polekowa?

Hipoglikemia może się objawiać jako:

  • nudności,
  • bóle głowy,
  • obfite poty,
  • uczucie kołatania serca,
  • drżenie rąk,
  • uczucie głodu.

W przypadku znacznego zmniejszenia stężenia glukozy we krwi (<3,0 mmol/l [54 mg/dl]) może dojść do objawów ze strony układu nerwowego, takich jak:

  • senność,
  • trudności w mówieniu,
  • zaburzenia koordynacji,
  • nietypowe zachowanie,
  • zaburzenia widzenia,
  • nieprzyjemne uczucie mrowienia lub drętwienia (tzw. parestezje).

W skrajnych przypadkach niedocukrzenie może prowadzić do wystąpienia śpiączki.

Uwaga!

Niedocukrzenie może przebiegać początkowo bez żadnych objawów. Dzieje się tak najczęściej u chorych z długo trwającą cukrzycą lub u chorych, u których w przeszłości wielokrotnie wystąpiły epizody hipoglikemii. U tej grupy chorych pierwszym objawem niedocukrzenia może być utrata przytomności.

Co robić w przypadku wystąpienia objawów hipoglikemii polekowej?

Każdy chory (lub opiekun chorego) na cukrzycę musi być świadomy, że może u niego dojść do niedocukrzenia. Postępowanie zależy od stopnia nasilenia objawów hipoglikemii. Warto nosić na nadgarstku opaskę informującą o cukrzycy na wypadek ciężkiej hipoglikemii, do której może dojść np. w miejscu publicznym. Znacznie ułatwi to pomoc zarówno świadkom zdarzenia, jak i zespołowi ratownictwa medycznego.

W przypadku hipoglikemii łagodnej pacjent jest w stanie sam sobie pomóc. W razie wystąpienia niepokojących objawów (opisanych powyżej) należy niezwłocznie oznaczyć stężenie glukozy we krwi za pomocą glukometru. Po potwierdzeniu niedocukrzenia należy przyjąć doustnie cukry proste (np. cukier w kostkach, specjalne tabletki lub żele z glukozą, słodka herbata lub napoje słodzone typu coca-cola). Następnie, aby zmniejszyć ryzyko nawrotu niedocukrzenia, należy zjeść posiłek zawierający cukry złożone, np. pieczywo lub inne produkty zbożowe. Nie zaleca się spożywania czekolady lub batoników, ponieważ zawarte w nich tłuszcze mogą opóźniać wchłanianie cukrów i tym samym utrudniać leczenie hipoglikemii. Do czasu ustąpienia objawów należy powstrzymywać się od aktywności fizycznej. Po około godzinie należy skontrolować stężenie glukozy we krwi.

W przypadku pacjentów leczonych za pomocą osobistej pompy insulinowej zaleca się zaprzestanie podawania insuliny (wyłączenie pompy), spożycie 15 g glukozy oraz kontrolę stężenia glukozy we krwi po 15 minutach. W razie utrzymywanie się niedocukrzenia, postępowanie należy powtórzyć.

Hipoglikemia ciężka to sytuacja, gdy chory na cukrzycę wymaga pomocy innej osoby. W przypadku osoby przytomnej, która jest w stanie połykać, postępowanie jest analogiczne do tego, które stosujemy w hipoglikemii łagodnej.

W przypadku hipoglikemii ciężkiej u chorego nieprzytomnego lub z zaburzeniami połykania nie należy podawać nic słodkiego do ust, ponieważ grozi to zachłyśnięciem. Należy niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe (tel. 112 lub 999), ponieważ konieczne będzie podanie glukozy dożylnie. W warunkach domowych, w czasie oczekiwania na karetkę można podać 1 mg glukagonu podskórnie lub domięśniowo (dostępne są specjalne ampułkostrzykawki wydawane na receptę). Glukagon jest jednak przeciwwskazany u pacjentów leczonych lekami doustnymi lub po spożyciu alkoholu.

Dalsze postępowanie ustali zespół ratownictwa medycznego po zbadaniu pacjenta i podaniu leków. W przypadku ciężkiej hipoglikemii może być konieczny pobyt w szpitalu.

Jakie są metody leczenia hipoglikemii polekowej?

Doraźne postępowanie w czasie hipoglikemii obejmuje podanie glukozy w formie doustnej bądź dożylnej. Każdy epizod hipoglikemii wymaga dokładnego przeanalizowania z diabetologiem lub lekarzem rodzinnym w celu ustalenia przyczyny. Konieczna może być modyfikacja dawkowania leków. Niezwykle istotne jest także omówienie z lekarzem regularności spożywania posiłków, dostosowywania dawki insuliny do planowanej aktywności fizycznej oraz prawidłowej techniki podawania insuliny.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie hipoglikemii polekowej?

Doraźne leczenie hipoglikemii polekowej jest zwykle skuteczne i pozwala na przywrócenie prawidłowego stężenia glukozy we krwi. Należy jednak pamiętać, że ciężkie niedocukrzenie może być stanem bezpośredniego zagrożenia życia. Hipoglikemia, nawet jednorazowa, a w szczególności nawracająca, może powodować powikłania w układzie krążenia, układzie nerwowym oraz w obrębie dna oka.

Poprzez odpowiednią modyfikację stylu życia oraz dobranie optymalnych dawek leków można zminimalizować ryzyko wystąpienia hipoglikemii. Ostatnio pojawiła się również możliwość stosowania systemu ciągłego monitorowania glikemii (CGMS). Jest to urządzenie, składające się z niewielkiego czujnika umieszczanego pod skórą, który wykonuje wiele pomiarów stężenia glukozy w ciągu doby. Dane są następnie przekazywane do odbiornika i analizowane. Ułatwia to szybkie wychwycenie zmian stężenia glukozy oraz ewentualną reakcję w wypadku bezobjawowej hipoglikemii.

08.01.2020
Zobacz także
  • Samokontrola, czyli na co należy zwrócić uwagę przy pomiarze stężenia glukozy we krwi za pomocą glukometru
  • Kryteria wyrównania cukrzycy
  • Insulina
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta