Ministerstwo Zdrowia odpowiada na pytania, od dwóch tygodni masowo kierowane do resortu przez ratowników medycznych. Medycyna Praktyczna jako pierwsza publikuje treść tych odpowiedzi.
Fot. Cezary Aszkiełowicz / Agencja Gazeta
Pytania trafiały do Ministerstwa Zdrowia w ciągu ostatnich dwóch tygodni, jako element akcji protestacyjnej ratowników. Pytania były podpisane, wysyłane mailem pojedynczo. Dotyczyły organizacji systemu. Cała akcja ma nagłośnić sytuację finansową ratowników. Ratownicy domagają się podwyżek takich, jakie dostały pielęgniarki wchodzące w skład zespołów ratownictwa medycznego – tzn. 1600, a nie 800 zł brutto (do 2018 roku).
Resort zdrowia tłumaczy, że różnice w zaróbkach pielęgniarek i ratowników wynikają z różnych sposobów finansowania systemu ratownictwa i ochrony zdrowia. Wyjaśnia też, że resort nie odpowiada bezpośrednio za wysokość zarobków ratowników, ponieważ nie jest ich pracodawcą. Odpowiada też na pytania dotyczące ujednolicenia sprzętu w karetkach (w tym mierników czadu), finansowania staży, sytuacji ratowników ze średnim wykształceniem, wreszcie studiów pomostowych dla ratowników, na wzór tych które zostały zaproponowane pielęgniarkom.
Poniżej informacja z Ministerstwa Zdrowia.
1. Dlaczego dodatek dla pielęgniarek, tzw. „zembalowe”, może być wypłacane z rezerw budżetu NFZ (notabene przeznaczonego na leczenie Polaków, a nie na dodatki dla personelu), a dla ratowników musi być wypłacany z budżetu na PRM? Czy dodatek dla pielęgniarek, które były zatrudnione u podwykonawców, będzie wypłacany z rezerw budżetu NFZ, czy z budżetu PRM?
Ratownictwo medyczne nie jest finansowane ze składek na ubezpieczenie zdrowotne. Zgodnie z art. 46 ustawy z dnia 8 września 2008 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym zadania zespołów ratownictwa medycznego są finansowane z budżetu państwa z części, których dysponentami są poszczególni wojewodowie. Środki na finansowanie ww. zadań w myśl art. 49 tej ustawy, wojewoda przekazuje Narodowemu Funduszowi Zdrowia w formie dotacji celowej. W związku z powyższym wynagrodzenia pracowników, w tym podwyżki jako jeden ze składników kosztów funkcjonowania zespołów ratownictwa medycznego są ponoszone z budżetu państwa. Odnosząc się do pytania o źródło finansowania podwyżek dla ratowników medycznych w zespołach ratownictwa medycznego, dyspozytorów medycznych oraz pielęgniarek i położnych zatrudnionych u podwykonawców w systemie PRM, wskazać trzeba, że Minister Rozwoju i Finansów sprawując ogólną kontrolę realizacji dochodów i wydatków budżetu państwa (art. 174 pkt 1 ustawy o finansach publicznych) dostrzegł w budżetach wojewodów w rozdziale 85156 – Składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz świadczenia dla osób nieobjętych obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego niższe wykonanie tych wydatków w związku ze zmniejszająca się liczbą osób bezrobotnych. Tak więc środki na podwyżki wynagrodzeń w systemie PRM mają być w pierwszej kolejności pozyskiwane w wyniku przeniesienia wydatków z rozdz. 85156 do rozdz. 85141 – ratownictwo medyczne.
Pielęgniarki zatrudnione u podwykonawców wykonują zadania finansowane ze środków na zadania zespołów ratownictwa medycznego. W przypadku objęcia podwyżkami tej grupy zawodowej (obecnie trwają prace w tym zakresie) środki na podwyżki będą przekazywane zgodnie z zapisami przywołanej w pkt 1 ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym, przez wojewodów w formie dotacji dla NFZ.
2. Dlaczego w ustawie o ustalaniu minimalnych wynagrodzeń w ochronie zdrowia ratownicy (najliczniejsza grupa zawodowa Systemu PRM) są ujęci w grupie „Inne zawody medyczne”?
Przepisy procedowanej obecnie w Senacie ustawy z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalenia najniższego wynagrodzenia zasadniczego pracowników wykonujących zawody medyczne zatrudnionych w podmiotach leczniczych (druki senackie nr 529 i 529 A) przyporządkowują pracowników wykonujących zawód medyczny do 10 grup zawodowych. Niewymienienie wprost z nazwy w tymże katalogu wszystkich zawodów medycznych nie oznacza, że osoby wykonujące zawód spełniający warunki określone w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej nie zostaną objęte zakresem ustawy. Zgodnie z definicją zawartą w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o działalności leczniczej, osobą wykonującą zawód medyczny jest oczywiście również osoba wykonująca zawód ratownika medycznego, dlatego też zostanie ona objęta zakresem podmiotowym ustawy. Zgodnie z ustawą, wysokość najniższego wynagrodzenia zasadniczego przysługującego pracownikom wykonującym zawód medyczny zatrudnionym w podmiocie leczniczym jest uzależniona od poziomu wykształcenia wymaganego na konkretnym stanowisku pracy, na którym zatrudniony jest dany pracownik (wykształcenie wyższe, średnie, w części przypadków również posiadanie specjalizacji). Podkreślić należy, że określenie w ustawie docelowej wysokości najniższych wynagrodzeń zasadniczych oraz wzajemnych relacji pomiędzy wynagrodzeniami dla poszczególnych kategorii zawodowych pracowników medycznych w żadnym miejscu nie wyłącza ogólnych przepisów prawa pracy normujących zasady ustalania wynagrodzenia za pracę.
3. Dlaczego minister zdrowia, działając świadomie i w ściśle określonym zamiarze, łamie zapisane w Kodeksie Pracy Art.18 3c prawo do jednakowego wynagrodzenia wraz ze wszystkimi jego składnikami (bez względu na ich nazwę czy charakter) za jednakową pracę lub pracę o jednakowej wartości?
Przede wszystkim podkreślenia wymaga, że Minister Zdrowia nie jest pracodawcą dla personelu medycznego zatrudnionego w jednostkach systemu PRM. Dlatego w pierwszej kolejności postulaty płacowe powinny być kierowane do dyrektorów podmiotów leczniczych będących dysponentami jednostek systemu PRM (posiadających w swoich strukturach zespoły ratownictwa medycznego lub szpitalne oddziały ratunkowe). Średnio miesięcznie na jeden zespół ratownictwa medycznego liczący od dwóch do trzech osób personelu medycznego przeznacza się z budżetu państwa kwotę 105 tys. zł. W opinii MZ powyższa suma pozwala na podjęcie rozmów z pracodawcami co do wygenerowania środków na podniesienie wynagrodzeń dla ratowników medycznych. Zwiększenie nakładów na ratownictwo medyczne w wysokości zaproponowanej przez stronę rządową, pozwalającej na przyznanie dodatku do wynagrodzenia w docelowej wysokości 800 zł miesięcznie brutto, przy jednoczesnym zwiększeniu wynagrodzeń przez pracodawców, umożliwiłoby wypełnienie postulatów środowiska ratowniczego.
4. Kiedy zostanie rozwiązany problem ochrony prawnej funkcjonariusza państwowego?
Już obecnie na mocy art. 5 ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym osoby, które udzielają pierwszej pomocy, kwalifikowanej pierwszej pomocy, czy też podejmujące medyczne czynności ratunkowe podlegają ochronie przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych. Art. 222 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. z 2016 r. poz. 1137 i 2138) mówi, iż "Kto narusza nietykalność cielesną funkcjonariusza publicznego lub osoby do pomocy mu przybranej podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3". Przedmiotem ochrony w tym przepisie jest nietykalność cielesna funkcjonariusza. Jeśli więc w związku lub podczas udzielania pierwszej pomocy, kwalifikowanej pierwszej pomocy lub podczas udzielania medycznych czynności ratunkowych, w stosunku do osób wykonujących te czynności, dojdzie do naruszenia nietykalności cielesnej, wówczas osoba, która była sprawcą tego czynu, podlegać powinna sankcji przewidzianej w tym przepisie. Innym przykładem jest art. 223 § 1 k.k. mówiący, iż "Kto, działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami lub używając broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu albo środka obezwładniającego, dopuszcza się czynnej napaści na funkcjonariusza publicznego lub osobę do pomocy mu przybraną podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10". Przedmiotem ochrony jest tutaj życie i zdrowie funkcjonariusza, a w pierwszej kolejności prawidłowość prowadzonych przez niego czynności, a także powaga urzędu (Komentarz do art. 5 ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym – J. Kycia). Projekt ustawy o zmianie ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym oraz niektórych innych ustaw (UD 149) rozszerza katalog osób, którym będzie przysługiwała ochrona przewidziana w k.k. dla funkcjonariuszy publicznych o:
1) osoby udzielające świadczeń zdrowotnych w szpitalnym oddziale ratunkowym,
2) dyspozytorów medycznych,
3) wojewódzkich koordynatorów ratownictwa medycznego.
Będzie to zapobiegało sytuacjom, w których osoby wzywające zespól ratownictwa medycznego, obecne na miejscu zdarzenia, pacjenci szpitalnych oddziałów ratunkowych i osoby im towarzyszące bezkarnie znieważają, grożą lub fizycznie atakują personel medyczny.
5. Kiedy można się spodziewać ujednolicenia sprzętu w karetkach? Obecnie każdy dysponent wyposaża zespoły wedle uznania. Jeśli system ma być państwowy, czy brane jest pod uwagę ujednolicenie zabudowy przedziałów medycznych i środków transportu medycznego?
Zgodnie z art. 36 ust. 2 ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym zespół ratownictwa medycznego jest wyposażony w specjalistyczny środek transportu sanitarnego, spełniający cechy techniczne i jakościowe określone w Polskich Normach przenoszących europejskie normy zharmonizowane. Norma PN:EN 1789 - Pojazdy medyczne i ich wyposażenie - ambulanse drogowe określa wymagania dla specjalistycznego środka transportu sanitarnego, jakim dysponuje zespół ratownictwa medycznego oraz jego wyposażenia. Wymagania zawarte w ww. normie znalazły odzwierciedlenie w zarządzeniu Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów w rodzaju ratownictwo medyczne. Tym samym w odniesieniu do wszystkich zespołów ratownictwa medycznego oraz ich wyposażenia już teraz obowiązują jednakowe wymagania. Ponadto Projekt ustawy o zmianie ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym oraz niektórych innych ustaw (UD 29) wprowadza w projektowanym art. 36 ust. 9 delegację do wydania rozporządzenia, w którym zostanie określone wyposażenie zespołów ratownictwa medycznego w wyroby medyczne oraz produkty lecznicze, uwzględniając rodzaje zespołów ratownictwa medycznego oraz kierując się zakresem medycznych czynności ratunkowych, do których uprawniony jest ratownik medyczny oraz pielęgniarka systemu.
Ponadto Projekt ustawy o zmianie ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym oraz niektórych innych ustaw (UD 29) wprowadza w projektowanym art. 36 ust. 9 delegację do wydania rozporządzenia, w którym zostanie określone wyposażenie zespołów ratownictwa medycznego w wyroby medyczne oraz produkty lecznicze, uwzględniając rodzaje zespołów ratownictwa medycznego oraz kierując się zakresem medycznych czynności ratunkowych, do których uprawniony jest ratownik medyczny oraz pielęgniarka systemu.
6. Jeżeli, biorąc pod uwagę zmiany wniesione ustawą o informacji w ochronie zdrowia (staże ratowników są uregulowane głównie ustawą o Państwowym Ratownictwie Medycznym) nakłada się obowiązek odbycia stażu przez absolwentów kierunku ratownictwo medyczne, to kto będzie finansował ten staż, czy będzie niepłatny w ramach np. wolontariatu? Czy opiekun stażu z racji długotrwałego wykonywania nadzoru i oceny tego nadzoru, co wiąże się z dodatkowymi obowiązkami, będzie dodatkowo wynagradzany?
Zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym, w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia oraz niektórych innych ustaw, po dniu 30 września 2016 r. kwalifikacje do wykonywania zawodu ratownika medycznego będą mogły uzyskać osoby, które ukończą studia na kierunku studiów związanym z kształceniem w zakresie ratownictwa medycznego, obejmujące co najmniej 2455 godzin kształcenia i co najmniej 80 punktów ECTS w zakresie ratownictwa medycznego i uzyskają tytuł zawodowy licencjata oraz odbędą sześciomiesięczną praktykę w podmiotach leczniczych, o których mowa w art. 89 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, będących dysponentami jednostek systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne oraz złożą z wynikiem pozytywnym Państwowy Egzamin z Ratownictwa Medycznego. Należy jednocześnie podkreślić, iż zgodnie z ww. przepisem jest to praktyka, do której przystępuje osoba, która rozpoczęła studia wyższe na kierunku studiów związanym z kształceniem w zakresie ratownictwa medycznego i złożyła ostatni wymagany planem studiów egzamin. Odnosząc się do kwestii finansowania praktyki, informujemy, iż praktyka jest elementem procesu kształcenia i to uczelnia, która jest autonomiczna we wszystkich obszarach swojego działania na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym, opracowując program kształcenia oraz sposoby weryfikacji zakładanych efektów kształcenia, jest zobowiązana zorganizować swoim studentom praktykę.
Jednocześnie informujemy, iż obecnie w Ministerstwie Zdrowia trwają prace nad nowelizacją ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym. Projektowane zmiany obejmują między innymi zmianę przepisów zawartych w art. 10 ust. 1 pkt 4 ustawy o PRM oraz w części dotyczącej wykreślenia obowiązku realizowania sześciomiesięcznej praktyki w ramach studiów. Zgodnie z przyjętymi założeniami kształcenie według nowych przepisów miałoby się rozpocząć po dniu 30 września 2018 r. Jednakże należy podkreślić, iż do czasu wejścia w życie projektowanych przepisów uczelnie prowadzące kształcenie na kierunku studiów związanym z kształceniem w zakresie ratownictwa medycznego są zobowiązane w programie kształcenia uwzględniać przewidzianą planem studiów praktykę. Z uwagi na fakt, że praktyka jest częścią studiów, uczelnia prowadząca działalność dydaktyczną w dziedzinie nauk medycznych, na której są prowadzone studia wyższe na kierunku studiów związanym z kształceniem w zakresie ratownictwa medycznego, wydaje skierowanie na praktykę i zabezpiecza jej organizację, w tym ustala opiekuna praktyki. Osoba odbywająca praktykę wykonuje czynności wynikające z ramowego programu praktyki pod bezpośrednim nadzorem ww. opiekuna. Opiekunem może być lekarz systemu lub pielęgniarka systemu lub ratownik medyczny, wykonujący zawód w podmiocie leczniczym będącym dysponentem jednostek systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne, posiadający co najmniej 5-letni staż pracy w zawodzie. Praktyka odbywa się w podmiotach leczniczych, o których mowa w art. 89 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (są to podmioty lecznicze utworzone lub prowadzone przez uczelnię medyczną lub podmioty lecznicze-udostępniający mające umowy z uczelniami medycznymi) będących dysponentami jednostek systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne. Mając na uwadze, iż praktyka jest elementem procesu kształcenia, a opiekuna wskazuje uczelnia, która jest autonomiczna w zakresie swojej działalności, kwestia dotycząca wynagrodzenia dla opiekuna pozostaje w gestii uczelni.
7. Czy jest możliwość wprowadzenia ścieżki kariery, stopniowania kariery ratownika, np. młodszy ratownik, starszy ratownik?
Stanowiska pracy oraz kwalifikacje wymagane od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami określa załącznik do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 lipca 2011 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami. W ww. rozporządzeniu wskazane są stanowiska - starszy asystent ratownik medyczny, asystent ratownik medyczny, młodszy asystent ratownik medyczny, starszy ratownik medyczny, ratownik medyczny. Wymagane kwalifikacje wraz ze wskazaniem liczby lat pracy w zawodzie lub innych dodatkowych kwalifikacji dla ww. stanowisk są następujące:
1) Starszy asystent-ratownik medyczny - tytuł zawodowy licencjata na kierunku ratownictwo medyczne lub tytuł licencjata uzyskany po ukończeniu studiów wyższych pierwszego stopnia, które rozpoczęły się przed dniem 1 października 2008 r., na innym kierunku niż ratownictwo medyczne w specjalności ratownictwo medyczne lub medycyna ratunkowa stopień naukowy doktora w dziedzinie nauk medycznych lub w dziedzinie nauk o zdrowiu oraz 5 lat pracy w zawodzie ratownik medyczny.
2) Asystent-ratownik medyczny - tytuł zawodowy licencjata na kierunku ratownictwo medyczne lub tytuł licencjata uzyskany po ukończeniu studiów wyższych pierwszego stopnia, które rozpoczęły się przed dniem 1 października 2008 r., na innym kierunku niż ratownictwo medyczne w specjalności ratownictwo medyczne lub medycyna ratunkowa 5 lat pracy w zawodzie ratownik medyczny lub 3 lata pracy w zawodzie ratownik medyczny oraz tytuł magistra na kierunku zdrowie publiczne.
3) Młodszy asystent-ratownik medyczny - tytuł zawodowy licencjata na kierunku ratownictwo medyczne lub tytuł licencjata uzyskany po ukończeniu studiów wyższych pierwszego stopnia, które rozpoczęły się przed dniem 1 października 2008 r., na innym kierunku niż ratownictwo medyczne w specjalności ratownictwo medyczne lub medycyna ratunkowa
i 3 lata pracy w zawodzie ratownik medyczny.4) Starszy ratownik medyczny - kwalifikacje określone w przepisach ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym, 3 lata pracy w zawodzie.
5) Ratownik medyczny- kwalifikacje określone w przepisach ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym.
8. Kiedy powstanie samorząd ratowników? Dlaczego ministerstwo nie wyraża tzw. zgody kierownictwa na powstanie samorządu?
Na wstępie wskazać należy, że zgodnie z art. 17 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej:
1. W drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony.
2. W drodze ustawy można tworzyć również inne rodzaje samorządu. Samorządy te nie mogą naruszać wolności wykonywania zawodu ani ograniczać wolności podejmowania działalności gospodarczej.
W polskim ustawodawstwie nie został więc ustanowiony obowiązek tworzenia samorządów zawodowych i chociaż w samej ochronie zdrowia funkcjonuje ponad dwadzieścia zawodów medycznych, to jednak tylko kilka spośród nich ma samorząd zawodowy. Należy mieć na uwadze, że zadanie sprawowania pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu, w odniesieniu do osób wykonujących zawód ratownika medycznego jest realizowane przez szereg podmiotów, w tym pracodawców i konsultantów: krajowego i wojewódzkich w dziedzinie medycyny ratunkowej. Ponadto aktualnie funkcjonuje wiele organizacji powołanych do reprezentowania i obrony praw oraz interesów zawodowych ratowników medycznych, które działają w formie związków zawodowych, ale także innych dobrowolnych zrzeszeń.
Ratownicy medyczni podlegają już obecnie co najmniej trzem reżimom odpowiedzialności: dyscyplinarnej (odpowiedzialność porządkowa za naruszenie obowiązków pracowniczych), cywilnej (z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania w przypadku osób udzielających świadczeń na podstawie umów cywilnoprawnych oraz w przypadku wyrządzenia osobie trzeciej szkody majątkowej albo krzywdy) i karnej. Należy też wskazać, że w projekcie ustawy o zmianie ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym oraz niektórych innych ustaw, który dnia 12 października 2016 r. został przyjęty przez Kierownictwo MZ, z zaleceniem skierowania do uzgodnień i konsultacji publicznych zawartych zostało wiele regulacji dotyczących monitorowania i nadzorowania wykonywania zawodu ratownika medycznego m.in. co do:
- utworzenia rejestru ratowników medycznych, pozwalającego na monitorowanie ich liczby, miejsca zatrudnienia, zachowania ciągłości w wykonywaniu zawodu, realizacji prawa i obowiązku rozwoju zawodowego;
- wydawania przez wojewodów prawa wykonywania zawodu ratownika medycznego;
- utraty albo wygaśnięcia prawa wykonywania zawodu. Tym samym należy uznać, że na obecnym etapie wprowadzenie samorządu ratowników medycznych nie znajduje uzasadnienia. Po wejściu w życie nowelizacji ustawy o PRM wiele spośród czynności realizowanych zwykle przez samorządy zawodowe, będzie wykonywanych na poziomie wojewodów, Ministra Zdrowia oraz jednostek podległych lub nadzorowanych przez MZ.
9. Jeżeli wejdzie w życie zapis z projektu ustawy o PRM, dotyczący możliwości brania dyżurów medycznych, to czy zostanie zmieniony zapis dotyczący możliwości brania tych dyżurów przez osoby ze średnim wykształceniem (ratownicy po studium)?
Obecnie zapis w kodeksie pracy zakłada, że taką możliwość mają tylko osoby z wyższym wykształceniem. Możliwość pełnienia dyżurów medycznych, rozumianych jako wykonywanie czynności zawodowych poza normalnymi godzinami pracy, została unormowana w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 1638, z późn. zm.). Zgodnie z art. 95 ust. 1 tej ustawy, pracownicy wykonujący zawód medyczny i posiadający wyższe wykształcenie, zatrudnieni w podmiocie leczniczym wykonującym działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, mogą być zobowiązani do pełnienia w zakładzie leczniczym tego podmiotu dyżuru medycznego. Aby zatem można było mówić o dyżurze medycznym w rozumieniu przepisów ustawy o działalności leczniczej, spełnione muszą być jednocześnie wszystkie następujące przesłanki:
1) osoba wykonująca zawód medyczny posiada wyższe wykształcenie,
2) jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę,
3) podmiot leczniczy, w którym zatrudniona jest dana osoba wykonuje działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne.
W chwili obecnej nie są prowadzone prace legislacyjne zmierzające do nowelizacji powyższych przepisów. Propozycji w zakresie rozszerzenia kręgu pracowników, którzy mogą być zobowiązani do pełnienia dyżurów medycznych o osoby ze średnim wykształceniem nie zawiera również zamieszczony na stronie Rządowego Centrum Legislacji projekt ustawy o zmianie ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym oraz niektórych innych ustaw. W projektowanej ustawie proponuje się natomiast dodanie w art. 36 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym ustępu 1a przewidującego, że osoby uprawnione do wykonywania medycznych czynności ratunkowych, będące ratownikiem medycznym lub pielęgniarką systemu, mogą być zatrudnione u dysponenta jednostki wyłącznie na podstawie stosunku pracy. Biorąc pod uwagę powyższe wprowadzona zostanie do projektu zmiana przepisów ustawy o działalności leczniczej, która umożliwi branie dyżurów medycznych również członkom ZRM posiadającym wykształcenie średnie.
10. Czy istnieje możliwość, aby zespoły ratownictwa medycznego obligatoryjnie posiadały na wyposażeniu mierniki czadu i gazów niebezpiecznych?
Norma PN:EN 1789 dotycząca ambulansów nie przewiduje wyposażania karetek w czujniki CO2. Jednak biorąc pod uwagę zagrożenia, z jakimi stykają się zespoły ratownictwa medycznego w codziennej pracy, Minister Zdrowia w dniu 11 grudnia 2014 r. wystosował pismo do Wojewodów, z zalecenia wyposażania zespołów ratownictwa medycznego w urządzenia przeznaczone do ostrzegania przed niebezpiecznymi stężeniami tlenku węgla na miejscu zdarzenia.
11. Czy tylko ratowników medycznych ma objąć etatyzacja, a lekarze i pielęgniarki będą mieć zachowane kontrakty?
Zgodnie z projektem ustawy o zmianie ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym oraz niektórych innych ustaw (UD – 29 – tzw. „duża” nowelizacja) zawarto rozwiązanie polegające na powierzeniu realizacji umów na świadczenia zdrowotne w rodzaju ratownictwo medyczne wyłącznie:
- samodzielnym publicznym zakładom opieki zdrowotnej;
- spółkom kapitałowym, w których co najmniej 51% udziałów albo akcji należy do Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, lub uczelni medycznych.
Nastąpi także odejście od wyłaniania dysponentów zespołów ratownictwa medycznego w trybie konkursowym na rzecz zawierania umów z dysponentami wskazanymi przez Wojewodów w wojewódzkim planie działania systemu, po zasięgnięciu opinii właściwych jednostek samorządu terytorialnego. Elementem upublicznienia ma być również wprowadzenie umów o pracę, co przyniesie stabilizację zatrudnienia, zwiększenie udziału pracodawców w kosztach szkolenia i umundurowania członków ZRM oraz przestrzeganie dyscypliny czasu pracy. Umowy o pracę mają dotyczyć wszystkich członków zespołów ratownictwa – niezależnie od kwalifikacji.
12. Czy ratownicy medyczni po studium otrzymają szansę na studia pomostowe tak jak miało to miejsce w przypadku pielęgniarek?
Zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. z 2016 r. poz. 1868 z późn. zm.) zawód ratownika medycznego może wykonywać osoba, która między innymi ukończyła publiczną lub niepubliczną szkołę policealną o uprawnieniach szkoły publicznej i uzyskała tytuł zawodowy ratownika medycznego oraz osoba, która ukończyła studia wyższe na kierunku (specjalności) ratownictwo medyczne i uzyskała tytuł zawodowy licencjata lub magistra na tym kierunku (specjalności) lub studia wyższe na kierunku studiów związanym z kształceniem w zakresie ratownictwa medycznego i uzyskała tytuł zawodowy licencjata. Jak wynika z powyższego ustawa nadaje takie same uprawnienia zawodowe osobom, które ukończyły szkołę policealną i studia wyższe.
Należy również zauważyć, iż tzw. „studia pomostowe” dla pielęgniarek i położnych, dla których podstawę stanowią przepisy rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 14 czerwca 2012 r. w sprawie szczegółowych warunków prowadzenia studiów dla pielęgniarek i położnych, które posiadają świadectwo dojrzałości i ukończyły liceum medyczne lub szkołę policealną albo szkołę pomaturalną, kształcącą w zawodzie pielęgniarki i położnej (Dz. U. z 2012 r., poz. 770), wydanego na podstawie art. 55 ust. 2 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. z 2016 r., poz. 1251, z późn. zm.) zostały wprowadzone między innymi w związku z koniecznością dostosowania systemu kształcenia w zawodzie pielęgniarki w Polsce do systemu obowiązującego w przepisach wspólnotowych. Wprowadzenie takich rozwiązań w zakresie kształcenia pielęgniarek i położnych poprzedzone było długoletnimi pracami i konsultacjami prowadzonymi między innymi z Komisją Europejską. W przypadku grupy zawodowej ratowników medycznych nie istnieją dyrektywy sektorowe, które nakazywałyby ujednolicenie kształcenia w państwach członkowskich Unii Europejskiej.
Uznawanie kwalifikacji odbywa się w oparciu o system ogólny, czyli poprzez porównanie programu kształcenia realizowanego przez ratownika medycznego w kraju, w którym zdobył kwalifikacje, z programem kształcenia w państwie przyjmującym. W związku z powyższym wprowadzenie studiów pomostowych dla ratowników medycznych nie znajduje uzasadnienia w prawie wspólnotowym. Należy również zauważyć, iż art. 166 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 2016 r., poz. 1842, z późn. zm.) stanowi, iż studia licencjackie trwają co najmniej sześć semestrów, a studia inżynierskie co najmniej siedem semestrów, natomiast art. 166 ust. 6 stanowi, iż studia niestacjonarne mogą trwać jeden lub dwa semestry dłużej niż odpowiednie studia stacjonarne. Jednakże na mocy art. 171 ust. 2 ww. ustawy student może studiować według indywidualnego planu studiów i programu nauczania na zasadach ustalonych przez radę podstawowej jednostki organizacyjnej lub inny organ wskazany w statucie.
Decyzja w tej sprawie należy do uczelni, która jest autonomiczna we wszystkich obszarach działania na zasadach określonych w przedmiotowej ustawie. Powyższe przepisy dają możliwość skrócenia okresu trwania studiów wyższych. Ponadto pragniemy zwrócić uwagę, iż ustawą z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz.1198) została wprowadzona możliwość potwierdzania efektów uczenia się, rozumiana jako formalny proces weryfikacji posiadanych efektów uczenia się zorganizowanego instytucjonalnie poza systemem studiów oraz uczenia się niezorganizowanego instytucjonalnie, realizowanego w sposób i metodami zwiększającymi zasób wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych.
Zgodnie z przepisami wynikającymi z ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym efekty uczenia potwierdza się w zakresie odpowiadającym efektom kształcenia zawartym w programie kształcenia określonego kierunku, poziomu i profilu kształcenia.
Efekty uczenia się mogą zostać potwierdzone:
- osobie posiadającej świadectwo dojrzałości i co najmniej pięć lat doświadczenia zawodowego - w przypadku ubiegania się o przyjęcie na studia pierwszego stopnia lub jednolite studia magisterskie;
- osobie posiadającej tytuł zawodowy licencjata lub równorzędny i co najmniej trzy lata doświadczenia zawodowego po ukończeniu studiów pierwszego stopnia - w przypadku ubiegania się o przyjęcie na studia drugiego stopnia;
- osobie posiadającej tytuł zawodowy magistra lub równorzędny i co najmniej dwa lata doświadczenia zawodowego po ukończeniu studiów drugiego stopnia albo jednolitych studiów magisterskich - w przypadku ubiegania się o przyjęcie na kolejny kierunek studiów pierwszego lub drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie.
W wyniku potwierdzenia efektów uczenia się można zaliczyć studentowi nie więcej niż 50% punktów ECTS przypisanych do danego programu kształcenia określonego kierunku, poziomu i profilu kształcenia.
Zgodnie z ww. rozwiązaniami osoby, które uzyskały kwalifikacje do wykonywania zawodu ratownika medycznego w systemie szkolnictwa średniego, a będą chciały uzyskać tytuł licencjata, w chwili podjęcia studiów pierwszego stopnia na kierunku ratownictwo medyczne, będą miały możliwość wystąpienia do uczelni o potwierdzenie efektów uczenia się, uzyskanych podczas wykonywania zadań zawodowych.
13. Dlaczego podczas przyznawania dodatku 2×400 dla ratowników medycznych Ministerstwo Zdrowia przyznało go tylko ratownikom pracującym w ZRM i SDM pomijając ratowników pracujących w SOR,IP i oddziałach szpitalnych czyli podzieliło środowisko na tych którym się ten dodatek należy i na takich którym się nie należy a podczas przyznawania dodatku dla pielęgniarek nie różnicowało ich na podstawie miejsca pracy i dostały go praktycznie wszystkie pielęgniarki zatrudnione w podmiotach finansowanych z budżetu państwa?
Przyznanie podwyżek dla ratowników medycznych, będących członkami zespołów ratownictwa medycznego u wykonawców głównych i podwykonawców ma sprzyjać zachęceniu ratowników medycznych do pracy w pozaszpitalnym systemie PRM. Istotne jest też, że jedynie w zespołach ratownictwa medycznego i na stanowiskach dyspozytorów medycznych świadczeniach i czynności wykonywane przez ratowników medycznych i pielęgniarki są identyczne, co wynika z:
- rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 28 lutego 2017 r. w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych udzielanych przez pielęgniarkę albo położną samodzielnie bez zlecenia lekarskiego (Dz. U. z 2017 poz. 497);
- rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2016 r. w sprawie medycznych czynności ratunkowych i świadczeń zdrowotnych innych niż medyczne czynności ratunkowe, które mogą być udzielane przez ratownika medycznego (Dz. U. z 2016 r. poz. 587);
- rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 10 stycznia 2014 r. w sprawie ramowych procedur przyjmowania wezwań przez dyspozytora medycznego i dysponowania zespołami ratownictwa medycznego (Dz. U. poz. 66).
Natomiast celem przyznania podwyżek było zminimalizowanie różnic płacowych pomiędzy pracownikami wykonującymi te same zadania, jakie powstały po wprowadzeniu na podstawie rozporządzenia w sprawie OWU dodatków do wynagrodzenia dla pielęgniarek zatrudnionych w pozaszpitalnym systemie PRM.
Warto również podkreślić, że średnia stawka ryczałtu dobowej gotowości w szpitalnym oddziale ratunkowym w ciągu ostatnich dwóch lat wzrosła o ok. 35%. Stąd – w opinii Ministerstwa Zdrowia - pierwszym adresatem postulatów dotyczących podwyżki płac personelu medycznego zatrudnionego w SOR, powinien być dyrektor właściwego szpitala.
