Ministerstwo Zdrowia zapowiedziało uporządkowanie koszyka świadczeń gwarantowanych. Wykaz ma zostać dostosowany do potrzeb zdrowotnych, a świadczenia nieefektywne i szkodliwe mają koszyk opuścić. Zdaniem Krzysztofa Bukiela, przewodniczącego OZZL, który od lat postuluje zmiany w koszyku, ministerialne działania skończą się jedynie na przedefiniowaniu znajdujących się w nim produktów zdrowotnych i nadaniu modnej etykietki opieki koordynowanej.
Siedziba Ministerstwa Zdrowia. Fot. Bartosz Bobkowski / Agencja Gazeta
Jak wyjaśnia Krzysztof Jakubik, rzecznik prasowy resortu zdrowia, nowelizacja ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z 25 maja 2017 r. ustanowiła nowe uprawnienie ministra zdrowia do przeprowadzania zmiany technologii medycznej. Dzięki temu szef resortu zdrowia może zlecać prezesowi Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji przeprowadzenie analiz, których efektem ma być właśnie weryfikacja zawartości koszyka świadczeń gwarantowanych. Dotychczas MZ zleciło AOTMiT prace dotyczące takich obszarów jak diagnostyka obrazowa TK i RM oraz rehabilitacja lecznicza.
Ale na tym nie koniec. 15 marca b.r. wiceminister zdrowia Zbigniew Król zwrócił się do Romana Topór-Mądrego, prezesa AOTMiT, z wnioskiem o ocenę zasadności zmiany technologii medycznej wszystkich świadczeń gwarantowanych w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej, ambulatoryjnej opieki specjalistycznej i leczenia szpitalnego.
Krzysztof Jakubik wskazuje, że przewidywane efekty będą wielopoziomowe. Po pierwsze ma to służyć uszczelnieniu wykazu świadczeń gwarantowanych poprzez dokładne określenie, jakie procedury przysługują w określonym stanie zdrowia. Po drugie porządki w koszyku „przyniosą ograniczenie wydatków na świadczenia o udowodnionym braku efektywności, nieudowodnionej efektywności klinicznej oraz ograniczenie świadczeń o udowodnionej szkodliwości”. Ma się to odbyć „poprzez przegląd doniesień i przygotowanie precyzyjnego opisu świadczeń wykluczających zastosowanie nieskutecznych metod oraz przez zainicjowanie procesu przygotowania zaleceń postępowania, które będą informować o braku zasadności zastosowania określonych procedur w danym stanie zdrowia”. AOTMiT ma również wskazać świadczenia najbardziej skuteczne i najbardziej efektywne kosztowo spośród wszystkich dostępnych oraz zidentyfikować niezaspokojone potrzeby zdrowotne i odpowiadające na nie świadczenia.
Efekty te mają być osiągnięte m.in. poprzez przesunięcie części świadczeń z zakresu leczenia szpitalnego do AOS. Termin realizacji przedmiotowego zlecenia to 4 lata.
– Nie ma możliwości wskazania na obecnym etapie prac, które z procedur szpitalnych zostaną przesunięte z zakresu leczenia szpitalnego do ambulatoryjnej opieki specjalistycznej – mówi Krzysztof Jakubik.
Odpowiedź na chorobę
W pierwszym roku realizacja tego zlecenia ma objąć onkologię, kardiologię, okulistykę, ortopedię i traumatologię narządu ruchu.
– Oczekujemy, że na podstawie identyfikacji tych grup świadczeń możliwe będzie dokonanie relokacji środków finansowych adekwatnie do potrzeb zdrowotnych pacjentów i możliwości świadczeniodawców, co w konsekwencji, w dłuższym horyzoncie czasowym, ma przełożyć się na poprawę jakości i efektywności udzielanych świadczeń, a to będzie mieć wpływ na wydłużenie życia pacjentów w pełnym zdrowiu – wyjaśnia Jakubik i dodaje, że koszyk świadczeń gwarantowanych musi odpowiadać na potrzeby zdrowotne świadczeniobiorców.
– W przypadku, gdy zdarzy się choroba, koszyk świadczeń gwarantowanych ma wspierać jak najszybszy powrót do zdrowia lub, jeśli nie jest to możliwe, służyć zahamowaniu progresji choroby. Innymi słowy, ma służyć budowaniu potencjału zdrowotnego społeczeństwa – określa cele zmian rzecznik prasowy resortu. Podkreśla przy tym, że nie wszystkie technologie medyczne będą ujęte w koszyku.
Wybór dla lekarza
Teza o tym, że koszyk obejmuje prawie wszystkie świadczenia dostępne na rynku może wynikać z dużej niedookreśloności jego zawartości i w konsekwencji swobody lekarzy w doborze metod terapeutycznych i diagnostycznych. W dużej mierze tak pozostanie.
– Ze współpracy z ekspertami wiemy, że są obszary, gdzie trzeba się poważnie zastanowić nad zawartością koszyka. Są obszary, gdzie dostępne są prawie wszystkie technologie medyczne, i takie, gdzie brakuje zwłaszcza nowych technologii medycznych charakteryzujących się potwierdzoną skutecznością zarówno kliniczną, jak i kosztową – wskazuje Jakubik. – Uwzględnienie w koszyku wielu technologii nie oznacza, że wszystkie zostaną sfinansowane. Nawet jeśli zagwarantujemy pacjentowi dwie metody operacji nowotworu, to dwie jednoczasowo nie zostaną wykonane. Uwzględnienie w koszyku wielu technologii oznacza natomiast, że budujemy zabezpieczenie dla potrzeb zdrowotnych pacjentów i dajemy lekarzom wybór, co do metod diagnostycznych i terapeutycznych. To zabezpieczenie i ten wybór należy zachować w jak największym stopniu. Jednocześnie należy ograniczyć finansowanie ze środków publicznych metod nieefektywnych lub o udowodnionej szkodliwości.
Podstawą do przedefiniowania koszyka jest zlecenie jego aktualizacji, które zostało przekazane prezesowi AOTMiT.
– Na początek koszyk zostanie zweryfikowany w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej, ambulatoryjnej opieki specjalistycznej oraz leczenia szpitalnego. Oczekujemy, że zadanie to zostanie zrealizowane w ciągu 4 lat, ale to nie oznacza zakończenia prac nad koszykiem – podkreśla rzecznik ministerstwa zdrowia. – Koszyk jest narzędziem zabezpieczenia potencjału zdrowotnego społeczeństwa, w związku z tym jego zawartość zmienia się w czasie i będzie się zmieniać adekwatnie do potrzeb.
Przedefiniowanie, czyli wszystko po staremu?
Krzysztof Bukiel, przewodniczący Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy, który od wielu lat postuluje uporządkowanie koszyka, podchodzi do ministerialnych działań z dużą rezerwą.
– Każda osoba czy instytucja, która deklaruje, że chce utworzyć czy uporządkować koszyk świadczeń gwarantowanych powinna powiedzieć, jaki cel chce osiągnąć. Można bowiem porządkować np. dlatego, że w koszyku są złe definicje poszczególnych produktów, które NFZ finansuje. Niestety, obawiam się, że minister zdrowia zapowiadając tego typu porządkowanie o takim właśnie celu myśli – mówi Bukiel. – Moim zdaniem samo istnienie koszyka i jego odpowiednie uporządkowanie powinno mieć zasadniczy cel w postaci zrównoważenia tego, co w koszyku jest „za darmo” dostępne dla pacjenta, z ilością pieniędzy publicznych przeznaczonych na sfinansowanie koszyka. To jest warunek niezbędny, aby jego zawartość była dostępna w sposób pewny i bezkolejkowy, a nie tylko w sposób potencjalny.
Związkowiec wskazuje, że w Polsce w stosunku do zawartości koszyka mamy ogromny niedobór środków publicznych na zawarte w nim świadczenia gwarantowane. W jego opinii, żeby jedno z drugim zrównoważyć, potrzebne są działania radykalne, a nie pozorne.
– Powinniśmy zatem podjąć decyzję o ogromnym wzroście środków i/lub ograniczeniu zawartości koszyka, czyli wyrzuceniu z niego jakichś świadczeń, które stałyby się w pełni odpłatne i/lub wprowadzeniu współpłacenia za jakieś świadczenia z koszyka – wskazuje Bukiel. – Niezależnie od wszystkiego powinno się podjąć działania mające na celu ograniczenie nieuzasadnionego korzystania z publicznej ochrony zdrowia, nadużywania świadczeń przez pacjentów i mnożenia ich przez świadczeniodawców w celu zbilansowania nakładów z wydatkami. Obawiam się, że do tego nie dojdzie. Będzie tylko inna definicja poszczególnych produktów a zwłaszcza „ubranie ich” w modną formę koordynowanej opieki zdrowotnej.
