Wszystkie ręce na pokład – od takiego apelu rozpoczął urzędowanie nowy minister zdrowia Adam Niedzielski. Epidemia zweryfikowała zdolności polskiego państwa, lecz przede wszystkim uwidoczniła słabości systemu ochrony zdrowia. Istnieje obawa, że dotychczasowy prezes Narodowego Funduszu Zdrowia zostanie „ministrem od pandemii”, a nie ministrem zdrowia – oceniają eksperci Forum Prawo Dla Rozwoju i definiują trzy najważniejsze wyzwania, które stoją przed nowym ministrem.
Minister zdrowia Adam Niedzielski. Fot. MZ
Zdaniem ekspertów Forum, COVID-19 to nie jedyny, ani nawet największy problem polskiej ochrony zdrowia. Rzetelna analiza źródeł zakażeń powinna doprowadzić do wygaszenia nieadekwatnych zakazów i ograniczeń życia społecznego (niedawno wyniki takowej opublikował Instytut Kocha). Wyzwaniem pozostaje zakończenie stanu wyjątkowego i oswojenie podstawowej opieki zdrowotnej z diagnozowaniem i prowadzeniem przypadków zakażenia koronawirusem.
„Sanacji wymagają procedury i zasady finansowania laboratoryjnych badań diagnostycznych. Przy obecnych zasadach, ich zlecanie nie leży w interesie lekarzy pierwszego kontaktu. W sezonie grypowym to do nich zgłaszali się będą pacjenci z objawami charakterystycznymi dla zapalenia płuc, oskrzeli, gardła, grypy, anginy i COVID-19. Lekarze muszą mieć możliwość, a wręcz zachęty do laboratoryjnego diagnozowania poszczególnych chorób (zwłaszcza przy zastosowaniu antybiotykoterapii). Długofalowe konsekwencje zdrowotne błędnych diagnoz stawianych online oraz wstrzymania leczenia ambulatoryjnego i szpitalnego przez panikę koronawirusową mogą być znacznie groźniejsze” – mówi Konrad Hennig z Forum Prawo dla Rozwoju i podkreśla, że epidemia może stanowić dobrą podstawę do radykalnych zmian w sposobie funkcjonowania polskiej służby zdrowia, których potrzeba jest widoczna w Polsce od dawna.
„COVID-19 jest chorobą szczególnie groźną dla osób z chorobami współistniejącymi, a my zupełnie zapomnieliśmy, że podstawowym zadaniem systemu ochrony zdrowia jest jak najdłuższe utrzymanie obywateli w zdrowiu, a nie leczenie chorób” – dodaje Hennig.
W ocenie specjalistów, m.in. autorów raportu Najwyższej Izby Kontroli z 2018 r., rewolucja konieczna jest więc w podziale środków finansowych i wykorzystaniu zasobów organizacyjnych ochrony zdrowia. Bilanse zdrowia nie powinny kończyć się w 18. roku życia, a zamiast badań okresowych medycyny pracy, każdy obywatel powinien realizować rozpisany na całe życie plan badań profilaktycznych, uwzględniający indywidualne ryzyka zdrowotne. Leczenie chorób w początkowej fazie jest najtańsze i najskuteczniejsze. W późnej fazie sprowadza się zazwyczaj do terapii bólu i przedłużania życia w chorobie.
„MZ i NFZ powinny przyjąć perspektywę firmy ubezpieczeniowej, a więc zarządzać systemem ochrony zdrowia w horyzoncie długoterminowym, stawiając na promocję zdrowego stylu życia, wczesne wykrywanie chorób, szybkie terapie, a w konsekwencji maksymalizację długości życia w zdrowiu” – rekomendują dalej eksperci.
Ich zdaniem, nowy minister powinien postawić brakujący fundament dla cyfryzacji służby zdrowia – wdrożyć Elektroniczną Dokumentację Medyczną, która powinna być jedynym miejscem wprowadzania, przesyłania oraz archiwizowania informacji dotyczących zdrowia pacjenta. „Niezbędne jest wyposażenie każdego lekarza, do którego trafi dany pacjent w pełny wgląd w jego historię medyczną: wyniki badań diagnostycznych, przeprowadzone zabiegi czy przyjmowane leki. Przeniesie to odpowiedzialność za prowadzenie leczenia z pacjenta na lekarza rodzinnego, który dzięki dostępowi do pełnej wiedzy, uzyska możliwość koordynacji terapii, co wyeliminuje zjawisko dublowania świadczeń, będące plagą polskiego lecznictwa i źródłem wymiernych strat finansowych – wskazuje Hennig. – Weryfikacja zdolności systemu opieki zdrowotnej, jaką przyniosła epidemia koronawirusa, obnażyła skalę fikcji, która maskowała wpisane w zasady systemu nieefektywności kosztowe. Z obawy przed załamaniem służby zdrowia radykalnie spowolniliśmy i wydłużyliśmy przebieg epidemii w Polsce” – ocenia.
Forum Prawo dla Rozwoju przygotowało raport „Gdzie giną pieniądze w służbie zdrowia”, analizujący obszary, w których możemy mieć do czynienia z niepotrzebnym marnotrawstwem, nieefektywnym wydawaniem środków oraz rezerwami możliwymi do wykorzystania dzięki optymalizacji sposobu zarządzania. Raport wskazuje ponad 20 problemów, które powodują nieefektywne wydawanie pieniędzy na ochronę zdrowia w Polsce. Z pełną treścią raportu można się zapoznać tutaj.
