Najskuteczniejszym sposobem ograniczenia palenia jest podniesienie ceny papierosów poprzez zwiększenie podatku akcyzowego – wynika z raportu „Ekonomiczne aspekty palenia tytoniu i opodatkowania wyrobów tytoniowych” zaprezentowanego w Ministerstwie Zdrowia.
Niemal co trzeci Polak pali – amatorów papierosów, fajki i cygara mieszka w naszym kraju 10 mln. Co gorsza każdego dnia palenie rozpoczyna pół tysiąca dzieci (5,6 proc. chłopców i 7,4 proc. dziewczynek pali codziennie). Pali niemal 20 proc. młodzieży w wieku 13-15 lat. Do osób zagrożonych skutkami zdrowotnymi tego nałogu trzeba doliczyć całe rzesze palaczy biernych: 44,2 proc. dorosłych, (14,1 mln osób) jest narażonych na dym tytoniowy w domu, a 33,6 proc. w pracy. Biernymi palaczami jest ponad połowa polskich dzieci.
A lista tych skutków jest dramatyczna: palenie znajduje się na czele listy przyczyn przedwczesnych śmierci dorosłych. Np. w 2000 roku 38 proc. zgonów mężczyzn w wieku 35-69 lat miało związek z paleniem. 55 proc. zgonów mężczyzn związanych z nowotworami miało związek z paleniem.
Palenie tytoniu niesie za sobą ogromne koszty leczenia związanych z nim chorób: w roku 2004 sięgnęły 18 mld zł. Natomiast koszty wycofania się z rynku pracy i zmniejszenia produktywności osób zapadających na te choroby szacuje się dla roku 2004 na 15 mld zł.
Jak wiadomo, metodą ograniczenia konsumpcji jest zwiększenie podatku. W przypadku palenia może to przynieść skutki zbawienne. Coraz wyższa cena paczki papierosów skutecznie zniechęca szczególnie młodzież, ale zmusza też do porzucenia nałogu niektórych dorosłych. W Polsce poziom opodatkowania wyrobów tytoniowych jest na razie niższy niż w większości krajów Unii Europejskiej: w następnych latach zgodnie z unijnym prawem Polska powinna je zwiększać. Autorzy raportu zalecają m.in. nałożenie wysokiej opłaty minimalnej i pilnowanie za pomocą narzędzi podatkowych, by cena papierosów rosła wraz z inflacją i wzrostem zarobków.
Podniesienie akcyzy wpłynie przy tym korzystnie na budżet – bo wbrew pozorom spadającej liczbie palących towarzyszy wzrost wpływów do skarbu państwa. Np. według symulacji przedstawionej w raporcie jeśli akcyza wzrośnie z obecnych 38 do 90 euro na 1000 papierosów, zapobiegnie to 78 tys. przedwczesnych zgonów, 174 tys. dorosłych rzuci palenie, o ponad 60 tys. spadnie liczba młodzieży do lat 14 rozpoczynających palenie, a wzrost przychodów podatkowych sięgnie 2,3 mln zł.
Część tych dochodów autorzy raportu zalecają przeznaczyć na rzecz ochrony zdrowia i prewencję palenia.
Autorami raportu są Marzenna Weresa ze Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, Christina Czart Ciecierski z Uniwersytetu Northeastern Illinois w Chicago oraz Rajeev Cherukupalli ze Szkoły Zdrowia Publicznego im. Johns Hopkins Bloomberg w Baltimore. Prace sfinansowały organizacja Bloomberg Philanthropies oraz Bill and Melinda Gates Foundation w ramach Inicjatywy Bloomberga na Rzecz Ograniczenia Używania Tytoniu.
