Spożywanie nawet niewielkich, a tym bardziej umiarkowanych, ilości alkoholu w czasie ciąży może zmieniać strukturę i opóźniać rozwój mózgu dziecka – wykazało nowe badanie przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu Medycznego w Wiedniu.
Fot. iStock.com
Jego wyniki zaprezentowano podczas corocznej konferencji Radiological Society of North America.
Ciężarne, które piją nawet niewielkie ilości alkoholu, narażają rozwijający się płód na cały szereg zaburzeń, nazywanych ogólnie spektrum płodowych zaburzeń alkoholowych (FASD). Dzieci z FASD są zdecydowanie bardziej narażone na trudności w uczeniu się, problemy behawioralne, opóźnienia mowy itp.
– Niestety wiele kobiet nie do końca zdaje sobie sprawę z wpływu alkoholu na płód – mówi główny autor badania dr Patric Kienast z Katedry Obrazowania Biomedycznego Uniwersytetu Medycznego w Wiedniu. – Dlatego naszym obowiązkiem jest nie tylko prowadzenie badań, ale także aktywne edukowanie społeczeństwa na temat wpływu tej używki na płód.
Na potrzeby swojego najnowszego projektu naukowcy przeanalizowali obrazy rezonansu magnetycznego (MRI) u 24 płodów, u których doszło do prenatalnej ekspozycji na alkohol. Wszystkie płody w momencie wykonywania badania znajdowały się między 22. a 36. tygodniem ciąży. Narażenie na alkohol określono na podstawie anonimowych ankiet przeprowadzonych wśród matek.
Okazało się, że u płodów eksponowanych na alkohol tzw. Całkowity wynik dojrzałości płodu (fTMS) był znacznie niższy niż w grupie kontrolnej (dobranej pod względem wieku), a część kresomózgowia zwana bruzdą skroniową górną była wyraźnie płytsza. Bruzda ta jest obszarem zaangażowanym w poznanie społeczne, integrację audiowizualną i percepcję językową.
– Największe zmiany odkryliśmy właśnie w obszarze skroniowym mózgu, w tym w bruździe górnej – opowiada dr Kasprian. – A wiadomo, że ten region ma ogromny wpływ na rozwój mowy u dzieci.
Co ważne, zmiany, o których mowa, obserwowano także w mózgach płodów o małej ekspozycji na alkohol.
– 17 z 24 badanych przez nas matek piło alkohol stosunkowo rzadko, a średnie spożycie w grupie badawczej wynosiło mniej niż jeden drink tygodniowo – wyjaśnia dr Kienast. – I nawet przy takich ilościach ilości byliśmy w stanie wykryć znaczące zmiany w mózgach płodów na podstawie prenatalnego MRI.
Według naukowców opóźniony rozwój mózgu płodu może być związany z zaburzonym procesem mielinizacji oraz z mniej wyraźnymi, ale także istotnymi, nieprawidłowościami w gyryfikacji płatów czołowych i potylicznych.
Proces mielinizacji, jak wyjaśniają badacze, ma kluczowe znaczenie dla funkcjonowania mózgu i układu nerwowego. Mielina chroni komórki nerwowe, umożliwiając im szybsze przekazywanie informacji. Ważne kamienie milowe w rozwoju niemowląt, takie jak przewracanie się czy raczkowanie, są bezpośrednio związane z mielinizacją.
Gyryfikacja zaś odnosi się do tworzenia fałdów kory mózgowej. Fałdowanie powiększa powierzchnię kory umożliwiając wzrost wydajności poznawczej. Inaczej mówiąc: gdy gyryfikacja jest zaburzona, zmniejszona jest także funkcjonalność mózgu.
– Kobiety w ciąży powinny więc bezwzględnie unikać spożywania alkoholu – podkreśla dr Kienast. – Jak wykazaliśmy w tym badaniu, nawet małe jego ilości mogą prowadzić do zmian strukturalnych w rozwoju mózgu i opóźnionego dojrzewania tego narządu.
Na razie nie jest jasne, w jaki sposób wspomniane zmiany strukturalne wpłyną na rozwój mózgu po urodzeniu.
– Aby dokładnie to ocenić, musimy poczekać, aż dzieci, które były badane jako płody, podrosną. Wówczas zaprosimy je na dalsze testy – mówi autor pracy. – Jednak już teraz możemy z dużą dozą pewności założyć, że wykryte przez nas zmiany przyczyniają się do powstania trudności poznawczych i behawioralnych.
