medycyna praktyczna dla pacjentów
medycyna praktyczna dla pacjentów
Mechanizm działania
Teikoplanina jest antybiotykiem glikopeptydowym, podobnym strukturalnie do wankomycyny, wytwarzanym w wyniku fermentacji prowadzonej przez grzyby Actinoplanes teichomyceticus. Należy do grupy leków o działaniu bakteriobójczym. Mechanizm działania polega na blokowaniu biosyntezy ściany komórkowej, poprzez wiązanie się z dużym powinowactwem z D-alanylo-D-alaniną, końcem cząsteczek prekursorowych dla peptydoglikanu, będącego elementem strukturalnym bakteryjnej ściany komórkowej.
Oporność drobnoustrojów
Oporność drobnoustrojów może być różna w poszczególnych obszarach geograficznych i w różnym czasie, w odniesieniu do poszczególnych gatunków drobnoustrojów. Wskazane jest uzyskanie informacji o oporności drobnoustrojów, szczególnie przy leczeniu ciężkich zakażeń.
Oporność na teikoplaninę może wynikać ze zmiany strukturalnej miejsca wiązania jej cząsteczki; modyfikacja polega na zmianie D-alanylo-D-alaniny w D-alanylo-D-mleczan w prekursorze mureiny, co zmniejsza powinowactwo do teikoplaniny. Enzymami odpowiedzialnymi za taki działanie są syntetyzowane na nowo dehydrogenaza D-mleczanowa lub ligaza. Ten rodzaj oporności występuje zwłaszcza u bakterii z gatunku Enterococcus faecium. Drugim istotnym mechanizmem oporności jest nadprodukcja prekursorów peptydoglikanu, do których dołączana jest teikoplanina. Mechanizm ten odpowiada za zmniejszoną wrażliwość lub oporność gronkowców.
Pomiędzy teikoplaniną i wankomycyną może wystąpić oporność krzyżowa, jednak niektóre oporne na wankomycynę bakterie rodzaju Enterococcus (fenotyp Van B) pozostają wrażliwe na teikoplaninę.
Spektrum przeciwbakteryjne
Gatunki zwykle wrażliwe: C. jeikeium, E. faecalis, S. aureus (w tym szczepy oporne na metycylinę), S. agalactiae, S. dysgalactiae subsp. equisimilis, S. pneumoniae, S. pyogenes, gatunki rodzaju Streptococcus należące do grupy viridans, C. difficile, Peptostreptococcus spp.
Gatunki, wśród których może wystąpić odporność nabyta: E. faecium, S. epidermidis, S. haemolyticus, S. hominis.
Gatunki o oporności naturalnej: wszystkie bakterie Gram-ujemne, a także – Chlamydia spp., Chlamydophila spp., L. pneumophila, Mycoplasma spp.
Farmakokinetyka
W zakresie dawek 2–25 mg/kg mc. teikoplanina wykazuje liniową farmakokinetykę. Podana p.o. nie wchłania się z przewodu pokarmowego. Po podaniu i.m. dostępność biologiczna wynosi 90%. W 87,6–90% wiąże się z białkami osocza. Dobrze przenika do płuc, mięśnia sercowego, kości. W mniejszym stopniu przenika również do płynu surowiczego pęcherzy, mazi stawowej, płynu otrzewnowego, płynu opłucnowego i tkanki tłuszczowej. Eliminacja teikoplaniny z płynu otrzewnowego odbywa się z tą samą szybkością co z osocza. Teikoplanina trudno przenika do płynu mózgowo-rdzeniowego. t1/2 w fazie eliminacji wynosi 100–170 h. Wydalana jest głównie w postaci niezmienionej. Dwa metabolity powstają prawdopodobnie w wyniku hydroksylacji i stanowią 2–3% podanej dawki. Teikoplanina jest głównie wydalana przez nerki. W postaci niezmienionej jest wydalana głównie z moczem (80% w ciągu 16 dni), podczas gdy 2,7% podanej dawki jest wydalane z kałem w ciągu 8 dni po podaniu. Po podaniu p.o. pojedynczej dawki zdrowym osobom, teikoplaniny nie wykrywano w osoczu ani w moczu, lecz tylko w kale (ok. 45% podanej dawki), w postaci niezmienionej.
Należy wziąć pod uwagę oficjalne wytyczne dotyczące właściwego stosowania leków przeciwbakteryjnych. Jeśli to wskazane, teikoplaninę należy podawać w skojarzeniu z innymi lekami przeciwbakteryjnymi.
Leczenie zakażeń wywołanych przez wrażliwe drobnoustroje lub bakteriemii występującej w związku z tymi zakażeniami, u dorosłych i dzieci od momentu urodzenia:
powikłane zakażenia skóry i tkanek miękkich;
zakażenia kości i stawów;
szpitalne i pozaszpitalne zapalenie płuc;
powikłane zakażenia dróg moczowych;
infekcyjne zapalenie wsierdzia;
zapalenie otrzewnej związane z CADO.
Alternatywne leczenie p.o. biegunki i zapalenia jelita grubego, związanych z zakażeniem bakteriami z gatunku Clostridium difficile.
Nadwrażliwość na teikoplaninę.
Reakcje nadwrażliwości
W związku z podawaniem teikoplaniny możliwe jest wystąpienie ciężkich reakcji nadwrażliwości, prowadzących niekiedy do zgonu. W przypadku wystąpienia reakcji nadwrażliwości należy natychmiast przerwać leczenie teikoplaniną i zastosować odpowiednie leczenie.
Teikoplaninę należy stosować ostrożnie u osób z reakcją alergiczną na wankomycynę w wywiadzie, ponieważ możliwe jest wystąpienie krzyżowej reakcji nadwrażliwości, w tym wstrząsu anafilaktycznego prowadzącego do zgonu, jednak zespół czerwonego człowieka po podaniu wankomycyny w wywiadzie nie jest przeciwwskazaniem do stosowania teikoplaniny.
Podanie pozajelitowe
Po podaniu pozajelitowym teikoplaniny rzadko obserwowano wystąpienie zespołu czerwonego człowieka. Zatrzymanie lub spowolnienie infuzji może spowodować ustąpienie objawów charakterystycznych dla tego zespołu.
Reakcje związane z podanie pozajelitowym mogą być ograniczone poprzez podawanie dawki dobowej w infuzji trwającej 30 min, a nie we wstrzyknięciu.
Teikoplaniny nie należy podawać dokomorowo.
Zakres aktywności przeciwbakteryjnej
Zakres aktywności przeciwbakteryjnej teikoplaniny jest ograniczony do drobnoustrojów Gram-dodatnich. Teikoplanina nie jest przeznaczona do stosowania w monoterapii pewnych typów zakażeń, chyba że zidentyfikowano patogen je wywołujący jako wrażliwy na teikoplaninę lub istnieje uzasadnione podejrzenie, że patogen będący najbardziej prawdopodobną przyczyną zakażenia nadaje się do leczenia teikoplaniną.
Racjonalne stosowanie teikoplaniny powinno uwzględniać zakres aktywności przeciwbakteryjnej, profil bezpieczeństwa oraz zasadność standardowego leczenia przeciwbakteryjnego u konkretnego pacjenta.
Narastanie oporności drobnoustrojów w trakcie leczenia
Podobnie jak po zastosowaniu innych antybiotyków, stosowanie teikoplaniny, szczególnie długotrwałe, może spowodować dodatkowy rozwój drobnoustrojów niewrażliwych. W razie wystąpienia nadkażenia w okresie leczenia teikoplaniną, należy zastosować odpowiednie leczenie.
Ciężkie reakcje skórne
Po zastosowaniu teikoplaniny odnotowano wystąpienie zagrażających życiu lub nawet prowadzących do zgonu reakcji skórnych; zespołu Stevensa i Johnsona i martwicy toksycznej rozpływnej naskórka. Jeśli występują objawy przedmiotowe lub podmiotowe tych reakcji (np. postępująca wysypka, często z pęcherzami lub zmianami na błonach śluzowych) należy natychmiast przerwać leczenie teikoplaniną.
Małopłytkowość
Podczas stosowania teikoplaniny obserwowano występowanie małopłytkowości. W czasie leczenia zaleca się okresowe badania hematologiczne, w tym pełną morfologię krwi.
Schemat podawania dawki nasycającej
Jeśli teikoplaninę podaje się w dawkach 12 mg/kg mc. 2 ×/d, należy uważnie obserwować, czy u pacjenta nie występują objawy niepożądane, ponieważ dane dotyczące bezpieczeństwa stosowania takiej dawki są ograniczone. W ramach takiego schematu podawania leku, oprócz zalecanego okresowego badania hematologicznego, należy kontrolować wartości stężenia kreatyniny we krwi.
Zaburzenia czynności nerek
Wśród pacjentów leczonych teikoplaniną obserwowano pojawienie się niewydolności nerek. U osób z niewydolnością nerek stwierdzoną w momencie rozpoczęcia leczenia, należy zmodyfikować dawkowanie.acjentów z tym schorzeniem i/lub otrzymujących teikoplaninę w skojarzeniu lub kolejno z innymi lekami o znanym działaniu nefrotoksycznym (aminoglikozydy, kolistyna, amfoterycyna B, cyklosporyna i cisplatyna) należy dokładnie monitorować, w tym wykonywać badanie słuchu.
Ototoksyczność
Tak jak w przypadku innych glikopeptydów, u pacjentów leczonych teikoplaniną obserwowano wystąpienie ototoksyczności (objawiającej się głuchotą i szumami usznymi). Pacjentów, u których w trakcie leczenia teikoplaniną rozwinęły się objawy przedmiotowe lub podmiotowe zaburzeń słuchu lub uszkodzenia ucha wewnętrznego, należy dokładnie badać i kontrolować, zwłaszcza podczas długotrwałego leczenia oraz jeśli występuje niewydolność nerek. Pacjentów otrzymujących teikoplaninę w skojarzeniu lub kolejno z lekami o znanym działaniu neurotoksycznym i ototoksycznym (aminoglikozydy, cyklosporyna, cisplatyna, furosemid i kwas etakrynowy) należy dokładnie monitorować i jeśli nastąpi pogorszenie słuchu, ponownie rozważyć korzyści i dalsze ryzyko z zastosowania tego antybiotyku.
Należy zachować szczególną ostrożność podczas podawania teikoplaniny osobom, u których konieczne jest skojarzone leczenie lekami o działaniu ototoksycznym i/lub nefrotoksycznym; zaleca się regularne badania hematologiczne, badania czynności wątroby i nerek.
Nie przeprowadzono specjalnych badań dotyczących interakcji teikoplaniny, a te z przeprowadzonych badań, które dotyczyły interakcji, były przeprowadzane tylko w populacji osób dorosłych. W badaniach klinicznych teikoplaninę podawano wielu pacjentom, którzy jednocześnie przyjmowali różne leki, w tym antybiotyki, leki przeciwnadciśnieniowe, znieczulające, nasercowe i przeciwcukrzycowe, bez dowodów wystąpienia niekorzystnych interakcji.
Inne leki o działaniu nefrotoksycznym i/lub ototoksycznym
Teikoplaninę należy stosować ostrożnie w skojarzeniu lub kolejno z innymi lekami o znanym działaniu nefrotoksycznym lub ototoksycznym (aminoglikozydy, kolistyna, amfoterycyna B, cyklosporyna, cisplatyna, furosemid, kwas etakrynowy). Jednak nie ma dowodów synergizmu w działaniu toksycznym podczas ich stosowania w skojarzeniu z teikoplaniną.
Aminoglikozydy
Roztwory teikoplaniny i aminoglikozydów wykazują niezgodności i zabronione jest ich mieszanie przed wstrzyknięciem, jednak oba roztwory wykazują zgodność w płynie dializacyjnym i można je podawać razem podczas leczenia zapalenia otrzewnej związanego z CADO.
Teikoplanina i aminoglikozydy wykazują niezgodność po bezpośrednim zmieszaniu i nie należy ich mieszać przed wstrzyknięciem.
Mieszanie z innymi lekami
Jeśli teikoplanina jest podawana w terapii skojarzonej z innymi antybiotykami, preparaty należy podawać oddzielnie.
Roztwór teikoplaniny należy przygotowywać tylko z użyciem rozpuszczalników określonych w materiałach producenta.
Często: wysypka, rumień, świąd, ból, gorączka.
Niezbyt często: leukopenia, małopłytkowość, eozynofilia, reakcja anafilaktyczna, zawroty głowy, ból głowy, głuchota, utrata słuchu, szumy uszne, zaburzenia przedsionkowe, zapalenie żył, skurcz oskrzeli, biegunka, wymioty, nudności, zwiększenie stężenia kreatyniny we krwi, zwiększenie aktywności aminotransferaz, zwiększenie aktywności ALP.
Rzadko: ropień, zespół czerwonego człowieka.
Odnotowano również: nadmierny rozwój drobnoustrojów niewrażliwych, agranulocytoza, neutropenia, ciężka reakcja polekowa z eozynofilią (zespół DRESS), wstrząs anafilaktyczny, drgawki, zakrzepowe zapalenie żył, martwica toksyczna rozpływna naskórka, zespół Stevensa i Johnsona, rumień wielopostaciowy, obrzęk naczynioruchowy, złuszczające zapalenie skóry, pokrzywka, niewydolność nerek (w tym ostra niewydolność nerek), ropień w miejscu wstrzyknięcia, dreszcze.
Przedawkowanie
Należy zastosować leczenie objawowe. Lek nie jest usuwany podczas hemodializy, a jedynie powoli podczas dializy otrzewnowej.
Istnieje tylko ograniczona liczba danych dotyczących stosowania teikoplaniny u kobiet w ciąży. Nie można wykluczyć ryzyka uszkodzenia ucha wewnętrznego i nerek płodu. Teikoplaniny nie należy stosować w okresie ciąży, jeśli nie jest to bezwzględnie konieczne.
Nie wiadomo czy teikoplanina przenika do pokarmu kobiecego. Decyzję czy kontynuować lub przerwać karmienie piersią bądź czy kontynuować lub przerwać stosowanie teikoplaniny należy podjąć uwzględniając korzyści dla dziecka wynikające z karmienia piersią oraz korzyści z leczenia teikoplaniną dla matki.
Dawkę i czas leczenia należy dostosować do rodzaju i stopnia ciężkości zakażenia oraz odpowiedzi klinicznej i takich czynników, jak wiek pacjenta i czynność nerek. Po zakończeniu podawania dawki nasycającej należy monitorować stężenia teikoplaniny w stanie stacjonarnym, w celu potwierdzenia, że zostało osiągnięte cmin. Aby zapewnić stabilność tych stężeń podczas leczenia podtrzymującego, kontrolę stężeń teikoplaniny w osoczu można wykonywać min. 1 ×/tydz. Czas leczenia należy określić na podstawie odpowiedzi klinicznej. W zakaźnym zapaleniu wsierdzia odpowiednie jest zwykle min. 21 dni leczenia. Leczenia nie należy prowadzić >4 mies. Teikoplaninę należy podawać i.v., i.m. lub w przypadku zakażeń bakteriami z gatunku Clostridium difficile – p.o. I.v. można podać roztwór we wstrzyknięciu trwającym 3–5 min albo w infuzji trwającej 30 min. U noworodków należy podawać wyłącznie za pomocą infuzji.
Dorośli i młodzież>12 lat. W powikłanych zakażeniach skóry i tkanek miękkich, zapaleniu płuc, powikłanych zakażeniach dróg moczowych dawka nasycająca – 3 dawki 6 mg/kg mc. i.v. lub i.m. co 12 h, dawka podtrzymująca – 6 mg/kg mc. 1 ×/d i.v. lub i.m. W zakażeniach kości i stawów i w zakaźnym zapaleniu wsierdzia dawka nasycająca – 3–5 dawek 12 mg/kg mc. i.v. co 12 h, dawka podtrzymująca – 12 mg/kg mc. 1 ×/d i.v. lub i.m. Nie ma konieczności modyfikacji dawkowania u osób w podeszłym wieku o prawidłowej czynności nerek. U osób z zaburzeniami czynności nerek przez pierwsze 3 dni leczenia należy stosować zwykłą dawkę, następnie od 4. dnia: gdy klirens kreatyniny 30-80 ml/min dawkę podtrzymującą należy zmniejszyć o 50%, podając całą dawkę co 2. dzień lub 1 tej dawki 1 ×/d; gdy klirens kreatyniny <30 ml/min oraz u pacjentów hemodializowanych dawkę należy zmniejszyć do ? zwykle stosowanej dawki, podając jednostkową dawkę początkową co 3. dzień lub ? tej dawki 1 ×/d. U pacjentów poddawanych CADO, po podaniu i.v. pojedynczej dawki nasycającej 6 mg/kg mc., w 1. tyg. podaje się 20 mg/l do worka z roztworem do dializy, w 2. tyg. 20 mg/l do co 2. worka, a następnie - w 3. tyg. 20 mg/l do worka pozostawianego na noc.
Dzieci. Noworodki i niemowlęta do 2. mż. 1. dnia 16 mg/kg mc./d, w kolejnych dniach: 8 mg/kg mc. 1 ×/d; lek podawać w trwającym 30 min wlewie i.v. Niemowlęta >2. mż. i dzieci do 12 lat. Zwykle pierwsze 3 dawki 10 mg/kg mc. co 12 h i.v., kolejne dawki 6–10 mg/kg mc. 1 ×/d i.m. lub i.v.
Biegunka i zapalenie jelita grubego w związku z zakażeniem bakteriami Clostridium difficile. P.o. 100–200 mg 2 ×/d, przez 7–14 dni.
Teikoplanina może powodować zawroty i ból głowy. Może to wpływać na zdolność prowadzenia pojazdów lub obsługiwania maszyn. Pacjenci, u których wystąpią takie objawy niepożądane, nie powinni prowadzić pojazdów ani obsługiwać maszyn.
w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł
Pulmonolog – czym się zajmuje, jakie choroby leczy?
Gastrolog (gastroenterolog) - czym się zajmuje, jakie choroby leczy?
