Pytanie nadesłane do redakcji
Mój syn jest po wypadku, ma powiększoną źrenicę prawego oka, jest po trepanacji czaszki. Z czego to może wynikać? Gdzie się mamy zgłosić?
Odpowiedziała
dr med. Grażyna Zwolińska
Specjalista neurolog
Anizokoria, czyli nierówność źrenic, to źrenice niejednakowej szerokości, jedna źrenica jest szersza od drugiej. Zmiana taka nie musi mieć znaczenia chorobowego, u około 20% osób zdrowej populacji obserwuje się niewielką różnicę szerokości źrenic, jest ona wtedy niewielka, około 0,6 mm i może mieć zmienne nasilenie. Natomiast pojawienie się wyraźnej różnicy w szerokości źrenic może być objawem choroby. Powodem może być zmiana w samej gałce ocznej, np. po tępym urazie oka, w zapaleniu zwoju rzęskowego lub objawy wynikają ze zmian w układzie nerwowym. Konieczne jest stwierdzenie czy szersza źrenica jest objawem choroby, czy zwężenie źrenicy w drugim oku nie jest sygnałem chorobowym. Ocenia się dlatego reakcję źrenicy na światło; obserwuje się reakcję bezpośrednią na światło, która polega na zwężeniu się źrenicy oka oświetlanego mocnym źródłem światła i tzw. reakcję pośrednią, tzn. zwężanie się źrenicy, kiedy oświetlamy drugie oko. Bada się także, czy zwężają się źrenice podczas patrzenia z bliska (akomodacja). Takie badanie musi przeprowadzić lekarz okulista lub neurolog, oceniając także inne objawy, które mogą występować przy zmianie szerokości źrenic np. opadanie powieki, zez. Pozwala to na wyjaśnienie, które włókna nerwowe są uszkodzone.
Najczęściej jednostronne poszerzenie źrenicy wynika, przy nieobecności innych objawów, z częściowego uszkodzenia nerwu III czaszkowego, czyli nerwu okoruchowego. Analizuje się, gdzie doszło do zmiany chorobowej, uszkodzenie może być wywołane zmianami w pniu mózgu, gdzie jest początek tego nerwu, czyli jego jądro lub włókien przywspółczulnych, które unerwiają mięsień zwieracz źrenicy, włókna te są umiejscowione najbardziej na zewnątrz, więc mogą najszybciej ulec uszkodzeniu podczas ucisku na nerw okoruchowy. Na dalszym etapie postępowania poszukuje się przyczyn takiej zmiany. Poszerzenie źrenicy może wystąpić w przebiegu podwyższonego ciśnienia śródczaszkowego. Jest to jeden najwcześniejszych, alarmujących objawów zagrożenia życia pacjenta. Przyczyną wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego mogą być guzy mózgu, ropnie mózgu, urazy mózgu. Podczas urazu czaszkowo-mózgowego w wyniku pęknięcia naczyń może dojść do wylania się krwi i powstają krwiaki nadtwardówkowe, podtwardówkowe, śródmózgowe. Niektóre z nich wymagają leczenia operacyjnego. Poszerzenie źrenicy obserwowane po urazie lub po zabiegu neurochirurgicznym, także w przypadku pomyślnego rokowania, może być trwałym uszkodzeniem nerwu okoruchowego, które jednak nie wymaga dalszego leczenia i może dla samego pacjenta nie powodować żadnych dolegliwości. Do poszerzenia źrenicy może także dojść w przypadku pierwotnego naczyniowego uszkodzenia pnia mózgu (udar mózgu) oraz w tętniakach mózgu. Wtedy najczęściej pojawiają się inne objawy uszkodzenia nerwu okoruchowego w postaci opadania powieki, zeza, zaburzeń ruchów gałek ocznych.
Piśmiennictwo:
Rowland L.P.: Neurologia Merrita t. II. Elsevier Urban&Partner 2008.Warlow C.H.: Podręcznik leczenia w neurologii. The Lancet 2006, Elsevier Ltd.
