×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

240 mln zachorowań na malarię

dr n. med. Anna Kuna
Klinika Chorób Tropikalnych i Pasożytniczych, Instytut Medycyny Morskiej i Tropikalnej, Gdański Uniwersytet Medyczny
na podstawie: World Malaria Report 2021, https://www.who.int/publications/i/item/9789240040496

W kwietniu 2020 roku, w początkowym okresie pandemii COVID-19, Światowa Organizacja Zdrowia opracowała możliwe scenariusze epidemiologiczne dotyczące zachorowań i zgonów z powodu malarii w krajach tropikalnych. W najgorszej sytuacji spodziewano się podwojenia liczby zgonów wskutek załamania się systemu profilaktyki, diagnozowania i leczenia chorych na malarię ze względu na ograniczenia związane z pandemią COVID-19. Ten czarny scenariusz się nie sprawdził; w większości krajów tropikalnych nastąpiły jednak umiarkowane trudności. Wśród kluczowych interwencji zapobiegających malarii, 58% krajów (z 31 prowadzących program prewencji) ukończyło dystrybucję moskitier nasączonych insektycydem, wszystkie kraje zrealizowały plan sezonowej chemioprofilaktyki u dzieci, kontynuowano także stosowanie insektycydów w domostwach.

W 2021 roku zanotowano 241 mln zachorowań na malarię w 85 krajach (wzrost z 227 mln w 2019 r.). 95% przypadków stwierdzono w Afrykańskim Regionie WHO. Najwięcej zarażeń wykazano w Nigerii, Demokratycznej Republice Kongo, Ugandzie, Mozambiku, Angoli i Burkina Faso. W Azji Indie odpowiadają za większość (83%) przypadków, z kolei Sri Lanka pozostaje wolna od malarii od 2016 roku. We Wschodnim Regionie Śródziemnomorskim WHO najwięcej zachorowań stwierdza się w Sudanie, a w Zachodnim Regionie Pacyfiku przoduje Papua Nowa Gwinea. Chiny uzyskały status kraju wolnego od malarii w 2021 roku. W Regionie Ameryk WHO zanotowano zwiększenie liczby zachorowań w 2020 roku w Boliwii, na Haiti, w Hondurasie, Nikaragui i Panamie. Większość przypadków koncentruje się w Brazylii, Kolumbii i Wenezueli. Za kraje wolne od malarii uznaje się Argentynę, Paragwaj i Salwador, na podobny status oczekuje Belize. Europejski Region WHO jest wolny od malarii od 2015 roku.

Liczba zgonów z powodu malarii stopniowo ulegała zmniejszeniu w latach 2000–2019, z 896 tys. do 558 tys. W 2020 roku zmarło o 12% więcej osób niż w roku poprzednim, tj. 627 tys. Ocenia się, że większość z tych zgonów wystąpiła z powodu zaburzonego funkcjonowania opieki zdrowotnej wskutek pandemii COVID-19. Odsetek zgonów wśród małych dzieci poniżej 5. roku życia stanowił 77% w 2020 roku (87% w 2000 r.).

W 2020 roku w krajach endemicznych dla malarii rozprowadzono 229 mln moskitier nasączanych insektycydem. Około 65% gospodarstw domowych posiada przynajmniej 1 taką moskitierę (5% w 2000 roku). Odsetek domostw, w których zastosowano insektycydy we wnętrzu wyniósł 2,6%.
Liczba dzieci, które otrzymały przynajmniej 1 dawkę sezonowej chemioprofilaktyki malarii, wyniosła 33,5 mln (0,2 mln w 2012 r.). 74% kobiet ciężarnych przynajmniej raz w czasie ciąży odwiedziło placówkę ochrony zdrowia w ubiegłym roku, 57% przyjęło 1 dawkę leków zapobiegających malarii, 46% – 2, a 32% – 3 dawki (czyli profilaktykę w pełnym schemacie). W 2020 roku w 33 krajach o umiarkowanej i dużej transmisji Afrykańskiego Regionu WHO liczbę ciąż oszacowano na 33,8 mln. 11,6 mln (34%) kobiet przebyło zarażenie malarią w czasie ciąży, najwięcej w Afryce Zachodniej. Jednym z powikłań malarii u ciężarnych jest mała masa urodzeniowa dziecka i następnie większa śmiertelność niemowląt i dzieci. Zbyt małą masę ciała przy urodzeniu zanotowano w ww. krajach u 819 tys. dzieci.
Liczba sprzedanych lub rozprowadzanych przez programy rządowe szybkich testów do diagnostyki malarii wyniosła łącznie 694 mln, a liczba kursów terapii malarii zawierających artemizyniny 434 mln.

W programie eradykacji malarii na świecie wielkim zagrożeniem jest wystąpienie oporności na artemizyniny – leki najbardziej skuteczne w obecnej terapii tej choroby – która wiąże się z mutacją PfKelch13. Obecnie problem oporności nie stanowi zagrożenia w Afryce, opisywany jest już jednak w Azji (w podregionie Wielkiego Mekongu). Obserwuje się także nieskuteczność najczęściej stosowanych szybkich testów diagnostycznych opartych na wykrywaniu HRP-2 (białko bogate w histydynę-2) wskutek delecji genów pfhrp2/3 w obrębie genomu zarodźca. Jak dotąd, powyższą mutację potwierdzono w 13 krajach, m.in. w Brazylii, Ghanie czy Tanzanii. Ponadto stwierdzono również oporność komarów na stosowane insektycydy. W 78 krajach świata, endemicznych dla malarii, na 88 prowadzących monitoring skuteczności insektycydów, opisano oporność przynajmniej na 1 klasę preparatów, a w 19 potwierdzono oporność na wszystkie 4 klasy.

Jedną z kluczowych interwencji w profilaktyce malarii jest szczepionka RTS,S/AS01. Od stycznia 2016 roku zgodnie z zaleceniami WHO prowadzono badania skuteczności i bezpieczeństwa szczepionki wśród małych dzieci, najbardziej narażonych na ciężki przebieg choroby (obok kobiet ciężarnych i osób nieodpornych zamieszkujących regiony wolne od malarii). Badania prowadzono w Ghanie, Kenii i Malawi, a ich wyniki dowiodły, że szczepionka jest bezpieczna i istotnie zmniejsza ryzyko powikłań malarii, można ją także dogodnie dystrybuować nawet w czasie pandemii COVID-19. Od 6 października 2021 roku WHO zaleca tę szczepionkę dla dzieci mieszkających w rejonach o umiarkowanej i dużej transmisji malarii.

27.12.2021
Zobacz także
  • Chemioprofilaktyka malarii
  • Występowanie malarii na świecie
  • Malaria
Wybrane treści dla Ciebie
  • Malaria
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta