Osoby spożywające w dużych ilościach grejpfruty i sok pomarańczowy są ponad trzykrotnie bardziej narażone na ryzyko czerniaka
Fot. Daria Nepriakhina
Najnowsze badanie opublikowane w Journal of Clinical Oncology wskazuje, że osoby spożywające w dużych ilościach grejpfruty i sok pomarańczowy są ponad trzykrotnie bardziej narażone na ryzyko czerniaka w porównaniu do osób, które spożywały te produkty w małych ilościach. Najwieksze ryzyko czerniaka wiązało się ze spożyciem soku grejpfrutowego.
Główny autor badania, dr Shaowei Wu (Katedra Dermatologii w Warren Alpert Medical School, Brown University w Providence) uspokaja, że potrzebne są dalsze badania zanim wprowadzi się jakiekolwiek zmiany zaleceń dotyczące spożycia grejpfrutów i pomarańczy.
Głównym czynnikiem ryzyka czerniaka jest nadmierna ekspozycja na promieniowanie słoneczne oraz korzystanie z solarium. Wcześniejsze badania sugerowały, że kosmetyki przyspieszające opalanie zawierające psoraleny – grupę naturalnie występujących substancji zwanych furokumarynami, mogą zwiększać ryzyko czerniaka przez uwrażliwienie skóry na działanie promieniowania UV. Psoraleny znajdują się także w owocach cytrusowych, dlatego się zainteresowano, czy spożywanie owoców cytrusowych także zwiększa ryzyko czerniaka.
Zespół przeanalizował dane z 63 810 kobiet, które w latach 1984 i 2010 uczestniczyły w badaniu Nurses Health Study. Do badania włączono także 41 622 mężczyzn, którzy w latach 1986–20110 uczestniczyli w Health Professionals Follow-Up Study. Co najmniej raz na cztery lata wszyscy uczestnicy wypełniali kwestionariusz żywieniowy, na podstawie którego naukowcy zebrali informacje dotyczące częstości spożycia cytrusów. Porcja owoców cytrusowych odpowiadała jednej pomarańczy, połówce grejpfruta lub 180 ml soku pomarańczowego lub grejpfrutowego. Co 2 lata uczestnicy wypełniali również kwestionariusz dotyczące zdrowia. Uwzględniał on takie czynniki, jak palenie papierosów, aktywność fizyczną oraz istniejące choroby. Uczestnicy z chorobą nowotworową w wywiadzie zostali wyłączeni z analizy.
W trakcie 24–26-letniej obserwacji, u 1840 osób zdiagnozowano czerniaka. Naukowcy zaobserwowali, że im większe było spożycie pomarańczy, grejpfrutów i soków z tych owoców, tym większe było ryzyko czerniaka. Osoby, które konsumowały porcje tych owoców lub soku przynajmniej 1,6 razy na dzień, miały 36-krotnie wyższe ryzyko czerniaka. Spożywanie grejpfrutów wiązało się z największym ryzykiem czerniaka, nawet po uwzględnieniu takich czynników, jak wiek, palenie papierosów, picie alkoholu i kawy, stosowanie suplementów witaminy C oraz poziom aktywności fizycznej.
Doktor Wu i współpracownicy nie badali mechanizmu wyjaśniającego związek spożycia cytrusów z ryzykiem czerniaka. Przypuszcza się jednak, że owoce cytrusowe obfitujące w psoralen i furokumaryny, będące potencjalnymi karcinogenami, uwrażliwiają skórę na działanie promieni słonecznych. Wchodzą one w reakcje z promieniowaniem UV i stymulują komórki czerniaka do namnażania.
Naukowcy nie zaobserwowali podobnej zależności w przypadku spożycia innych produktów zawierających furokumaryny, takie jak seler czy marchewka. Doktor Wu wyjaśnia, że może się to wiązać z tym, że produkty te zazwyczaj spożywa się po uprzednim ugotowaniu, a wysoka temperatura zmniejsza ilość furokumaryn w produkcie.
Nie należy popadać w panikę
Doktor Gary Schwartz, ekspert American Society of Clinical Oncology (ASCO), podsumowuje, że praca dr. Wu i zespołu jest intrygująca, ale jest za wcześnie, aby zmieniać rekomendacje dotyczące spożycia owoców cytrusowych. Konieczne są dalsze badania. W tej chwili nie należy rezygnować ze spożycia owoców cytrusowych, ale osoby spożywające dużo grejpfrutów i/lub soku powinny unikać długiego przebywania na słońcu. Ponadto, u osób ze zwiększonym ryzykiem czerniaka należy zalecać spożywanie różnorodnych grup owoców oraz korzystanie z ochrony przeciwsłonecznej.
Doktor Wu i współpracownicy planują przeprowadzenie dalszych badań , które pozwolą na określenie stężenia furokumaryn w próbkach krwi osób spożywających duże ilości owoców cytrusowych. Badanie będzie miało na celu określenie czy rzeczywiście substancja ta zwiększa ryzyko czerniaka.
