Grejpfrut (Citrus paradisi) to owoc będący mieszańcem pomarańczy chińskiej (Citrus sinensis L.) oraz pomarańczy olbrzymiej (Citrus maxima) z rejonu Archipelagu Malajskiego. Pozyskuje się z niego sok o lekkiej goryczce. Ten gorzki smak przypisuje się zawartości glikozydu flawonoidowego-naringiny o potencjalnych właściwościach zdrowotnych.
Fot. Picfoodscom/ pexels.com
Grejpfrut - wartość odżywcza
Grejpfrut to owoc charakteryzujący się małą kalorycznością (36 kcal/100 g) oraz stosunkowo niewielką zawartością węglowodanów ogółem (9,8 g/100 g). Owoc ten jest także dobrym źródłem potasu (277 mg/100 g), który bierze udział w przewodzeniu impulsów nerwowych oraz w kontroli pracy mięśni. Wywiera on ponadto korzystny wpływ na pracę mięśnia sercowego. Dla porównania 100 g pomidora dostarcza 282 mg tego składnika mineralnego.
Wartość odżywczą grejpfruta przedstawiono w tabeli poniżej.
| Tabela. Wartość odżywcza 100 g grejpfruta | |
|---|---|
| wartość energetyczna [kcal] | 36 |
| białko [g] | 0,6 |
| tłuszcz ogółem [g] | 0,2 |
| węglowodany ogółem [g] | 9,8 |
| sacharoza [g] | 3,7 |
| błonnik pokarmowy [g] | 1,9 |
| witamina B1 [mg] | 0,04 |
| witamina B2 [mg] | 0,02 |
| witamina B3 [mg] | 0,20 |
| witamina C [mg] | 40 |
| witamina A [µg] | 3 |
| β-karoten [µg] | 19 |
| sód [mg] | 2 |
| potas [mg] | 277 |
| wapń [mg] | 22 |
| fosfor [mg] | 18 |
| żelazo [mg] | 0,2 |
| magnez [mg | 12 |
| Źródło: Kunachowicz H., Nadolna I., Iwanow K. i wsp.: Wartość odżywcza wybranych produktów spożywczych i typowych potraw. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2003 | |
Grejpfrut - właściwości zdrowotne
Grejpfrut to owoc, który zawiera wiele związków biologicznie czynnych.
Wśród nich najważniejszą grupę stanowią flawonoidy, przede wszystkim charakterystyczne dla tego owocu: naringina, hesperydyna, kwercetyna oraz kempferol.
Pierwszy z nich – naringina – to glikozyd flawonoidowy, który odpowiada za gorzki smak grejpfruta. W organizmie człowieka jest on przekształcany do flawonoidu – naringeniny. Zarówno jeden, jak i drugi związek wykazują silne właściwości antyoksydacyjne, przeciwzapalne, kardioprotekcyjne, przeciwnowotworowe, przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne oraz przeciwcukrzycowe. Powyższe właściwości potwierdzono głównie w badaniach na modelu zwierzęcym i liniach komórkowych. W pojedynczych badaniach klinicznych skupiono się głównie na kardioprotekcyjnej roli naringeniny i to głównie u pacjentów z nadmierną masą ciała i dyslipidemią.
Dostępne dane są rzeczywiście obiecujące, jednak konieczne są dalsze badania, a w szczególności badania kliniczne, w celu potwierdzenia powyższych właściwości u ludzi. Nie zmienia to faktu, że dieta bogata w warzywa i owoce będące źródłem polifenoli jest jednym z podstawowych elementów prawidłowo zbilansowanej diety i nie da się jej niczym zastąpić.
Sok grejpfrutowy a przyjmowane leki
Sok grejpfrutowy to produkt żywnościowy, który może wchodzić w interakcje z wieloma lekami. Dzieje się tak, ponieważ składniki soku grejpfrutowego mogą w sposób istotny hamować aktywność enzymów wątrobowych, odpowiedzialnych za metabolizowanie leków (tzw. system cytochromu P450, a w szczególności dwóch enzymów: CYP1A2 i CYP3A4). Inny proponowany mechanizm to wpływ niektórych składników soku grejpfrutowego na aktywność niektórych białek zaangażowanych w transport substancji (w tym przypadku leku) do wnętrza komórki lub z komórki. Choć nie do końca poznano substancję, która wykazuje działanie inhibicyjne cytochromów, to jest to z dużym prawdopodobieństwem furanokumaryna.
W konsekwencji może dojść do znaczącego wzrostu stężenia leku we krwi, a co za tym idzie pojawienia się lub nasilenia działań niepożądanych, a nawet efektu toksycznego.
Możliwość interakcji soku grejpfrutowego z lekami dotyczy:
- blokerów kanału wapniowego (felodypina, nimodipina, nitrendypina, werapamil)
- antybiotyków (klarytromycyna)
- leków stosowanych w leczeniu zaburzeń czynnościowych górnego odcinka przewodu pokarmowego (cisapryd)
- leków stosowanych w leczeniu hipercholesterolemii (tzw. statyn)
- leków stosowanych w terapii przeciwnowotworowej
- leków stosowanych w terapii immunosupresyjnej (cyklosporyna, takrolimus)
- leków stosowanych w psychiatrii (karbamazepiny, niektóre leki uspokajające z grupy benzodwuazepin, buspironu)
- leków przeciwdepresyjnych (np. klomipramina, sertralina, fluoksetyna, agomelatyna).
Zaleca się, aby osoby przyjmujące leki mogące wchodzić w interakcje z sokiem grejpfrutowym zrezygnowały całkowicie z jego spożycia. Biorąc pod uwagę, że liczba tych leków jest duża, warto z lekarzem przedyskutować kwestie ewentualnych interakcji soku grejpfrutowego z przyjmowanymi lekami.
Więcej na ten temat: Interakcje leków z żywnością
Piśmiennictwo
- Bahare Salehi, Patrick Valere Tsouh Fokou, Mehdi Sharifi-Rad i wsp.: The Therapeutic Potential of Naringenin: A Review of Clinical Trials. Pharmaceuticals 2019; 12: 11; doi:10.3390/ph12010011.
- Bacanli, Merve & Basaran, Arif & Basaran, Nursen. The Major Flavonoid of Grapefruit: Naringin. 2018 10.1016/B978-0-12-813008-7.00004-7.
- Zdrojewicz Z., Pachura E., Pachura P.: Czy można popijać leki sokiem grejpfrutowym? Family Medicine & Primary Care Review 2014; 16, 1: 51–56.
