Najwyższa Izba Kontroli sprawdziła 7 programów wieloletnich z zakresu inwestycji budowlanych finansowanych z budżetu państwa, w tym 5 ustanowionych uchwałami Rady Ministrów w 2011 r., które dotyczyły budowy, przebudowy lub rozbudowy szpitali klinicznych. Tylko w przypadku rozbudowy Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku nie stwierdzono istotnych uchybień.
Wizualizacja nowej siedziby Szpitala Uniwersyteckiego UJ. Graf. cm-uj.krakow.pl
Na pozostałych skontrolowanych inwestycjach wykryto szereg mniejszych lub większych nieprawidłowości, które wpływały na terminowość prac, powodując opóźnienia w realizacji poszczególnych zadań inwestycyjnych i niepełne wykorzystanie środków finansowych.
Negatywnie oceniono realizację dwóch programów wieloletnich: "Nowa siedziba Szpitala Uniwersyteckiego Kraków-Prokocim" oraz "Przebudowa Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie", dla których inwestorem jest Uniwersytet Jagielloński.
Większość inwestorów nie działała wystarczająco skutecznie na rzecz prawidłowego przygotowania, planowego przebiegu oraz terminowego i sukcesywnego oddawania do użytku obiektów powstających w ramach wieloletnich programów budowlanych. Choć inwestorzy posiadali kompletną i aktualną dokumentację, a wykonawców robót budowlanych wybierano zgodnie z prawem, to jednak poszczególne inwestycje były mocno opóźnione. Przyczynił się do tego nieskuteczny nadzór oraz słabe wykorzystywanie przyznanych środków publicznych.
Z 47 realizowanych obecnie programów wieloletnich NIK skontrolowała 7, z obszaru szkolnictwa wyższego i ochrony zdrowia. Na ich realizację zaplanowano w 2014 r. prawie 640 mln zł (ok. 7% planowanych wydatków na wszystkie programy wieloletnie tylko w roku 2014). W sumie na 7 skontrolowanych inwestycji przeznaczono ok. 9 mld zł.
NIK zauważa poprawę w realizacji wieloletnich programów z zakresu inwestycji budowlanych. Inwestorzy posiadali kompletną i aktualną dokumentację inwestycji, w tym programy inwestycji, dokumentację projektową i pozwolenia na budowę, a wykonawców robót budowlanych wybierano zgodnie z przepisami o zamówieniach publicznych. Na realizację programów zapisano konkretne środki budżetowe do wykorzystania w poszczególnych latach, co z kolei narzucało pewien rygor inwestycyjny. Jednak z tym inwestorzy najczęściej sobie nie radzili.
Oprócz przebudowy USD w Krakowie oraz przebudowy i rozbudowy USK w Białymstoku realizacja pozostałych 5 skontrolowanych programów powinna zostać zakończona - zgodnie z pierwotnie planowanymi terminami - do końca 2014 r. Niestety programy były realizowane przewlekle, a daty ich zakończenia zmieniane. W przypadku 3 programów termin zakończenia zmieniano dwa razy. Najkrótsza realizacja programu to zaplanowany na 4 lata - Wieloletni Program Medyczny Rozbudowy i Przebudowy Szpitala Uniwersyteckiego w Bydgoszczy (8 lat od dnia rozpoczęcia przedsięwzięcia jako inwestycji wieloletniej).
NIK zauważa, że niewłaściwe zorganizowanie procesu inwestycyjnego, już na etapie przygotowania inwestycji, a także w trakcie ich realizacji, powodowało niepełne wykorzystywanie zapewnionych środków finansowych. Obiekty były nieterminowo przekazywane do użytkowania, co z kolei opóźniało ich wyposażenie i zagospodarowanie.
Łączna wartość kosztorysowa inwestycji realizowanych w ramach 7 skontrolowanych programów wieloletnich wyniosła prawie 4,33 mld zł. Na ich realizację do końca 2014 r. - choć wówczas większość inwestycji powinna już być zakończona - wydano łącznie ponad 2,4 mld zł, czyli ok. 55% wartości kosztorysowych. Najmniej zapisanych środków, tylko nieco ponad 2%, uruchomiono na budowę nowej siedziby Szpitala Uniwersyteckiego Kraków - Prokocim.
Dla 2 programów wieloletnich (rozbudowa i przebudowa Szpitala Uniwersyteckiego w Bydgoszczy oraz budowa Kolegium UAM przez Uniwersytet im. Adama Mickiewicza) nieprawidłowo oszacowano możliwości ich pełnego wykorzystania. Mimo zakończenia części inwestycji i przekazania obiektów do użytku, ich użytkowanie nie przyniosło oczekiwanych korzyści ekonomicznych.
Szpital Uniwersytecki w Bydgoszczy nie był na razie w pełni wykorzystywany m.in. z powodu niskiej wartości kontraktów zawartych na lata 2012-2016 z wojewódzkim oddziałem Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ). Mimo starań podejmowanych przez szpital limitu świadczeń z NFZ nie udało się zwiększyć.
Większość inwestorów nie dysponowała środkami własnymi na sfinansowanie realizacji programów wieloletnich i wykorzystywała środki przyznane z budżetu państwa. Do czasu zakończenia kontroli nie wskazano ostatecznie źródeł finansowania programu wieloletniego budowy nowej siedziby Szpitala Uniwersyteckiego Kraków-Prokocim na kwotę ponad 176 mln zł, a dla programu budowy Szpitala Pediatrycznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na kwotę ponad 61 mln zł.
|
Realizacja przykładowego programu - budowa nowej siedziby Szpitala Uniwersyteckiego Kraków-Prokocim Formalnie inwestycja ta została rozpoczęta w 2006 r. i miała trwać do 2012 r., ale termin jej zakończenia zmieniano dwukrotnie: najpierw do 2014 r., obecnie - 2019 r. Jednak do dnia rozpoczęcia kontroli nie przystąpiono nawet do prac budowlanych. Po 8 latach przełożono jedynie magistralę wodociągową oraz wycięto drzewa i krzewy znajdujące się na terenie przyszłego Szpitala. Z planowanych środków wykorzystano zaledwie 2% Jedną z przyczyn opóźnień inwestycji były protesty organizacji ekologicznej, które przez blisko 3 lata (2011-2014) uniemożliwiały przygotowanie terenu. Po rozstrzygnięciu wątpliwości i zakończeniu protestów konieczna była z kolei analiza i weryfikacja dotychczasowych założeń: demograficznych, epidemiologicznych i ekonomicznych, a także aktualizacja dokumentacji projektowej. Weryfikacja ujawniła m.in. konieczność uwzględnienia w projekcie budowlanym zmian wynikających z aktualnych przepisów, co miało istotny wpływ na wybór trybu postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. NIK pozytywnie oceniła doprowadzenie w styczniu 2015 r. do podpisania umowy na generalne wykonawstwo inwestycji. Zgodnie z planem budowa ma wkrótce ruszyć. |
Aby wyeliminować stwierdzone nieprawidłowości, Minister Zdrowia oraz Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego powinni wzmocnić nadzór nad realizacją zadań w ramach programów wieloletnich, w tym przede wszystkim nad efektywnym wykorzystaniem przeznaczonych na ten cel środków budżetowych.
W opinii NIK środki publiczne powinny być przekazywane na finansowanie inwestycji budowlanych, które są prawidłowo przygotowane do realizacji, a ich inwestorzy posiadają uzgodnione programy inwestycji.
Poprawę realizacji wieloletnich programów z zakresu inwestycji budowlanych przyniesie również zwiększenie ministerialnej kontroli nad inwestorami, którzy nadzorują przebieg realizacji poszczególnych zadań.
