Głównym problemem osób z niepełnosprawnością na ogół nie jest ich stan zdrowia, ale sposób traktowania przez społeczeństwo.
Fot. Pixabay.com
W latach 70. XX wieku według WHO niepełnosprawność dotykała około 10% ludzi na świecie. Obecnie szacuje się, że liczba ta zbliża się do 15%, co oznacza, że ponad miliard osób zmaga się z różnego rodzaju niepełnosprawnością. W państwach Unii Europejskiej w 2012 r. średnia liczba niepełnosprawnych mieszkańców zbliżała się do 13%.
Na wzrost proporcji osób niepełnosprawnych wpływają liczne czynniki. Na pierwszym miejscu można wymienić rozwój medycyny, w tym chirurgii, i farmakologii, który umożliwia opanowanie coraz większej liczby chorób i utrzymanie przy życiu osób z wadami wrodzonymi i po ciężkich urazach wypadkowych. Kolejną przyczynę stanowi wydłużanie się przeciętnego trwania życia. Wraz z wiekiem zwiększa się liczba dysfunkcji organizmu, a osoby po 65. roku życia stają się bardziej podatne na choroby przewlekłe. Za istotny czynnik uznaje się również rozwój przemysłu, który wpływa na zanieczyszczenie środowiska naturalnego i sprawia, że w wielu regionach świata rodzą się dzieci z poważnymi anomaliami fizycznymi i psychicznymi.
Osoba z niepełnosprawnością to człowiek, który w wyniku wrodzonego bądź nabytego upośledzenia sprawności fizycznej lub psychicznej nie może samodzielnie zapewnić sobie możliwości w pełni normalnego życia indywidualnego i społecznego. Wiąże się to z trudnościami pokonywania licznych barier, z jakimi się styka. Mogą to być przeszkody architektoniczne - niedostosowane mieszkania, budynki, ulice. Znacznie ważniejsze są jednak bariery społeczne - przepisy prawa, organizacja kształcenia i pracy, a także postawy osób zdrowych wobec niepełnosprawnych. W Światowym Raporcie o Niepełnosprawności opublikowanym przez WHO w 2011 r. wskazano, że głównym problemem osób z niepełnosprawnością nie jest ich stan zdrowia, ale sposób traktowania ich przez społeczeństwo.
W zależności od stopnia rozwoju danego kraju obserwuje się trzy typy relacji pomiędzy niepełnosprawnymi a pozostałą częścią społeczeństwa. Dla społeczeństw rozwijających się charakterystyczna jest spontaniczna partycypacja oznaczająca, że niepełnosprawność nie jest postrzegana jako istotny problem społeczny, ponieważ wiele innych kwestii wymaga szybkiej interwencji. W takich krajach brakuje specjalnych form pomocy, a niepełnosprawni są zazwyczaj „widzialni”, ale często w roli żebraków na ulicy. Drugi typ to separacja, która pojawia się w krajach o przejściowym stopniu rozwoju. Niepełnosprawność traktowana jest tu raczej jako problem medyczny, a nie społeczny. Osoby niepełnosprawne umieszczane są w instytucjach zamkniętych lub w swoich domach, na ogół pozbawionych udogodnień technicznych - są „niewidzialni”.
Trzeci typ relacji to integracja. W krajach wysoko rozwiniętych, dzięki zniesieniu licznych barier, osoby z niepełnosprawnością mogą uczestniczyć w życiu społecznym i funkcjonować w nim na równi z innymi. Są „widzialni”, choć nie tak łatwo rozpoznawalni, jak w przypadku spontanicznej partycypacji. Nazywani są „sprawnymi inaczej” bądź „osobami z niepełnosprawnością”, które to formy mają wyrażać większy szacunek.
Współcześnie na świecie rozwijają się coraz doskonalsze i bardziej różnorodne sposoby wspierania osób z niepełnosprawnością. Wciąż jednak są one dalekie od ideału. Także w krajach europejskich pozostaje wiele do zrobienia w celu integracji osób niepełnosprawnych z resztą społeczeństwa. Począwszy od lat 90. XX wieku, 5 maja obchodzimy Europejski Dzień Walki z Dyskryminacją Osób Niepełnosprawnych oraz Dzień Godności Osoby z Niepełnosprawnością Intelektualną. Organizowane w tym dniu wydarzenia wyrażają sprzeciw mieszkańców Europy wobec wszelkiej dyskryminacji osób niepełnosprawnych oraz wskazują problemy, z którymi w tym zakresie wciąż mierzą się poszczególne społeczeństwa.
